Katalog

bölgesel yönetiminin petrol işlerinden sorumlu yetkilisi Aşti Havrami, Bağdat hükümetinin, imzaladıkları petrol sözleşmelerinin geçersiz ve yasadışı olduğu yönündeki kararını tanımadıklarını söylemiştir. Havrami, bu açıklamasının ardından bazı ABD şirketleriyle yeni petrol görüşmeleri yapmak üzere Teksas eyaletindeki Houston kentine gitmiştir. Irak'ın petrol rezervinin büyük bir bölümü Kerkük ve çevresinde yer almaktadır. Hem kalitesi hem işleme çıkarma maliyetleri açısından en önde yer alan Kerkük'teki petrol rezervinin değerinin yaklaşık 1,5 trilyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. Kerkük'ün petrolden elde ettiği yıllık gelirin ise 12 milyar dolar olduğu bilinmektedir. Kuzey Irak bölgesel yönetiminin açılacak petrol kuyularının gelirinin bölge için harcanacağına dair açıklamaları Bağdat’taki yetkililerin ve Petrol Bakanlığı’nın sert itirazlarıyla karşılaşmıştır. Bağdat hükümetinin ısrarını sürdürmesi üzerine Neçirvan Barzani, 27 Eylül 2007’de Bağdat yönetiminin anayasaya uymaması halinde Irak’la anayasa temelinde birlikteliği tercih eden Kürt halkının bu tercihini gözden geçirme hakkını saklı tuttuğunu söyleyerek merkezi yönetimi tehdit etmiştir. Kuzey Irak Bölgesel Yönetiminin kendi sınırları içine almaya çalıştığı ve Türkmen nüfusun da oldukça yoğun olduğu Kerkük’te Türkmenler 2003 yılından itibaren çeşitli baskılarla demografik ve mülkiyet yapısının değiştirilmeye çalışıldığını açıklamaktadır. Buradaki durumun belirginlik kazanması için Irak Anayasa’sının 140. maddesine Kerkük’ün statüsünün referandumla belirleneceği maddesi koyulmuştur. C S TRATEJİ Darbandikan Barajı 7 yönetiminin düzenli askeri birliklere ve göreli olarak daha çok gelire sahip olduğu, stratejik doğal yeraltı kaynaklarını pazarlamaya başladığı, ABD ile ittifak içinde kamu yönetimi kurumlarının birçoğunu oluşturdukları ve kontrol ettikleri coğrafi alanı genişlettikleri ifade edilmektedir. Böylece bölgenin her geçen gün daha fazla çekim merkezi haline gelmeye başladığı belirtilmektedir. SU VE PETROL DENKLEMİ ABD’nin Irak işgali bölgenin su ve petrol kaynaklarının yönetimi konusunu yeniden masaya taşımıştır. ABD’nin ve İngiltere’nin yönlendirmesi doğrultusunda Irak’ın üniter devlet yapısının yerini Federatif Irak Cumhuriyeti’ne bırakacağı görülmektedir. Irak’ın yakın gelecekte ortaya çıkması beklenen bu yapısı hem su hem de petrol piyasalarında Arap olmayan yeni aktörlerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. ABD’nin bu stratejik kaynaklar üzerindeki planları Ortadoğu’da su ve petrol denkleminin yeniden ele alınacağını ve değişkenlerin yerine konulmasından sonra bu denklemin üzerinde yeniden çalışılacağını göstermektedir. Yaşanan gelişmeler bölgede ABD’nin su ve petrol denklemine daha doğrudan müdahil olmak yönündeki çabalarının yoğunluk kazanacağını ortaya koymaktadır. Irak’ın gelecekteki federatif yapısı nedeniyle bölge yönetimleri arasında ortaya çıkacak su sorunlarının nedeni olarak, Türkiye’nin kullanımlarının gösterilmesi olasılığı bulunmaktadır. Dicle Nehri’ne Irak’tan katılan suların önemli bir bölümünün ABD’nin himayesindeki Kuzey Irak’tan gelmesi, Irak’ın içsel su sorunlarının Türkiye’ye yansıtılmasını kolaylaştıracaktır. Diğer taraftan uzmanlar "Savaş sonrası Irak’ta federatif bir devlet yapısının oluşturulması ve bunu takip edecek diğer gelişmeler Güneydoğu Anadolu’da Türkiye’nin su kaynaklarını geliştirme ve kalkınma çabalarının önleme teşebbüslerini çok büyük ölçüde arttıracaktır" şeklinde görüş belirtmektedir. Yeni Irak Anayasası'ndan kaynaklanan etkiyle hidropolitik açıdan Irak'ta tek bir politika oluşturma zorluğu yaşanabilir. Bu dönem içinde Irak’ın yeni yönetim yapısı ve DicleFırat Havzası'nın hidropolitiği Irak ve Suriye arasındaki su denkleminde yeni çözüm arayışlarını getirebilir. Bunun yanı sıra Kuzey Irak’ta petrol üretiminin artmasının ortaya çıkartacağı yeni durumun dışında bölgede çıkartılacak petrolün KerkükYumurtalık mı yoksa Kerkük–MusulHayfa hattından mı aktarılacağı da yeni denklemin çözümü ile ortaya çıkacaktır. Ortadoğu’nun yeni siyasal yapılandırılmasında su ve petrol denklemlerinin de yeniden ele alınıp farklı yöntemlerle çözülmeye çalışılması olasılığı yüksektir. Türkiye su ile ilgili olası gelişmeleri gerek GAP‘taki projelerini geliştirilme hızı gerekse suların kullanılmasında üç aşamalı plan tezinin önünde oluşabilecek engeller açısından değerlendirmeye almalıdır. Kuzey Irak petrolünün geliştirilmesinin etkileri ve bu petrolün KerkükMusulHayfa veya KerkükBanyas hatlarından hangisinin tercih edilerek Doğu Akdeniz’e ulaştırılacağı da bu değerlendirmeye dahil edilmelidir. Irak’ın suyunun büyük bölümü, Türkiye ve Kuzey Irak’tan geliyor. Kuzey Irak’ın Türkiye ve İran sınırlarına yakın bölgeleri, su rezervi açısından Irak’ın diğer bölgeleriyle kıyaslanamayacak düzeyde. Irak’ın uu sorunu önümüzdeki dönemde Türkiye’ye taşabilir… baskısının olduğu ve Bush yönetimini biraz rahatlatma amacının bulunduğu ileri sürülmektedir. Bu nedenle uzmanlar bu ertelemenin Kerkük'le ilgili politika ve tutum değişikliğinden söz etmek için yeterli olmadığını belirtmektedir. KUZEY’E ÖZEL İLGİ ABD, Afganistan Irak gibi işgal altında bulundurduğu ülkelerde sivil ve askeri olarak belirli il veya bölgelerin yeniden imarı ve yönetimin daha etkili çalışması ile hizmetlerin daha yaygın bir şekilde verilmesi için "Yeniden Yapılandırma Takımları" kurmuştur. Bu takımlar aynı zamanda bölgedeki etnik ve dini çatışmalarda politik uzlaşma zemini oluşturmakla da görevlidir. Asker ve sivil uzman, yönetici, uygulamacı kadrolarla verilen bu hizmette ABD ordu Mühendisler Birliği( US Army Corps of Engineers) çok önemli bir rol oynamaktadır. Irak’ta Yeniden Yapılandırma Takımları’nın ilk görev yerleri 2005 yılının Kasım ayında Musul, Kerkük ve Hillah illeri olmuştur. Irak’ta kurulan onuncu yeniden yapılandırma takımı diğerlerinden farklı olarak Kuzey Irak bölgesinin Erbil, Dohuk ve Süleymaniye’den oluşan 3 ilini birden kapsamaktadır. Daha önce kurulan diğer bütün takımlar tek bir il için kurulmuş iken bu takım bölgesel olan tek takım özelliği taşımaktadır. Diğer takımlardan Basra’da görev yapan takım İngiltere, Dhi Qar takımı da İtalya tarafından yönetilmektedir. Kuzey Irak bölgesinde ilk bölgesel yeniden yapılandırma takımı görevine 1 Şubat 2007 tarihinde Zaytun kampında yapılan Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Başbakanı Nechirvan Barzani’nin de katıldığı törenle başlamıştır. Bu bölgedeki takımın lideri Kore Cumhuriyeti, yardımcısı ise ABD olmuştur. Uzmanlar Kuzey Irak’taki yapının Irak Anayasası ile "Kürdistan Bölgesel Yönetimi" olarak yasallaşmasından sonra gelişmenin daha hızla gerçekleştiğini belirtmektedir. Kuzey Irak TÜRKİYE RAHATSIZ Türkiye’yi rahatsız eden bu gelişme karşısında Dışişleri Bakanlığı, Irak Anayasası'nda Kerkük’ün statüsünün belirleneceği, referandumla ilgili olan 140. maddenin uygulanması konusundaki girişimlerin oldubittiye getirilmemesi uyarısında bulunmuştur. Türkiye Cumhuriyeti bu gelişmelerle birlikte Kuzey Irak’ın siyasal olarak yeni bir aşamaya girmiş olmasından da rahatsız olmuştur. Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Kerkük’ün nihai statüsünün ve diğer ihtilaflı bölgelerin geleceğinin belirlenmesine ilişkin Irak Anayasası’nın 140. maddesinin uygulanmasına ilişkin Irak Bakanlar Kurulu komisyonu tarafından alınan bazı kararların Başbakan Maliki’nin yurt dışında olduğu sırada yürürlüğe konulduğu ifade edilmiştir. New York Times’da Ocak 2004’te dönemin ABD Dışişleri Bakanı Colin Pawel’in Türkiye Başbakanıyla yaptığı görüşmede Kerkük’teki ve Irak’ın diğer bölgelerindeki petrol gelirlerinin Bağdat hükümetine ait olacağı ve Kürtlerin Kuzey Irak petrolünden bağımsız olarak yararlanma hakkına sahip olmayacağı konusunda güvence verdiği yazılmıştır. 2007 Eylül ayı başında Irak Parlamentosu Kerkük referandumunu Mayıs 2008 tarihine ertelemeyi kabul etmiştir. Bu kararın ardında ABD