Katalog

İşgal sırasında Urfa’da bir geçit töreni. rip edildi. 9 Mayıs’ta Fransızların Kilis’ten önemli bir kuvvetle Antep üzerine yürüdüğü haberinin alınması üzerine nizamiye ve Kuvayı Milliye birlikleriyle harekete geçilerek düşman geri çekilmek zorunda bırakıldı. Ağustos ayına gelindiğinde çarpışmalar devam ediyordu. 18 Ağustos gecesi Fransız birliklerini kuşatan Kuvayı Milliye birlikleri büyük başarı kazandı. Bunun hemen ertesinde ise Fransızlar karşı taarruza geçerek bazı bölgeleri işgal etti. Kuvayı Milliye birlikleri iki üç gün içinde Fransız askerlerini ele geçirdikleri mevzilerden püskürttüler, ancak 23 Ağustos günü şehirde başlayan şiddetli top ateşi ahalinin bir bölümünü civar vilayetlere göçmek zorunda bıraktı. Sonbahar geldiğinde hâlâ çarpışmalar aynı şiddette devam ediyordu. Antep’in doğusunda toplanan Fransız kuvvetleri Kuvayı Milliye’ye karşı taarruza geçmişlerse de yapılan savunmalarla Nizip’e doğru çekilmek zorunda bırakılmışlardı. Ancak taarruz bitmek bilmiyor, Antep halkı ateş altındaki şehirlerinde bir yandan da açlıkla ve kış şartlarıyla mücadele etmeye çalışıyordu. 200 Aylar süren saldırıya daha fazla karşı koyamayan Antep halkı, Fransız kumandanının şehrin teslim edilmesini bildiren beyannamesini yanıtlamak ve şehrin kurtuluşu için, iki hükümet arasında imzalanacak Ankara Antlaşması’nı beklemek durumunda kaldı. Urfa şehri ise yine Maraş’ta yaşanan savaşın son günlerinde çatışmalara sahne olmaya başlamıştı. Bölgedeki Kuvayı Milliye birliklerini örgütlemekle görevli olan Ali Saip Bey’in önderliğinde Fransızların kullanacakları demiryolu tahrip edilerek Urfa üzerine yürünmüş ve şubat ayında, Fransız komutanına şehrin boşaltılması yönünde bir nota verilmişti. Fransız birliklerinin şehri boşaltmak için gerekli emri ancak General Gouraud’dan alacaklarını bildirmeleri üzerine şehirde iki ay sürecek bir çatışma başladı. Çatışmalar devam ederken Fransızlar idari alanda da baskı kurmaya devam ediyorlardı. Fransız Askeri Kumandanlığı’nın gönderdiği bir tebligat doğrultusunda Urfa Jandarma Kumandanı Ali Rıza Bey işten el çekmek zorunda kalmış, gözaltına alınanların yirmi dört saat içerisinde isimleri ve tutuklama sebeplerinin Fransız kumandanına bildirilmesi istenmişti. Fransız kumandanları, kendilerine misafir bir heyet gibi değil, memurlara karşı amir sıfatı taşıyan bir üst olarak hitap edilmesini istiyorlardı. Mart ayının ilk günleri şehirde yaşanan çarpışmalarda Kuvayı Milliye birlikleri 18 şehit, 67 yaralı vermişti. Birecik’e Fransızların bir yardım kuvvetinin geldiği ve Ermenilerin de katılımıyla şehirde katliam başladığının haber alınması üzerine sadece Urfa’da değil, Siverek, Viranşehir, Mardin, Diyarbakır mıntıkasında da heyecan artıyor ve Urfa’ya yardım toplantıları başlıyor, halkın direnişi gitgide güçleniyordu. Tüm yetersiz imkânlara rağmen şehirlerini savunmak için direnen Urfalılar, artık Fransız birliklerinin de yorulmuş ve güç kaybetmiş olmalarının da etkisiyle sonunda başarılı oldular. Beklemedikleri direnişin karşısında iyice moral ve güç kaybeden Fransızlar ise 8 Nisan’da barış yoluyla çekilmeye hazır olduklarını bildirdiler ve 10 Nisan günü silah ve cephanelerini toplayarak şehirden çekildiler.