Katalog

EL SANATLARI Şak şak ve şık şıklar “Kapıları çalan benim...” ? Gelecek yaşamımızı tehdit eden kirlenen çevre, bozulan ekolojik denge, yok olmaya yüz tutan kültürel ve tarihi değerlerimiz gibi turizm potansiyeli olan özgün evlerimiz, konaklarımız ve kapı tokmaklarımız da “bize özgü” olan geleneksel değerlerimiz de, tüm insanlığın ortak kültürel mirası olarakyaşatılması gerekmektedir... DURSUN ÖZDEN enim esin kaynağım, Türk efsaneleri, masalları, destanları, dansları, el sanatları, folkloru ve kültürüdür...” diyen Türkçe sevdalısı, ünlü Türk şairi Nazım Hikmet’le kapımızı aralayalım: “Kapıları çalan benim / Kapıları birer birer...” Kapılar, hemen her gün dokunduğumuzda, yaşama açılan ve kapanan organlarımızdan biri gibidir. Yerleşik yaşamın simgesidir kapılar... Aslında bizim özelimizdir onlar. Nice sırları saklamışlardır. Kına geceleri tanıktır buna. Kapıların ardında ve önünde iki farklı yaşam vardır. Kapı aralığından baktığımızda, renkli ve büyüleyici sanatsal yontu gibi bize göz kırparlar. Göz göze geliriz kapılarla... Bazen kapıların gözünde, kem göz izi vardır. Kıskanırlar birbirini... Eğer tokmağı yoksa, kapı kapanın elinde kalır. Gelenin cinsini, huyunu ve suyunu tokmakların sesindeki şifreden anlarız. Eğer gelen erkekse, aslan başlı tokmağı vurur ve tokmak: “Şak şak” sesi çıkarır. İşte o zaman kapıyı evin erkeği açar. Gelen kadın ise, hanım eline benzeyen küçük tokmağı vurur. Kapıdan “Şık şık” ses gelir. İçeride gerekli hazırlıklar yapılır ve kapıyı evin bayanı açar. Halen Anadolu’da devam eden bu geleneksel yaşam, aynı zamanda konukseverliğin ve mahrumiyetin de bir simgesidir. Anadolu’da kapı tokmakları rengarenk, çeşitli simge ve desenli, önemli oranda Orta Asya “Uygur ŞamanKam” yaşamının ve Anadolu iç mimari kültürünün de bu güne taşınan zengin sanatsal dokusudur. “B leyen, önemli bir tarihsel ve sanatsal dokudur. Kapı tokmağı geleneği; Sümerlerden başlayarak Anadolu Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde, özde aynı ama farklı simge ve seslerle bu güne kadar gelmiştir. Kapı tokmakları; döğme demirden olduğu gibi döküm, pirinç, bronz, çelik, nikel, bakır ve ahşaptan yapılmaktadır. Türklerin üç kıtada yaşam sürmesinin ardından; Orta Asya, Kuzey Afrika, Balkanlar, Kafkaslar, Ortadoğu, Yakındoğu, Akdeniz ülkeleri ve Anadolu’da da, kapı tokmağı geleneği sürmektedir. Özellikle Van, Erzurum, Erzincan, OKMAKLAR SANATSAL BİR UYGARLIKTIR Kapı tokmaklarında yankılanan “şak şak” ve “şık şık” sesleri, aslında melodik bir uyarıdır. Bu müzikli uyarı, desen desen elimize dokunan simgelerin sanatsal şekilleri ile unuttuğumuz pek çok değerlerimizin elimizin altında olduğunu anımsatmaktadır. Sonsuz ve zamansız bu evrende ve binlerce yıllık zengin kültürel miraslarımızın yaşadığı Anadolu coğrafyasında; farkın farkına varmamızı sağlayan “şak şak” ve “şık şık” sesleri, birlikte yaşama kültürümüzün özü olan, “ben ve öteki” yerine “biz” olmamızı sağlayan ve sevgimizi sebil ey T Gümüşhane, Urfa, Mardin, Niğde, Nevşehir, Konya, Beyşehir, Safranbolu, Mudurnu, Muğla, Bursa ve İstanbul gibi pek çok bölgemizde “şak şak” ve “şık şık” sesleri çıkaran; Türk, Ermeni ve Rum ustaların ellerin sanatsal bir uygarlık harikasına dönüşen kapı tokmaklarını görmek mümkündür. Ama bunların içinde iki bölgemiz vardır ki, kapı tokmaklarıyla ünlüdür. Antalya’nın Akseki ilçesine bağlı yerleşik Türkmen Yörük köylerinin evlerindeki dış kapıların kapı tokmaklarının özgünlüğü, Şaman kültürünün izlerini yaşatmaktadır. Erzincan’ın şirin bir ilçesi olan (Atatürk’ün de konuk olduğu) Kemaliye (Eğin) evlerinin iki sesli kapı tokmakları, bir sanat eseri olarak hala yaşatılmaktadır. Özgün Kemaliye evlerinin mimari dokusuna; dış kapısındaki ahşap işçiliğinin farklı yontusu, kapı üzerindeki desenli kapı tokmakları ve sokak başlarındaki yangın çeşmeleri güç ve estetik zenginlik katmaktadır. G ELENEKSEL DEĞERLERİMİZİ YAŞATALIM Kaybolan el sanatlarımızın yanı sıra; “doğanın değil, paranın yeşiline koşan” ve yarınımızı düşünmeden günü birlik yaşamayı ilke edinen anlayış, çevre bilincimizi de yok ediyor. Betonlaşan yapılaşmanın tehdit ettiği bu yaşamsal varlığımız olan özgün konak ve ev içindeki iç mimari zenginlikle bütünleşen bu sanatsal doku, Türk yerleşik yaşamının bir zengin mirası olarak korunmayı ve yaşatılmayı bekliyor... Gelecek yaşamımızı tehdit eden kirlenen çevre, bozulan ekolojik denge, yok olmaya yüz tutan kültürel ve tarihi değerlerimiz gibi turizm potansiyeli olan özgün evlerimiz, konaklarımız ve kapı tokmaklarımız da “bize özgü” olan geleneksel değerlerimiz de, tüm insanlığın ortak kültürel mirası olarak yaşatılması gerekmektedir... Bizi size bağlayan melodik bir sanat eseri olan ve nice şiirleresevdalara esin kaynağı “şak şak” ve “şık şık”larımızla yaşamın kapısını aralayalım, yeniden... SİNEMA KAMPI Sinematek Derneği Cunda’da bir sinema yaz kampı düzenliyor. Sinemaya sadece seyirci olarak değil daha yakından ilgi duyanların, film çekiminin tüm aşamalarını öğrenmelerini amaçlayan atölye çalışmaları dileyen herkese açık. Çalışmalar; Ankara, İstanbul, Cunda ve Bakü olmak üzere dört ayrı mekanda yapılacak. Temel sinema eğitimi vermeyi amaçlayan yaz okulunda senaryo 16 yazımı, kamera kullanımı film yapım süreci, ışık, kamera, ses, renk, objektifler, filtreler, kurgu teknikleri, dekor, kostüm, aksesuar, makyaj, film hileleri, film incelemesi, yönetmenlik, oyunculuk ve sinematografi dersleri verilecek, yazım ve çekim çalışmaları yapılacak. Atölye çalışması sonunda tüm katılımcılar bir film çalışması süreci yaşayacak ve ortak bir kısa film üretecek. GÜMÜŞHANE’DE SANAT EVİ Gümüşhane’de ‘Kahveci Ressam’ olarak anılan Muharrem Muslu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı‘ndan iş edinme projesi kapsamında kahvehanesini kapatarak Kevser Sanat Evi açtı. Sanat evinden yağlı boya, kara kalemle Gümüşhane resimleri çizen Muslu, kendi çabalarıyla resim tuvalinden resim çerçevesine kadar her şeyi kendi imal ediyor. Hatta resim çerçeveden artan parçalarıyla değişik süs eşyaları yapıyor.