Katalog

C S Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası Mart 2006 tarihinde Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın resmi internet sitesine, "Ermenistan Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Esasları" başlıklı belge Ermenice olarak yüklendi. Ermenistan Savunma Bakanı ve Ermenistan Devlet Başkanlığı’na bağlı Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Serj Sarkisyan tarafından hazırlanan belgede Ermenistan’ın ulusal güvenliğinin öncelikleri açıklanıyor. Belgede Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali sorunu (Karabağ sorunu) ve sorunun çözümüne yönelik girişimler üzerinde uzun uzadıya duruluyor. Karabağ sorununun "adil bir biçimde" çözümünün Ermenistan ulusal güvenliği için en öncelikli konulardan birisi olduğu ifade ediliyor. Sarkisyan’a göre, Karabağ sorunu Azerbaycan’ın çıkarları dikkate alınarak çözülürse, TRATEJİ 17 Ermenistan Ulusal Güvenlik Stratejisi açıklandı: Türkiye, ‘tehdit’ Savunma Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan ‘Ermenistan Ulusal Güvenlik Stratejisi’nde, Türkiye ve Azerbaycan tehdit olarak yer alıyor. Rusya ile sürdürülen ‘stratejik ilişki’ye yer verilen belgede İran’la ilişkiler sorunsuz olarak nitelendiriliyor. bu Ermenistan Cumhuriyeti’nin varlığının tehlike altına girmesine neden olacaktır. Belgede, Azerbaycan’ın silahlanmaya verdiği öneme dikkat çekiliyor, "savaş istemiyoruz, ama savaşa hazırız" mesajı ön plana çıkarılıyor. Sarkisyan, Azerbaycan’ın soruna çözüm arayışları için Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu yerine Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Konseyi ve NATO gibi diğer uluslararası kuruluşları tercih etmeye çalışmasını, Ermenistan ulusal güvenliği açısından tehdit olarak nitelendiriyor. Sarkisyan’a göre, Azerbaycan, "diğer uluslararası kuruluşların konudan haberdar olmamalarından yararlanarak, durumu kendi lehine çevirmeye çalışmaktadır." nitelendirmiş, buna karşın Rusya ile ilişkilere daha fazla önem verdiklerini de vurgulamıştı. 23 Eylül 2005’te ise Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan, Gümrü’deki Rus askeri üssünü Ermenistan’ın ulusal güvenliğinin bir parçası olarak nitelendirmişti. "Ermenistan Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Esasları" belgesinde ErmenistanGürcistan ilişkileri üzerinde de ayrıntılı duruluyor. Gürcistan Ermenistan için Rusya ve Avrupa’ya ulaşmada, Ermenistan da Gürcistan için İran ve Ortadoğu’ya ulaşmada önemli köprü vazifesi görmektedir. Bu bakımdan iki ülke bir birine muhtaç olarak nitelendiriliyor. İki ülke arasındaki iyi ilişkilerin, Güney Kafkasya ortak güvenlik şemsiyesinin oluşturulması açısından büyük önem taşıdığı ifade ediliyor. 7 ERMENİSTAN’IN ULUSAL GÜVENLİĞİ Belgede, Hem Karabağ sorunu ile bağlantılı olarak, hem de ayrıca özel olarak değinilmek suretiyle Ermenistan’ın komşuları ile olan ilişkileri üzerinde de duruluyor. Bu bağlamda Ermenistanİran ilişkilerine özel vurgu yapılıyor. İran’ın başından beri Karabağ sorununa ilişkin olarak dengeli tutum takınmaya çalıştığı ifade ediliyor. Sarkisyan’a göre, Ermenistanİran ilişkileri bölgede güvenliğin, askerisiyasal dengenin korunması açısından çok önemlidir. Belgede, "Türkiye’nin NATO üyesi ve İsrail ile iyi ilişkilere sahip olması, İran’ın Türkiye ile rekabet halinde olması bölgedeki ilişkilerin dengeli gelişmesine neden olmaktadır" görüşü savunuluyor. Ermenistan’ın özellikle, İran ile olan işbirliği, TürkiyeAzerbaycan ittifakının dengelenmesi ve Ermenistan’ın enerji güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir araç olarak vurgulanıyor. Azerbaycan’ın ABD ile İran arasındaki gerginlikten yararlanmaya çalıştığı, Ermenistan’ın da ABD ile iyi ilişkilere sahip olduğu, fakat bu ilişkilerin İran’a karşı unsurlar içermediğine belgede yer veriliyor. Belgenin açıklanmasından iki gün sonra Ermenistan Savunma Bakanı Sarkisyan, İran’a karşı yapılabilecek bir saldırıda Ermenistan topraklarının kullanılmasının kesinlikle söz konusu olamayacağına vurgu yapıyor. Türkiye’nin Karabağ sorununa ilişkin tutumunu tehdit olarak nitelendiren belgede BaküTiflisCeyhan petrol boru hattı, BaküTiflisErzurum doğalgaz boru hattı ve KarsAhalkelekTifsisBakü demiryolu hattı projelerine de değiniliyor. Sarkisyan’a göre, Ermenistan’ı dışarıda bırakarak geliştirilmiş olan bu tür projeler, ikili ilişkilerdeki olumsuzlukların başlıca nedenleri. Hemen hemen herkes tarafından TürkiyeErmenistan ilişkilerindeki gerginliklerin sonucu olarak bilinen Ermenistan’ın bölgedeki projelerin dışında kalması durumunun ismi geçen belgede neden olarak gösterilmesi çök ilginçtir. Belgede Rusya ile ilişkilere de değiniliyor, bu ilişkilerin stratejik işbirliği niteliğine vurgu yapılıyor. Hatırlanacağı üzere Serj Sarkisyan, 8 Aralık 2003’te NATO ile ilişkilerin geliştirilmesini ulusal güvenlik stratejisinin bir parçası olarak DEĞİŞMEYEN ‘TEHDİTLER’ Bağımsızlığına kavuşma sürecinden günümüze kadarki çizgisine bakıldığında Ermenistan’daki ulusal güvenlik anlayışının pek değişim geçirmediği görülüyor. Yayılmacılık öncelikli dış politika çizgisini bu politikaya destek veren ülkelerle geliştirdiği iyi ilişkilerle destekleyebilen Ermenistan, özellikle Azerbaycan ve Türkiye’yi tehdit listesinde ön sırada tutmaya devam ediyor. Bölgedeki karmaşık siyasal mücadelenin sunduğu fırsatlardan başarıyla yararlanan Ermenistan, uzun vadeli sonuç getirmeyecek olan Türkiye ve Azerbaycan karşıtlığı stratejisini sürdürmeye devam ediliyor. Tehdit olarak algıladığı Türkiye ve savaş yaşadığı Azerbaycan’a karşı bu karmaşık mücadelenin de bazı gereklilikleri nedeniyle Rusya ve İran’dan destek alması, Ermenistan’ın işini kolaylaştırıyor. Ermenistan’ın Rusya’ya aşırı bağımlılığından duyulan rahatsızlığın (doğalgaz krizinde olduğu gibi) bazen fısıltı ile de olsa dile getirilmesine rağmen, şu andaki dış politika çizgisini ve Azerbaycan toprakları üzerindeki işgalini farklı şekilde sürdürmesi de olanaksız gözüküyor. S. Sarkisyan Ermenistan Devlet Başkanı Koçaryan