Katalog

Cumhuriyet 29 EKİM 2023 PAZAR 6 Cumhuriyet Cumhuriyet Cumhuriyet Cumhuriyete giden yol Kurtuluş Savaşı’ndan ozan Antlaşması ile yerine getirmişti; şimdi ise Antlaşması’nda gündeme gelen barış açıklıkla anlatıyordu. İkinci madde, 1 zaferle çıkan Türk milleti Misakı Milli’ye en uygun geçmiş dönemi değerlendirerek şartlarının onaylanması üzerine, 1918 Kasım 1922 tarihinde alınan kararla Lkararların alınmasının içinde bulunulan yeni şartlarda ulusal egemenliğini ve yılından itibaren konuşlandıkları saltanatın kaldırılmasının “değişmez ardından, artık idari yenilikleri yeni bir seçime gidilmesi uygun İstanbul’daki varlıklarını 1920 yılında bir düstur” olduğunu bir kez daha teyit bağımsızlığını kazandı. yapmak gerekiyordu. olacaktı. resmi bir işgale dönüştürmüş olan ediyordu. Büyük Atatürk, Kuruluşundan itibaren geçen İtilaf Devletleri, artık şehri terk etmek Bundan sonraki maddelerde niyetini mebuslara şu İşgal sona erdi üç yıllık sürede, yaşanan savaş zorunda kalmış, 6 Ekim 1923 günü ise memleketin asayişine, hukuk cümleyle açıkladı: Yarın Bu arada İstanbul cephesinde ortamına rağmen Türkiye İstanbul halkı nihayet silahların işleyişine, alınacak ekonomik bir değişiklik yaşanmış, Lozan Cumhuriyeti ilan edeceğiz. Büyük Millet Meclisi görevini gölgesinden tümüyle kurtulmuştu. önlemlere, askerliğe ve devlet Ancak şimdi gündemde, yüzyıllardır memuriyetine ilişkin hükümler uygarlıkların başkenti olan İstanbul’un yer alıyordu. Bu bildirinin yeni Türkiye’nin de başkenti olup yayımlanmasının ardından, seçim olmayacağı sorusu vardı. hazırlıklarına girişildi. Seçim Eğer öyle olacak ise Türkiye Büyük çalışmaları, fırka adına bir heyet Millet Meclisi artık faaliyetlerini bu tarafından istasyondaki hususi kalem şehirde sürdürmek üzere bir düzen binasında bir odada yürütülüyor, kurmalıydı. Mustafa Kemal Paşa da her gün Ankara ise Aralık 1919’dan burada geç saatlere kadar çalışmalara itibaren milli hareketin merkezi katılıyordu. olmuş, bugüne kadar gelinen bütün Yelek cebindeki not aşamalara ev sahipliği yapmıştı. 20 Ocak 1921 tarihinde ilan edilmiş Bugünkü durum itibarıyla da aslında olan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’ndaki fiilen başkentlik işlevini sürdüren bazı maddelerde birtakım değişiklikler şehir Ankara’ydı. Buradan hareketle, yapılarak birinci maddenin sonuna İsmet Paşa ve arkadaşları, bu durumu “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli yasayla belirlemek üzere bir öneride cumhuriyettir” cümlesi eklendi, bulundular. üçüncü madde “Türkiye Devleti, Büyük Başkent Ankara... Millet Meclisi tarafından idare olunur. Tek maddeden oluşan bu öneri, Meclis, hükümetin ayrıldığı idare Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kollarını ‘İcra Vekilleri’ vasıtasıyla 13 Ekim 1923 tarihli oturumunda idare eder” şeklinde düzenlendi. büyük çoğunlukla kabul edildi ve “Türkiye Devleti’nin yönetim yeri Ankara’dır” cümlesiyle, yeni Türkiye başkentine resmi anlamda kavuşmuş oldu. Meclis’te seçim konusu ise Mustafa Kemal Paşa’nın yayımladığı bir bildiriyle gündemdeydi. Bildiride, girilmesi umulan yeni barış ortamında bütün çabaların memleketin ekonomisini iyileştirmek, her türlü teşkilatı kurmak ve milletin refaha erişmesini sağlamak için yoğunlaşılacağı bildiriliyordu. Bunun için atılacak siyasi adım ise “Halk Fırkası” adlı bir parti kurularak Meclis’teki Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun bu partiye dahil olmasıydı. Kurulacak partinin esaslarını belirlemek üzere dokuz maddeden oluşan esaslar belirlenmişti. Birinci madde, “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir. İdare usulü halkın kaderini bizzat ve fiilen idare etmesi esasına dayanır. Milletin gerçek ve yegâne temsilcisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Türkiye Büyük Millet Meclisi dışında hiçbir fert, hiçbir makam milletin kaderine hâkim olamaz” cümleleriyle, hem bugüne kadar uğruna savaşılan amaç, hem de bundan sonra alınacak tavır