Katalog

Üstte Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Adana’da karşılanışı (15 Mart 1923). Karşılama ekibinin başında öğretmen ve öğrenciler bulunuyor. Sağ sayfada Gazi Mustafa Kemal Paşa Mersin’de Millet Bahçesi’nde Mersinlilere hitap ediyor (17 Mart 1923). akşamı Vekiller Heyeti üyeleri Mustafa Kemal Paşa’ya sundukları şu mektupla istifa ettiler: “Türkiye devletinin, karşısında bulunan dahili ve harici mühim ve müşkil vazifeleri kolaylıkla neticelendirmekte muvaffak olması için gayet kuvvetli ve Meclis’in tam müzaheretine mazhar bir Vekiller Heyetine kati ihtiyaç bulunduğu kanaatindeyiz. Buna binaen, Yüksek Meclis’in her suretle itimat ve müzaheretine dayanan bir Vekiller Heyeti teşekkülüne hizmet etmek maksadıyla istifa eylediğimizi kemali hürmetle arz eyleriz efendim.” İstifanın ardından mebuslar bir araya gelip çeşili listeler oluşturmaya çalışıyorlardı; fakat hiçbir grup tarafından, Meclis Umumi Heyeti’nin onaylayabileceği nitelikte bir liste çıkarılamıyordu. 28 Ekim akşamı, toplantı halinde bulunan Fırka İdare Heyeti de Mustafa Kemal Paşa’yı davet ederek kendisine bir liste sundu. Ancak bu listede de bazı aksaklıklar olduğu görülüyordu. Bunun üzerine, heyet üyelerine daha kesin bir liste oluşturmaları direktifini veren Mustafa Kemal Paşa, bu vesileyle, uzun zamandır içinde tuttuğu niyeti de şu cüm leyle mebuslara açıkladı: “Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz.” 29 Ekim 1923 günü saat 10.00’da toplanan Halk Fırkası Grubu, Vekiller Heyeti seçimi konusunda tartışmalara başlamış, hazırlık mahiyetinde bir liste meydana getirmişti. Ancak İzmir Mebusu Celal (Bayar) Bey’in, seçimde acele edilmemesi ve doğru isimlerin saptanması için iyice düşünülmesi önerisi üzerine, bu meselenin Mustafa Kemal Paşa aracılığıyla halledilmesine karar verildi. Toplantıya davet edilen Paşa, doğruca kürsüye çıkarak, kendisine bir saat kadar müsaade edilirse bir çözüm yolu bulup sunacağını dile getirdi. Bu bir saat içinde, gerekli gördüğü mebusları Meclis’teki odasına davet ederek onlara 28/29 Ekim gecesi hazırladığım kanun tasarısını gösterdi. Saat 13.30’da Fethi Bey’in başkanlığında yeniden toplanan Parti Genel Kurulu’nda Mustafa Kemal Paşa ilk sözü alarak kürsüde şu konuşmayı yaptı: “Saygıdeğer arkadaşlar, üzerinde durduğumuz meselenin çözümünde karşılaşılan 326