Katalog

18 EKİM 2008 CUMARTESİ 3 Paris’te bir sanat kovanı ‘104’ “104/Yüzdört” adını sanırım ilk kez 6 ay kadar önce bazı haftalık dergilerde görmüştüm. Paris’in sosyalist Belediye Başkanı Bertrand UĞUR Delanoë Fransa’da HÜKÜM genelde cumhurbaşkanlarına özgü bir davranışla, ardında Paris’e bir “eser” bırakmak tutkusuyla hem artistik/kültürel hem de sosyal içerikli bir tasarı, “Yüzdört”ü sonbaharda hayata geçirmeye hazırlanıyordu. Sonra, tam bir ay önce, Paris’in abartmasız her adımında, camlı/neonlu reklam panolarında hoş bir afiş belirdi. Üzerinde koca harflerle, “104 YÜZDÖRT AÇILIYOR”, diye yazıyordu. Yanında daha küçük karakterlerle “104/Yüzdört Paris Belediyesi’nin Artistik İşletmesi / Açılış 11 Ekim 2008 / 14:30’dan 02:00’ye kadar giriş serbest. 104 rue d’Aubervilliers/5 rue Curial 75019 Paris”, ibaresi yer alıyordu. Bir dönem mezbaha olarak kullanılan, sonra cenaze işletmesine dönüşen, sonra şehir yönetimine devredilen alan inşaat mühendislerinin elinden de kurtuldu. O artık bir sanat yuvası... Sanatçılar ürettikleri yerde yaşayacak BÜYÜK HEDEF Cumartesi günü bir iş için kentin Kuzeyinde nadiren gittiğim 18. bölgede cömert bir güneşin rehavetiyle salına salına yürürken aynı afiş gözüme çarptı. Gün bugündü ve saat üçtü. 104’ün mekanından taş çatlasa 23 km uzaklıktaydım. Bir mahalle haritasına bakıp yaklaşık yolumu saptadım. 1015 dakika ilerledikten sonra emin olabilmek için bir ekmekçiye girdim. Kibar yaşlıca tezgâhtar hanım, “Mösyö, doğru yoldasınız, ama şu şu sokağın sonuna geldiğinizde, şu şu caddelerden geçerken eşyanıza, çantanıza iyi sahip olun. Oradan yürümenizi tavsiye etmem. Dikkatli olun!...” dedi. Başkent Paris’in merkezini oluşturan, “Küçük Prens’in fil yutmuş boğa yılanı”nı andıran alan 20 idari bölgeye bölünmüştür. 36 kilometrelik çevre yolunun kuzey ve kuzeydoğu sınırlarını kaplayan 18, 19, 20 numaralı birimleri 1930’lu yıllardan beri, ortalama insanın kolektif belleğine ‘bataklık’ görüntüsüyle yerleşmiş. Bu önyargıyı 4050 yaşının üstündekilerde kırmak pek kolay değil. Halbuki toplumsal rehabilitasyon siyaseti, doğal fiziki evrilme, yeniden yapılanma, emlâk spekülasyonları, kent merkezine dönüş eğilimleri bu mahalleleri çoktan hızlı bir değişim sürecine sokmuştu. Evrimi önceden gayet iyi gören 19. bölgenin KomünistSosyalist Belediye yönetimi Paris’in Doğu Garı’ndan açılan demiryolu ağıyla, Seine nehrini besleyen Ourcq Kanalı arasında kalan yörede, artık kullanılmayan neredeyse metruk, bakıma muhtaç ve hiçte sevimli şeyler çağrıştırmayan Belediye Cenaze İşleri merkezini 1997’de Tarihi Anıtlar listesine yazdırıp, yıkımdan, emlâk akbabalarının elinden kurtarıp tümüyle kamulaştırmayı başarmıştı. Şimdi iş üç nalla bir ata kalmıştı... Paris Belediye Başkanı Bertrand Delanoë, Kültür İşlerinden sorumlu yardımcısı Christophe Girard ve “YÜZDÖRT” bünyesinde biri 200, diğeri 400 koltuk kapasiteli çok yönlü iki salon, “0” numaralı özeli de katarsak en küçüğü 100 m²’lik 20 atölye barındırıyor. Bunların 18’i sürekli ve çok boyutlu hizmet verecek. 15 bin m²’lik doğrudan kullanım alanı dışında asma bahçesi, özgün düzenli bahçe, koridor ve avlularıyla inanılması zor bir altyapı ve olanaklar sunuyor. Bini ticari amaçlı, 7 bin m²’lik bir alan da 2009 başından itibaren kiralanmak üzere boş tutuluyor. İlk günden faaliyete geçen ‘Café’ dışında yılbaşında lokanta, kitapçı ve diğer mağazalar hizmete girecek. Düzenli çalışacak 60 kişi dışında “YÜZDÖRT”ün rezidansı, konukevinde yılda 3035 proje temelinde, 2 ayla 12 ay arası 200 sanatçı dönüşümlü yaşayacak. 162 arabalık bir parking, amatör sanatçılar için tam donanımlı 500 m²’lik apayrı bir alan, 700 m²’lik yeşil alan da yine tamamlanmış olanaklar arasında. “YÜZDÖRT”ün aynı anda optimum ağırlayabileceği ziyaretçi sayısı 5000 kişi. Ancak yalnız Cumartesi günkü açılışta gündüz 60 bin kişi varmış. Akşam büyük avludaki sahneye çıkan İngiliz trip hop grubu Tricky’nin konseri sırasında o denli büyük bir izdiham yaşanmış ki, güvenlik güçleri müdahale etmek zorunda kalmış. Bir kısmı bir yıla yakındır “Rezidans 104”te oturan, oturmuş 28 sanatçıdan bir kısmı, 12 atölyede 11 Ekim’de ilk meraklılara eserlerini, çalışmalarını sundular. Güzel sanatlardan sahne sanatlarına, el sanatları, elektronik ve video sanatları, edebiyat, sinema, dans, müzik vs vs yayıncılık, mimari dahil çok geniş bir yelpazede aklınıza gelebilecek tüm sanat dallarına açık 104 konuklarını ya bedava, ya da 23 veya 7 avroyu aşmayan çok cüzi ücretlerle ağırlayacak. Kuşkusuz abonelik (yıllık 28 indirimli 18 avro), öğrencilik, emeklilik gibi özel konumlarda faaliyetlerden yararlanmak daha da kolaylaşıyor. Örneğin, gelecek Lou Reed haftası. Sanatçı 20 Ekim’de kendi eserlerini okuyacak. 21’inde onun seçtiği filmler gösterilecek. Cumartesi günü kapısındaki kuyruktan giremediğimiz atölyelerden Kübalı tiyatro/performans yönetici/sanatçısı Tania Bruguera’nın “Göçmenlik” gösterisinde oynayan genç Türk sanatçısı Azra Deniz Okyay gösterilerine tek tek kattıkları seyircinin heyecanı ve şaşkınlığı karşısındaki heyecanını ‘benzersiz’ sıfatıyla tanımlıyordu. Fotoğraf, beste, anahtar, dergi atölyeleri veya ünlü pedopsikiyatr, psikanalizci Françoise Dolto (19081988) yöntemleriyle öncelikle 05 yaş arası mahalle çocukları için başlatılan faaliyetler gerçekten kayda değer kazanımlar. Arzu edenler ayrıntılı programlar, katılımcılar hakkında bilgi edinmek isteyenler http://www.104.fr/ adresinin İngilizce ve Fransızca sayfalarına bakabilirler. ‘belediye encümeni’ Aubervilliers sokağı 104 numara ile Curial sokağı 5 numara arasındaki 270 metre uzunluğunda 72 metre enindeki bir arazi üzerinde kurulu 26.000 m²’lik yapıyı restore edip büyük hayalleri için kullanmaya karar verirler. Hedef çok iddialı ve risklidir. Yarışma sonunda ilkin “L’Atelier Novembre” isimli mimari kuruluşu kolları sıvar. Yapının özüne ve biçimine hiç zarar getirmeden, özellikle aydınlık yaklaşımına hiç dokunmadan 39.000 m²’lik bir kullanım zemini yaratılır. 18 metre yüksekliğinde orta sahını camçelik, toplam 220 metre uzunluğunda, iki birbirini izleyen avlunun yanlarındaki alanlar çok yönlü kullanımlar için; orta avlularsa bir “Pasaj/Geçit” anlayışında tasarlanır. Eskiden de olduğu gibi 104 Aubervilliers kapısı ana giriş olacaktır. Gerek buradaki, gerek Curial sokağındaki arka yüzdeki binalar, yan yüzlerdeki iki katlı yapılar yaşama, barınak, vs. amaçlarına hizmet edecektir. 3 nal da bulunmuştur. İş ata kalır... Hem en basit, herkese açık kamu eğitim/kültür hizmeti verilebilmeli, hem de ilerici, öncü nitelikler taşıyacak parlak bir sanat/yaratım merkezi, yuvası kurulabilmelidir. Önce projeler yarışması süreci açıldı. 2001’de doğan bu düşe en uygun cevap 2006’da iki tiyatrocu ve estet, sanat insanları Robert Cantarella ve Frédéric Fisbach ikilisinden geldi. C MY B C MY B