Katalog

19 MAYISTAN ÛNCEKİ184 GÜN Mustafa Kemal Paşa *yı ve IX. Ordu Karargâh subaylannı Samsun 'a götürecek olan köhne Bandırma vapuru, demiralıp hareket ettikten sonra Kızkulesi önlerinde işgal kuvvetlerinin deniz devriyeferi tarafından kontrol edilmiştir. Uzayıpgidenbu işlemlerden sinirlenen Mustafa Kemal Paşa, yanındakilere şöyte demiştir: "Ahmaklar! Blz Anadolu'ya ne silah, ne cephane götürüyoruz. Blz ideal ve îman götürüyoruz." İSMAİL ARAR* KıiftMiııüııı hulıınduğu Yıldırım Ordıılan GnttnTmın lafcvı ve SadrıazAm Ahmef Iz/ct Uajat daıı aldıftı trlgraf Ifaurrinc Miriliva (Tu|general) Mıntafa Ketnal Pata, 13 Ka*ım 1918 Çv|amba gttnu hraıtbura gdmlfil. Ogün taanbul için acı hir gUndti: Itirinci Dttnya Savao'nın galrbi olan dcvlctlcrin donanmalanndan 55 paıça geml litnana giriyor ve llaydarpaıa açiklanndan Karadcniz Boğazı'na kadar uzanan ndaıda demir ahyorlardı. ücmilerden çılcan ankerler de kcnUn oncmli nokialarındu mevnlcnivorlardi. Pajanın yavcn Ccvai Abbas (Uürcr) Hcy, o gün» kQ duygularııu foyte Uılc gciirmivtir: 'Vtaturkic bcn atkeri ıcvkiyuün kOhnc bir moIÖTU Uc deniz ona»nda yaılanan bu çcllk orınamnuı içinden geçiriyorduk. Aiatürk'Ün zuriJ dudaklanndan ( Gddîkkrı gibi gidcrkr) cumleaiııi ifiltif ım laman nıütarckc»in dufıudugu de rin ve ckmli ttmilsulifti derhal umıtmuşium. Ccvabııııda îstîcal etlim. ( Sîze nasip olacak, ata bunları kovacaknnız, PM>m) dedlm. GfllOnuedî. Aw. bapnn Kindc tcrrsaUm etmeye ba^lavan vaıanı kuruunna planlannı Mr an icin yenideıı gftîı iyor gibi daldı ve sonra ( Bakalım) dadi". II. Bu huzîn maımmıun hcrfcemn fa/la Autttrkttn kalbfini bıırktu|u kıifkuniHİur. ÇOnku <\ ialn bafindaın beri Otmanlı fmpmtorlulu'nun Al1 1 1 1 * 1 1 yanında vakhıfz otaıak gavaıa girmc1801111 •ine kanı çıkmif, kcndW buhındu|u btttün ocp» helcnic dununu dttzelcmcye çalııırken Baskunundan Vckill Bnvcr P^ü'nın ıava|i amatOne ve adeıa çılgınca yAnctmesini deşiinnlı ve nihavct akıbet gOzlc görttlür halc gdince bir an öncc ban>, aerekine ayrı bany yapılmıuı gtrckliğini bütfin yetkili Qıt makamlara en açık bıvimdc bil dinııîtti. Mondrat AMskn Anltçıtıa«ı*nın hakflmkri ordulanı bıldirildifi laman da hunların Onnaa» lı Devlrtişnin lopnk hüiun1u|ü ve hafımsıriıflı îçin nr küdar ağır ichdiılcr latıdılını Sadnaıam Ahmet (Furgaç) Paça'ya aıdı aıdına gOnderdl|i Ne silah ne cephane, ideal ve imaıf ck|îldı; kendi katamdıa ıv>ckkül cimi> neticeler kin siynei yapmak demekrî. MuMafa Kemal'in bu tahadakl faalivrii, dogruıunu aflvieınek icap cden* nman /anmn hüyttk tavizler vcrmi* göı luiür. Fakat aflMidıneflieelar icin vasnalann hcr çeıidini nıııbdh «ayacak kadar geıu> ve ılcrfyi gö1 nrbıleıı bir İcUkkiye Mhlntl! V. Mı»rafa Kemal Paşa'nın İManbul'a gelir gdme/ pek çok ki>i ile vok geniı ve çok yonlü ıcmaslara başladı|ını yukanda belııımıjıım. Sulıan Vahidettin, Sadnaam Damaı I cııi l'aaa, Ayan Medui ReU AhnM Rı/«ı üc%, Âyuıı aalart. milletvekilleri, « k i ve yral muırlar. Uunbul'da kalaMlen lıiihaiçılar, Hürriyeı ve lıiUVFırkası'nın nılfuzlu üyelcru ycrll w yabancı basın mensupları. lıcrgün biıi dugup bırı baun vryası fırka vc ccmiyetlerîn yönetidıeri ve nihayn »• va$ mcydanlarından btrer bırcr Isıanbulii peunekK olan kuıuaıulmıU.. Hunloıın hcpki. onutı mîslî obnayan adam uınımd yeıeııetiııin inc* su/geLİQ4en gcgıııı^tır. O. bu konuda. 1926 yılında aniaiarak yazdırdıgı aıularında yıyle diynr: İTcnuw cttiklerim anunda etki Iltlhatçdardan yahuı tıilAfçılaıdan, işgal kuvvcikeriyle berabcr çalı$anlardan birvok kımseler vardı. Her bîri ile büabulün baıka ttt> tu görUfuyoıUum!' VI. Mu&rafa Kemal Pa«afnin Dokuzuncu Ofdu Kılaatı Murrttı^ljfti'nc alanmuına ilivkm ktttar L>4maı 1 crıı Pa>a*nın udareti <amanında vtkını>ın. • I L I ^ Yukarıda bclmücn bUgîkı mlında. dofal olurak. akla |U sotu geUyDr: Acaba Dumuı Frrii'le ne yobla konuftu? Kcndhi, Lrkanı Harbiyvi Umumiye Reui (Oendkurmay Bafkant) Cevai (Çobanlt) PBH ile bir lîkie, Nişaniay'ndaki Sadaret Kooa|ıtnda yediklert akşam yrme|inin hîkiycsini •ıniaimiftır. Ingıltere Büyttkckılıgı 1ia»tercttmaıu Slr Andrew Ryan m olayı P»*< Paıa'nın atnndan $öyie nakktıııekıedir: "TUrk Hılkumcti. ilkbahar başlannda, aıayiMutafa K M U I Müstata Kamal Paşa. 13 Kmm 1918 Car^mtM gunt tanhıl'a oalmiştt. 0 gun btanbul fin mcrkcA kunırol valıında daha îyl ıa|lanaca|ı îçin acı bir gundu BMnd DOnm Savaçı'nm gaHbi olın davlenerin donanmataından 55 parça otna nmam gU goru^ı ılc Anadolu da bir takımttmum!mttfeitillBklcr kurulnuuıııa karar vcrdi. Atanan ilk ve yor ve HaydarpafaaçıHanımn KanKtonte Boflazına kate uzanan sulardaclemir atıyorlardı. gaüba ifk mulatıif de Musiafa Kemal Phşn oln rı olup da ne yapacakiınız? aoruauaa da au kar du. €X üttcn aeçkîn bir atkcıdî. fakaı o larıhc kaidgraflarla acık veayrıniılı biçimdc bildirmi|il. v Ataittrk fln Qlke lonınları karıııındaki haua filıgı vermifltt: ' Padifahı vr Hakıımell alıp dar g o » çarpıcı siyws\ bir rol oynamamı>ti. 1919 ftiyetîni ve karakıet yapıtını gO«ıcnn«ıı bakımın Atittdolıı'ya fritilecek vr aiefkeı gArüfmekrini nifcanında Damat Ferit bana bu umuınt mufddan bu tclgrafiardan fonuacuıuıuuı KHI cümle> oradaıı ıdare edaoektim!' O aman gerçeklef* tlfHklcr projeaindeo aoz cttifi vınuuu itiraf rtntemif olan hu Uftavvııru yetine gcıırmek. uacun meUylm ki, Muuafa Kemal adı hcndc hcrhanıti iini ayncn alıyoruın: yıllar sonra, fakat bu ke/ tamamen ba|ka aan bir çalnym yapmadı. Rnreuhiynki ulaıak, pıo"BUhama /ltı tamlierince yaklncn malAm bu lar ve jtkllkt içftnde genc Aıaıurk'c naıip olmuı Jenln cnuına gu\cnsı/li|imi vc MiMtala Kemallunmujrur kî âcizlerl hcr ne hâl vc vaziyclie bu tur. In dirayctt hakkuidaki fttphderimi soyledim. O lunıınam bulunayım doğru öldu|una kaani bu* Dlkkatedcler bir nokia daha: Atatürk'k t« i»C Mıuuıla Kcmad'i bir uk>aın yemegine ftftırlıındıtCıım ve lcab edenkrt a n ve iblatını M.lflmetver Paça anuındaki rekabeı ve zıddıyd bilinen dı|ını \c uııdun sadakaiı üurinde latmîn edki î gmrınlekei icabı kabul eiii|hn îçtihadatıma ichii ^ıvckfir vegençiubııylık yılUrındu bmjlaınıv tcminat aldıgıııı, buıılaıı bir kubayııı ve bît tenbaivetren men'i nefse kaadtr dcfilinır ıır. lluna ra|menv Ifnver Paya, yurttan kııvnıııdaıı tilmcnin >Ö/Jcrı ular.ık kuiıııl cftîftini üoylcyerck III. öncc '• tlu iy Ahmet luet PayH'ııın ultıııdan kal baruı ıcmınai vvıdı. Fcı it'in bu (utumuııda lanıfiıni II kammda lıunbul'a geften Aıatürk. lıiç va kabikccti i> dcftitdir. Onluyu am.uk Mu&iîifa Ke oldufuna înanıyıırıını. Musiafa Kcmal'in o zakll kaybeimcksİTİn. çok yönlü vv vok gcniş bîr mal lüparbyabüır" demiflir. ınanki gcrvek niyerleri hakkında hukiım veımek biçimde bazı temaılarda ve giriılmlenie bulunhe çok daha güvtur:* IV. maya başlamiflır. Ancak, butada, daha Oncvkî Atalttrk. Harbiye Na/ırı olmuyı islcıtn'kk, hiç VII. bir giıiyimini barırlaımak yerîndc olacakur. fllpheıâz, aıkerl alandakı >ÜIULIÎIU biı de siyau Musrafa Kemal Pafa'ya AnadohTda bir Ordu O, hcnttz Mondros Aıe^kes AnlafmaM imxa gUv kaimak îıusmiflir. MürcllMîti'nc ginnrsi rctHfi ddha onec; 13 Ocak tanmadan Anoe Başyâver Nad CEMenîz) Rey |sonAiaittrk'ttn wyo*et ynpma ut/ ve ıislubu Û« • 24 Şuhat 1919 larihleri araıında llarbiyt Naura GeneraJ) araahğı llc Padi«alia baavurank hu ııııde Dr Aılııun Adıvar ood bîr «ühbeııe föyle rı olan ömer Yaver Paşa tanfından yapilmıv fakOrncli Ahmd lucı Pafa'nın kurmaunı, kendî* demiılir: kal o. huialıiını ilcri »ürcrck bu tcklifi kabul ctlinin dc Harbtye Nejcareti ve Başfcumandanlık "Bazıları, hâdiıelerin Munafa KemaJI siyaıe memftf i. O iimda getvektcn hatta olup Şujli'dc* Kunnay Ba^kanbğrna gerırUnmiııı ı»ıemı$ıir. le %ttruk1ediii kanaaıîndedirler. Bu. dofru detil kicvinde ledavi gorüyordu. Haiuı Ömer \aver PDCumhurbafkanlıgı ücnd Seknicri bulunduğu dîr. O, daha Harbiye lalebesi iken polilîkaya glr la'nın Nezarttc daivrine bilc guçlukle gjdebilı sirada Prof. Hikmct Bayur*unaı. Horbiyc Nan mi^tir. Fakaı bu siyaseus glrlı. bir arkadan itme ti. •