Catalog

9 Şubat 1936 CUMHURİYET Kazakların üç asır evvelki hayatı «Taras Bulba Ukraina havalisinde Zaporog steplerinde cereyan eden kanlı bir maceradır Rejisör Aleksi Granovski Rusya halkile o vakit onu ezenleri iyi canlandırmıştır «Mayerling» filmi nasıl çevrildi? Kordelâda tarihî hakikate uygun bir eser yapmaktan ziyade acayib ve acıklı bir aşk macerasını canlandırmak gayesi takib edilmiştir Ağustos aymın sıcağı kafalarda ve sinirlerde müthiş bir hareketsizlik vücude getirerek insana derin bir tembellik ve rehavet veriyordu. SaintTropez civarındaki Cannebiers körfezinin durgun sulanna bakarak burada sakin ve gürültü iüz bir tatil devresi geçireceğimi düşüneek memnun oluyordum. Meğer bu bir hulyamış... Akşam kaziıoda otururken garsonlardan biri gele ek: Sizi telefondan istiyorlar! Dedi. Koştum. Kim olsa beğenirsiniz! Rejisör Anatole Litvak.. Mutlaka, diyordu, yann Pariste ulunman lâzım.. Çünkü Mayerlingin senaryosunu hazırlıyacağız! Canım fena halde sıkılmadı dersem, alan söylemiş olurum. Bir kere rahatım bozulmuştu. Ikincisi, Litvak ile çalışmanın ne demek olduğunu pek iyi biliyordum. «l'Equipage Son uçuş» ta en kü;ük bir nokta üstünde saatlerce müna lcaşa etmiştik. Bin türlü mazeret bulmak istedim. Yorgunluktan, o sıradaki ilhamımm kıtlığmdan ve saireden bahsettim. Fakat onun hâkim sesi: şemaya riayet ederek, o zamanki şahsi yetlerin esas karakterlerini muhafaza etmeğe çahşarak pek mahdud bir saha içerisinde mahpus kalınmadan pekâlâ ça « hşılabilecekti. Yavaş yavaş mevzuu kavramıştım. Arşidük Rudolf sarayın teşrifatlı muhitinin, siyasî işlerin yeknasaklığının kendisine verdiği yorgunluğu alelâde genc bir kızın aşkile hafifletmek istemişti. Fakat o sa de o yorgunluğu unutmak gayesile giriştiği bu macerada asırlık an'anelere, saray entrikalanna, hatta babasına karşı koyacak derecede ucu bucağı görünmez bir çıkmaz yola saph. Yukartda solda: Hctrry Pielve Suzi Lanner «Varyete Frivoli cambazhanesi» filminde. Sağda: Harry Baur «.Taras Bulba» da. Asağıda solda: Clive Brook ve Madeleine Caroll «Diktatör» de. Sağda: «Sekoya» filminden bir sahne Rus edebiyatı, Rus musikisi ve Rus hayatı her zaman Avrupalılann gözünü çekmekten geri kalmamıştır. Dört beş asırdanberi orijinal eserler yaratmakta devam eden Rus san'atkârlan edebiyatlannın, Musikilerinin tekniği Avrupanmki nin ayni olmasına rağmen eserlerine daima millî ruhu koymayı unutmamışlardır. Bugün de Rusyada cereyan eden mevzular, Rus halkının hayatı Avrupa kitab larında, tiyatrolarında, filimlerinde mü him bir mevki işgal etmektedir. Artık o kuyucular ve seyirciler gelişigüzel entrikalar yerine kendilerine azçok meçhul olan ufuklarda geçen hakikî hayat facia ve komedilerini tercih etmektedirler. Bi naenaleyh beyaz yerdede «Moskova Geceleri», «Siyah Gözler», Mişel Strogof» ve saire gibi eserler hemen her memlekette tutulmuş ve sevilmiştir. Bunu nazarı dikkate alan Fransız sinemacılan dünvaya Rus hayatma dair yeni bir filim daha veriyorlar: Taras Bulba! Taras Bulba.. Rusyada Ukrainanm Zaporog steplerinde üç asır evvel cere yan etmiş bir macera.. Oralarda o vakit yegâne hâkim Kazaklardı. Sinema sa yesinde o sergüzeştler bugün tekrar gözlerimizin önünde yaşatılabiliniyor. Bu arazi o zamanlar iki memleket arasında sıkışmış kalmıştı. Biri, bize tâbi olan Kınm Hanhğı, öteki, Polonya.. Rusyamn her tarafından Kazaklar buraya gelirlerdi. Fakat burası öyle bir yerdi ki başındakiler istedikleri gibi bac a ]rr, vergi koyar, köylünün, halkın canını yakarlardı. Kazaklar orada aralannda at yarışlan yaparlar, bıçak oyunlan oy narlardı. Tanınmış Rus edibi Gogol bütün bu vak'alan yaşatmak için ortaya efsanevî bir şahsiyet atmış, Taras Bulbayı yaratmış, Rus rejisör Aeleksi Granovski de senelerden sonra bu eserden bir filim meydana getirmiştir. Granovski diyor ki: « Taras Bulba bir kaharamanlık macerası, kuvvetli ve cesur insanlann hi kâyesidir. Içtimaî noktadan esası da Kazaklann hayatma aid bir takım ince noktalan ortaya koymaktır. Bütün tarih i çerisinde gözümüze çarpan mücadelele rin bir ayni de burada cereyan etmiştir. Bir tarafta medenî ve güzel kokular süriinmüş süslü insanlar, öbür tarafta mü tevazı ferdler.. Birinci kısım kendi mide ve ihtiraslanndan başka birşey düşün müyorlar, halbuki Taras ahalisi ise an cak an'anelerine sadık kalarak yaşıyor lardı. Sulh zamanında tarlalara da gı der çahşırlardı. Lâkin onlann asıl işleri, güçleri, harb, mücadeleydi. Çünkü ken dilerini buna mecbur ederlerdi. Bunlann başkanı Taras Bulba ise büsbütün fev kalâde bir şahsiyetti. Taras Bulba denebilir ki baştanaşağı alkol, sarhoşluk, kan, ölüm, vahşet ve kahramanlıkla doludur. Filmin dış sahneleri Macaristanda Sarospatak havali sinde çekilmiştir. Baş rolleri Harry Baur, yeni yükselen Fransız jönprömiyesi Jean Pierre Aumont, Janine Crispin oynuyor lar. Fransız gazetelerinin yazdıklanna nazaran Taras Bulbanm ölümü sahnesi o kadar acıklı ve o kadar san'atkârane olmuş ki operatörler bu heyecanla manivelâlan boyuna çevirmekte devam etmişler ve sahnenin bittiğinin kat'iyyen farkına varmamışlardır.» Rejisör Granovski zaten bizi şimdiye kadar beyaz peMede epeyce güldürmüş ve ağlatmış bir insandır. «336 Kanlı Kral», «Moskova Geceleri» onun eserleridir. Harry Bauru «Moskova Gece leri» nde pek beğendiği için ona yeni, fakat daha şümullü bir şahsiyet temsil et tirmek istiyordu: Onun için, diyordu, tarihî, efsane SİNEMA HABERLERI Bir artistin terekesi Holivudda bazı ikinci üçüncü derecede rollere çıkan Gloria Malton isminde bir kadın artist ölmüş ve terekesinden neler çıkmış, biliyor musunuz? 1200 çift çorab, 215 elbise, 215 çift iskarpin, 460 şapka, 189 manto, 68 kürk manto, 125 el çantası, 68 çift eldiven. Gelin, bundan sonra Holivudda da dünyanm diğer yerleri gibi buhran var diyenlere inanın! Fakat împarator FrancoisJoseph bir gün fena halde kızdı. Kendisinin müta leasınca bir rezalet şeklini almış olan böyle bir münasebetten vazgeçmesi lâzım geldiğini oğluna kat'î şekilde ihtar etti. Bu vaziyet karşısında Rudolphe ölmeğe karar verdi. Maria Vecera da memnuniyetle onu takib edeceğini bildirdi. Bu işi geno kızın ilk defa davet edildiği saray balolanndan birinde konuştular. Artık mes ud, bahtiyardılar. Çünkü hiç kimseden, hiçbir şeyden korkulan yoktu. Mayer • » Sana kat'î ihtiyacım var.. Charles linge olan seyahatleri, bir balayı seyaha Boyer Amerikaya gitmek üzere.. Onun tiydi. Fakat öyle bir balayı seyahati kî, için çabuk gel, dostluğuna güveniyorum. son iskelesi ölüm.. Son söz söylenmişti. Ertesi sabah CanIşte, mükâlemelerini benim yazmış olnesdan tayyareye bindim. Öğleyin Bour duğum Anatole Litvakın canlandırdığı, Sinemalarda geçen filimler etye indim. Tayyare istasyonundan Pa Charles Boyer ile Daniel Darieuxnun Buhran bitti! rise gitmek için bindiğimiz otomobilin i temsil ettikleri Mayerling faciasının ruŞurada bir iki tane küçük tiyatro tas çinde senaryoyu münakaşa etmeğe başla hu! lağımsı binalanmız var.. Bunlann her dık. JOSEPH KESSEL *** temsili için dekor, artist ve saire masrafi olarak kucak dolusu para sarfediliyor. Bu ise girmek için naz edişimin bir seHauptmann ve sinema Artık Avrupa ve Amerikadaki tiyatro bebi de tarihî romanlan, piyesleri, filim Lindbergin çocuğunun katili Richard lann temsillerini bir düşünün! Hele çok Jeri sevmeyişimdi. Çünkü tarihî şahsiyetHauptmann da bir sinema yıldızı ol ve zengin elbiseye, binbir ziya oyununa leri tekrar yaşatmak gayretinden nefret maktan geri kalmıyacak. Artık idam omuhtac olan rj:vüler için ise milyonlar gi ederim. Hal veya istikbale aid işlerle uğlunduğu zaman gam yememesi icab eder. Fakat rejisör R. Siodmak bu hafta raşmak daha hoşuma gider. Bu mütale der. Katil idam olunurken elektrik san«Melek» sinemasında geçen «Buhran alanmı da Litvaka söylemekten çekin dalyesinin bulunduğu odaya bir sesli Bitti!» filminde kahraman olarak yarat medim. Fakat o beni temin etti. Tarihî sinema makinesi yerleştirilecek ve caüğı şahsiyetlere hiç yoktan, masrafsız bir hakikate tamamile uygun bir eser yap ninin son sözleri ve hareketleri bu surevü meydana getirtiyor. Albert Prejan maktan ziyade acayib ve acıklı bir mace retle kaydedilecektir. Hiç şüphesiz bu filim halka gösterilmiyecek, yalmz adlive Daniel Darieuxnun baş rollerini oyna rayı canlandırmak mevzuubahisti. ye dosyalan için bir vesika olarak sakladıklan operetin mevzuu işte böyle bir maEvet, biri koskocaman Avusturya lm nacaktır. cera etrafında cereyan etmektedir. paratorluğunun Veliahdi ve halkın sev Varyete gilisi delikanlı bir Prens, öteki yeni açılİyi nasihatler Königsmark kahramanı Elisa Landi San'atkârlar mütevazı bir hayat yaşar mış bir zambak kadar taze genc kız, ni sinemaya henüz intisab etmiş bir genc ken çok hoş ve sevimli adamlardır. Biraz çin Mayerlingin yeşil çamlan arasında kıza şu nasihatler i vermiştir: zenginleştiler mi, ötekinden berikinden il gözden kaybolmuş av köşkünde ölü olaHer neden dolayı olursa olsun kim tifat gördüler mi, azarlar. Eski sevdikle rak bulundular? seye karşı memnuniyetsizlik göstermei v kendilerini sevenleri unuturlar. Bu ana kadar o esrarlı ölümün etra yiniz! Bu hafta «Türk» sinemasında geçen fındaki karanlık bir türlü aydınlatılamaLâkırdı ile sizi taczi edenlere göz yu«Varyete Trivoli Cambazhanesi» fil dı. Imparatorluğun sukutundan sonra da munuz! minde Harry Piel ayni şeyi yapıyor, ha ele geçen vesikalar, hatıralar bu işe aid Vaki olan davetleri gerek kabul et fifmeşreb bir kadm uğrunda küçükten kat'î bir hal sureti gösteremediler. Işte tiğinizi, gerekse buna icabet edememek» büyütüp yetiştirdiği yetim Suzi Lanner bu sır, bu karanlık insanın hayalini pek te mazur olduğunuzu çabuk bildirinizL ve sevgili filini, maymununu, köpeklerini âlâ kamçılıyabilecek bir kuvvetti. Tarihî Başka türlü muvaffak olamazsınız. , bütün hayvanlannı unutuyor. Filim çok güzel bir şekilde türkçeleş miştir. Diyebiliriz ki maceranın ruhunda hiçbir yabancı kokusu kalmadan bütün aktörler türkçe konuşuyorlar. Haftanın bilânçosu Lükres Borjiya Charles Boyer Charles Boyer, Amerikada çevirmekte olduğu cSaadete davet!> filmini bi tirdikten sonra «Çöl> nammda bir kordelâ çevirecek, bunu müteakıb da «Sekiz kanlı kral> da kendini göstermiş olan Merle Oberonla birlikte Macar edi bi Franz Molnarın eserinden iktibas edilmiş olan «Koğu> filminde oynıyacaktır. Bundan sonra Paramount kumpanyası hesabma da «Merihe seyahat> fil Diktatör mini yapması mevzuubahistir. Fakat mayısa kadar bütün bunları bitirip bi Fazla hareketten hoşlanmıyan, bütün tiremiyeceği bilinememektedir. Çünkü kudretini yüzünde ve tavırlanndaki has mayısta Fransaya dönmeğe mecburdur. sasiyetle göstermek istiyen Elive Brookun Borneo adalannda ne canlı bir diktatör olacağını tahmin etVon Plessen isminde bir Alman re mek güç müdür? Hele karşısma çıkan jisörü adamlarile birlikte Borneo ada partöner, Madleine Caroll olursa sah larına giderek oradaki yamyamlara nelerin kuvveti bir kat daha artar. «Sa kendi hayatlanndan alınmış bir filim ray» sinemasında geçen filim bunu temin çevirtmiştir. Kordelâda yamyamlardan etmiştir. maada hiçbir yabancı artist oynamamışSekoya tır. Yamyamlara artistlik yaptırabilmek için altı aydan fazla uğraşıhnak mec Esrarlı ormanlarda, henüz insan ayağı buriyetinde kalınmıştır. basmamış diyarlarda gezmek hayali ne kadar okşar. Hele bu, sürükleyici bir mavî bir rol lâzımdır. O öyle bir kahraman cera ile birlikte insanın gözü önünde te olmalıdır ki beyaz perdede sade kendini cessüm ederse seyrine doyum olmaz. Baş değil, bütün bir halkı, bir tarihi yaşatsın! rolü güzel Jean Parkerin temsil ettiği bu Taras Bulbanın Harry Baura böyle bir hafta «Ipek» sinemasında geçen «Seko mevcudiyet vererek Granovskinin arzula ya Kaplan Kız» filmi bütün seyircileri böyle bir seyahate götürmektedir. nm tatmin ettiği zannedilebilir. Çocukluğunda Borjiyalann hayahn dan bahseden tarihî romanlan kim oku mamışhr. Işte Abel Gance bu, siyasî muvaffakiyetler uğurunda her cinayeti mubah gören ailenin kanlı hayahnı çok güzel canlandırmıştır. Birçok sahneler kuvvetlidir. Göze Edwig Feuillere ile Gabriel Gabrio, Lukres ve Sezar Borjiya rol lerini kuvvetle oynuyorlar. «Sümer» si neması bu filimle birlikte tayyarecilik hayatma aid bir kordelâyı da göstermektedir. Charles Boyer ve Daniel Darieux «Mayerling» tilmkndc