Katalog

yapamayacağını bildirdi. 8 Eylül 2004’de dönemin İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin Ermenistan ziyareti sırasında İran’ın Samir Şirketi’nin Ermenistan’daki doğalgaz boru hattının yapımını üstleneceği ve bu hattın yapımı için Ermenistan’a 30 milyon dolar kredi vereceğine dair anlaşma imzalandı. 30 Kasım 2005’de de İranErmenistan doğalgazının yapımına başlandı. Ermenistan bu hattı hem kendi ihtiyaçlarını karşılamak hem de Gürcistan, Ukrayna ve Avrupa’ya doğalgaz satan transit ülke konumuna geçmek için kullanmak istese de Rusya’nın baskıları sonucu bu politikasından vazgeçmek zorunda kaldı. İranErmenistan doğalgaz anlaşması imzalanırken Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan Moskova’da Vladmir Putin, Gazprom Başkanı Aleksey Miller ve İtera Şirketler Gurubu Başkanı İgor Makarov’la görüştü. Rusya’nın baskıları sonucu İranErmenistan doğalgaz boru hattının çapı 1400 mm’den 700 mm’ye düşürüldü. Böylece Ermenistan, İran doğalgazını Gürcistan, Ukrayna ve Avrupa’ya satabilme olanağından mahrum kaldı. Ayrıca İran doğalgazının tamamı elektrik enerjisi üretiminde kullanılacak ve böylece İran doğalgazı Ermenistan’da geçici olarak Rus doğalgazına rakip olamayacak. Ermenistan Enerji Bakanı Armen Movsiyan, "İran doğalgazı Rus doğalgazına alternatif olabilir", derken Rusya’ya doğalgaz fiyatını yükseltmemesi gerektiği mesajını veriyor. Öte yandan İran doğalgazının Ermenistan içinde MegriKacaran bölümünün yapımında Ermenistan’ın C S TRATEJİ Ermenistan Devlet Başkanı Koçaryan’ın 2004’teki Tahran ziyareti 11 İran, nükleer çalışmaları konusunda işbirliği yaptığı Rusya ile GüArmRosgazrom ney Kafkasya devletlerine şirketi de (bu şirketin yüzde doğalgaz satma konusunda 45’i Gazprom’ ve Ermenistan anlaşamıyor. Doğalgaz kaynakhükümetine, yüzde 10’u ise larını daha etkin kullanmak İtera’ya aittir) yer almaktadır. isteyen İran, enerji işbirliği ile de İran, Avrupa’ya doğalgaz kuzeybatısındaki devletlerin satmak için hala Ermenistan kendine karşı tutum seçeneğini göz ardı etmiyor. 31 Ocak almasını engellemek 2006’da Tahran’da İranErmenistan hükümetler istiyor. arası Komisyonun altıncı toplantısında İran Ekonomi ve Maliye Bakanı Davud Caferi, İran’ın yapılmakta olan İranErmenistan doğalgazına ek bir kolun yapılmasıyla ilgilendiğini söylemiştir. Bu kolun İran doğalgazını ya Ermenistan’ın doğalgaz ihtiyacını karşılamak ya da İran gazını Gaz kesilince ısınmak için odun taşıyan Gürcü çocuk... Ermenistan üzerinden Gürcistan, Ukrayna ve Avrupa’ya satmak için planlandığı tahmin ediliyor. ABD, İranErmenistan enerji işbirliğinin genişlemesinden rahatsızlık duyuyor. ve 29 Ocak 2006’dan itibaren Gürcistan İran’dan, Azerbaycan üzerinden 30 günlüğüne 30 milyon metreküp doğalgaz almaya başladı. Rus medyası Gürcistan’ın İran doğalgazını 230 dolardan alacağını iddia etse de, Saakaşvili’nin açıklamasına göre Gürcistan, İran doğalgazı için 120 dolar ödeyecek. Gürcistan’ın İran’dan alacağı doğalgaz açısından biri Ermenistan diğeri Azerbaycan olmak üzere iki hat gündeme geliyor. Gürcistan ise, Azerbaycan hattını tercih ediyor. Gürcistan Türkmen doğalgazını İran üzerinden almak için de İranlı yetkililerle görüşmelerini sürdürmektedir. Basında yer alan haberlere göre 31 Ocak 2006’da İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı Saparmurat Niyazov arasında yapılan telefon görüşmesinde İranTürkmenistan enerji işbirliği görüşüldü. Bu görüşme Türkmen doğalgazının İran üzerinden Güney Kafkasya, Türkiye veya Avrupa’ya satışı açısından önemli bir görüşme niteliğinde. Gürcistan uzun dönemde Avrupa’nın da siyasi ve mali desteği ile Orta Asya ve Azerbaycan doğalgazını Rusya doğalgazına alternatif olarak görüyor. İRAN’IN ARAYIŞI Dünyanın ikinci büyük doğalgaz rezervlerine sahip olmasına karşın ABD tarafından uygulanan ambargo nedeniyle yeterli pazar bulamayan ve var olan doğalgaz rezervlerini işlemek için yeterli ÜRCİSTAN yabancı sermaye ve teknolojiyi sağlayamayan İran, Gürcistanİran enerji görüşmeleri SSCB’nin Rusya ve Güney Kafkasya devletleri arasındaki dağılmasıyla başladı. Bu görüşmeler de doğalgaz krizini bir fırsat olarak değerlendiriyor. Rusya’nın baskılarıyla sonuçsuz kaldı. İran, Güney Kafkasya enerji piyasasında kendi Gürcistan’da Mihail Saakaşvili iktidarıyla konumunu kuvvetlendirmek için SSCB’nin birlikte İranGürcistan doğalgaz görüşmeleri dağılması sonrası Rusya’nın enerji tekrar gündeme geldi ve tekelinden kurtulmaya çalışan Temmuz 2004’de Tüpgaz kuyruğundaki Gürcüler... Güney Kafkasya devletleri ile Saakaşvili’nin resmi İran görüşmeye başladı. Güney ziyaretinde taraflar Kafkasya İran’ın doğalgaz arasında doğalgaz bağlamında en etkili olduğu bölge anlaşması imzaladı. haline geldi. İran’ın başlıca hedefi Anlaşma gereği Gürcistan ise Güney Kafkasya devletleri ile İran’dan acil durumlarda doğalgaz işbirliğini uzun dönemli gaz almayı planlıyor. Kast ve daha geniş çaplı kurmak. Böyle edilen durum Rusya’nın bir işbirliği ekonomik anlamda Gürcistan’a verdiği istikrarlı bir Güney Kafkasya doğalgazı siyasi baskı için yaratırken aynı zamanda bölge kestiği veya doğalgaz boru devletlerini İran’a bağımlı hale hattına düzenlenen getirebilir. Fakat Güney Kafkasya saldırıya uğradığı hallerdir. devletlerinin enerji bağlamında 2004–2005 yıllarında İran Rusya’dan kurtulup İran’ın ile Gürcistan’ı birleştiren kollarına düşmesi enerji doğalgaz boru hattında güvenliği açısından kaygı vericidir. Ancak, Güney onarım işleri tamamlandı. Hattın onarımı için Kafkasya devletlerinin İran doğalgazını kendi İran Gürcistan’a 2,5 milyon dolar yardımda topraklarından Avrupa’ya satarak İran’la enerji bulundu. 22 Ocak 2006’da RusyaGürcistan işbirliğini bu çerçevede geliştirmesi enerji güvenliği doğalgaz boru hattının patlatılması sonrası İran, açsısından söz konusu riski fırsata dönüştürebilir. Gürcistan’a doğalgaz verebileceğini söylemiş G