Katalog

örnekler Kuzey Kafkasya’nın diğer bölgelerinden mücadelesinin sıkıntısının insan kaynağı olmadığı asıl örneklerle artırılabilir. sıkıntının, en azından son dönemde maddi destek olduğu da birçok direniş liderinin yaptığı çeşitli açıklamalardan bilinen bir gerçek (2006 yılı için bir IKILMIŞ ÇEÇENİSTAN rakam verilemese de Çeçenler 2005 yılında Görüldüğü üzere böylesi sıkıntılı bir ortamın söz Çeçenistan’da 1000 civarında direnişçi olduğunu konusu olduğu Kuzey Kafkasya’nın genelinde barış, açıklamıştı. Bu toplamın 100–150 kadarının yabancı istikrar ve düzenin hâkim kılınabilmesi açısından savaşçılar olduğu belirtilirken 500 civarında önemli olan Basayev’in öldürülmesinden çok bundan direnişçinin de Çeçen toprakları dışında Kafkasya’nın sonraki dönem için Rusya’nın izleyeceği politikadır. diğer kesimlerinde aktif olduğu açıklanmıştı). Bu Rusya’nın önünde çok basite indirgendiğinde iki ana sorunun aşıldığı her aşamada direnişin, liderlik politika tercihinin olduğunu görmekteyiz. İlk tercih sorunu ve eldeki maddi kaynağın boyutuna bağlı günümüzde uygulanan politikaya devam edilerek olarak, Basayev’in yürüttüğü büyük boyutlu saldırılar Çeçen avına devam edilmesi şeklindedir. Buradaki düzenlenmesi taktiğinin yerine daha küçük fakat ses sorun terörist, direnişçi ve ülkesine bağlı yasalara getiren eylemlerle karşımıza çıkacağı öngörülebilir. saygılı Çeçen arasında ayrımının ne şekilde Diğer yandan 2002’de henüz Mashadov liderken yapılacağı ile bağlantılıdır. Yıllardan beri savaş hazırlanan ve direnişin 2010’a kadar ki sürecini ortamında ve yıkım içinde yaşayan halkın bıkkınlığı belirleyen harekât planına ek olarak 2005 Mayısında ve çaresizliğinin ülkede terör ortamını besleyen temel Sadullayev döneminde 6 ana cephe (4’ü neden olduğu bilinen bir gerçektir. Son dönemde Çeçenistan’da olmak üzere Dağıstan ve Kuzey ülkenin büyük şehirleri başta olmak üzere tamamında Kafkasya’nın geri kalanı) ve bunlara bağlı alt büyük bir imar faaliyetinin yürütüldüğü belirtilse de cephelerden (bu alt cepheler Kuzey Kafkasya’nın geri hala bütçesinin yüzde 81’i merkezden karşılanan (bu kalan kesimini kapsamakta: İnguş, Kuzey Osetya, oranla Çeçenistan bütçesinin yüzde 89’u merkezden KabardeyBalkar, Stavropol, KaraçayÇerkes ve karşılanan İnguş Cumhuriyetinden sonra Rusya’nın Krasnodar cepheleri. 8 Temmuz’da Savaş Konseyince 89 federal yapısı arasında ikinci sırada yer alınan bir kararla bunlara Ural ve Volga bölgesinin almaktadır) Çeçenistan’da durum sıkıntılıdır. eklenmesi sürecin geleceği açısından dikkate Çeçenlerin önemli bir kısmının yurtlarından edilmiş değerdir) oluşan savaş örgütlenmesinin yapıldığı olmaları gerçeğinin yanı sıra Çeçenistan’da kalan dikkate alındığında mücadelenin sadece Çeçenistan topraklarında değil Kuzey Kafkasya Baseyev’in sorumlu tutulduğu ve çok sayıda topraklarında yoğun İnsanın öldüğü Beslan baskınından olmak üzere Rusya’nın bütününde yürütüleceği hesaplanmalıdır. C S TRATEJİ 7 iktidarı teslim ettiği eski İçişleri Bakanı Alu Alhanov ve yaşı nedeniyle şimdilik Başbakanlık görevine getirilen (Basayev’ce organize edildiği söylenen bir suikastla Mayıs 2004’de öldürülen eski Başkan Ahmed Hacı Kadirov’un oğlu) Ramzan Kadirov’un üstü örtülü mücadelesi dikkat çekiyor. Bu mücadele çerçevesinde Putin’in meseleye şahsen müdahil olduğu ve her iki ismi yüz yüze görüşmelerde bulunmak üzere Moskova’ya çağırdığını belirtebiliriz. Bu müdahalelere rağmen Kadirov’un önümüzdeki sonbaharda 30 yaşını doldurarak başkanlığa getirilmesinin ülke içi klanlar arası dengeleri etkileyerek yeni çatışmalara yol açacağı tahmin edilebilir. Kadirov’un gerek ailesinin gerekse Rusya’nın ülkedeki kötü imajını düzeltmek amacıyla Rusya’nın desteği ve yönlendirmesiyle yoğun bir imar projesi başlattığını biliyoruz. Bu bağlamda ilgi çekici bir not olarak Kadirov’un bu konuda bir doktora tezi hazırlayıp savunarak ekonomi doktoru unvanı aldığını belirtebiliriz. Y CEMAAT VE TARİKATLAR Üzerinde durulması gereken ve bölgenin geleceğinde etkili olacağını rahatlıkla söyleyebileceğimiz diğer bir nokta da tahmin edilebileceği üzere dini cemaatler, tarikatlar ve bunlar çevresinde bölgede dini hareketlerin konumu olacaktır. İster Moskova yanlısı yönetim olsun isterse direniş grupları, bölgede yapıların tamamı dine vurgu yapıyorlar. Her ne kadar Sufi yapılanmalar ile selefi cemaatler arasında gerginlik söz konusu olsa da bölgede hâkim olan gelenekler dengeyi sağlayabilir. Bu dengeye bölge dışı faktörlerin müdahil olması süreci daha sıkıntılı boyuta taşıyabilir. Rusya’nın buradaki rolü yine uzlaşma ve dengeleme tercihi çerçevesinde şekillenmelidir. Aksi takdirde istikrarlı ve barışçıl bir ortam söz konusu olmayacaktır. Kısacası bölgede istikrar, barış ve huzurun hâkimiyeti öncelikli olarak Rusya’nın uzlaşma ve normalleşmeye yol açacak politik bir tercih yapmasıyla ilintilidir. Şu anda hâkim olan hava, yürütülen politika ve yapılan açıklamalara bakıldığında bunun çok da mümkün olduğu görülmüyor. Oysaki Basayev’in öldürülmesinin bu yönde olumlu bir etkisinin olması söz konusu olabilir. Yeni nesil daha radikal isimler ya da gruplar yaratmaktansa ılımlı ve uzlaşabilir bir sosyal yapı üretmenin bu yolla mümkün olabileceği düşünülmektedir. Rus kamuoyu da buna ikna edilebilir. Bu noktada Rusya’nın yapması gereken direniş liderlerinin öldürülmesini kutlamak ve bununla Batı dünyasına terörle mücadele başarısı söylevleri çekmek yerine Kafkas halklarını eşit vatandaşlar olarak modern, demokratik ve çoğulcu Rusya’ya bağlamak olmalıdır. Unutulmamalıdır ki Kafkasya tarihi bir mücadeleler tarihidir. Bu günkü direnişçilerin hepsi öldürülebilir ama Kuzey Kafkasya’ya hâkim olan direniş ve mücadele idealini öldürmek çok da olanaklı gözükmüyor. Direnişe yol açacak ortamın ortadan kaldırılarak bölge halklarının tamamınca benimsenecek bir politika uygulaması tek çözüm yolu olarak gözükmektedir. EYLEMLER Bu yapılanma ve mücadelenin yansımaları Basayev’in öldürülmesi öncesindeki son bir yılda Kuzey Kafkasya’da yaşananlarla kendisini yeterince göstermişti. En dikkat çekici gelişmeler arasında örnek olarak Ekim 2005’de KabardeyBalkar’ın başkenti Nalçik’te yaşananlar verilebilir. KabardeyBalkar mücadeleyi örgütleyenlerce düzenlenen cephe sisteminin önemli ayaklarından bir tanesi olarak görülmekteydi. Eylül ayında yaşanan bir takım gelişmeleri ve KabardeyBalkar’ı Sovyetlerin yıkılmasından bu yana yaklaşık 15 yıl boyunca yöneten Valeri Kokov’un iktidarı Arsen Konakov’a teslimini takiben 13 Ekim’de Nalçik’te çeşitli devlet binalarına yapılan saldırılarla başlayan olaylar sonucunda 33’ü polis 12’si sivil vatandaş olmak üzere toplam 137 kişi öldü. Örgütlü bir operasyon olarak nitelenen bu olayların selefi cemaatler ve Çeçen direnişi ile bir takım bağlantıları bulunuyor. Benzer biçimde Dağıstan’da Rus resmi rakamlarına göre geçen yılın ilk dokuz ayında 90’ı doğrudan güvenlik güçlerine yönelik olmak üzere 120’nin üzerinde terörist saldırı gerçekleşmiş ve bu saldırılarda 42’si güvenlik görevlisi 60’ın üzerinde kişi ölmüştür. İnguş Cumhuriyeti’nde sadece geçen ay 5 saldırı düzenlendi aralarında İçişleri Bakan Yardımcısı ve OMON Özel birlikleri komutanı dâhil 14 kişi öldürüldü. Bu halkın neredeyse tamamı geçimlerini sağlayacak ekonomik ve sosyal bir ortamdan yoksundurlar. Güvenliğin sağlanabilmesi adına yoğun bir Rus askeri ve güvenlik kuvveti varlığının söz konusu olduğu Çeçenistan’da daha kapsayıcı ve kapsamlı ekonomik ve sosyal politikalara ihtiyaç bulunuyor. Klanlar bağlamında politika yürütmeye çalışan Rusya’nın yerel çatışmalara yol açan bu yaklaşımını bir kenara bırakarak Çeçen nüfusunun tamamını kucaklayabilecek ekonomik ve sosyal politikaları uygulamaya koyması gerekiyor. Bu ise ikinci politika tercihini karşımıza çıkarıyor: tüm gruplarla görüşerek uzlaşmak ve barışı hâkim kılmak. Şu anda sorun yaratmayan ve Çeçenistan’a hâkim olduğu varsayılan Moskova yanlısı Çeçen yönetiminin kısa vadede dahi sıkıntı yaratacağı söylenebilir. Rusya’nın asimetrik gücü bağlamında