Katalog

Mvekilİ R m HaBI HtJM R t a ü lle 30 nın imı»uu lajıyan önetgcyî gOrttfüp, vc fcvkal ve Erktaı HarMye Bakanlıkkaldınlma&ını kabul ctmif hulunuyorlöylccc Ounanlı dcvleiindeki İMilık'ın Türkiyc Cumhurlyeil'ndekl oltti Şcriyc ve Evkaf Bakanhlı kaldınbnkaıılıftm dünya Ifleriııdf vc ndHtikada • %ahibi aflmayacaftına karar veriuntftl. lunyıı i>trri ayrılınif hulııııuyordu. Mari l924^cSanıhan(ManiıajMflUefmf (Çtnar) Bey ve 57 arkadafımn inuaıyan bir onerge Ourlne "TcvhidI M (Oftrenim Blrll|i) Yaıan kabul cdfic •e ve FvkarBakaıdı|ı vc flı*l vakıflaKa ı hutun mcdreac vc okullar Millı Egitım lı'na bağlanmıı bulunuyor, böykce dc ?eri*t cğltlmfinc son vcrillyordu. gclHim % Man 1924 gunll lafklik dcvriçeklcfiiren yukanda MkTUnu cııl|ımiıte. Drvrim larihlmlzin en Onemlk bclgrjfiuran bu Ancrgelerin. (koyu O M U M I J mlmıı) mctlnlcrinl vc bualaf ojcriruic vfecU» görtamderini buraye lünumüııln iylc aktannak lıüyonım. Oncv Silrt MilHalil Hulkl Efendi vc 50 arkadafimn nden baılayalım: k Başkaalı*», efdMnıı ımUılka nlıiBhuıjl» llbUlll u l m »k aakıncaaı vankr. Bu ıt*rç*k, MMIta «y•r vc hMhuaııttaiCT tomti Mr llkr uiarak taljllr. Ba bakiMİBM yeul Nr bayal varbnk gftrrvialttrilracBTtrklyv CMhurlye» .yaad >apıunda, rtrn bukuknl ofcuı Şcrlye Bakaak* Ut Cfearikaruıay Bakaahfr'M • •ygsa okauı. Şrriye «e Kvkaf Hakudı* UınfmiNyfaı da bulaa «akAnn akm grfJ U RAn jrftMlinm dttgal Mr «vmrtar. T najrfafci auddH^riu hraıtıt İHmlla îvtMI|İMp yaMİBHınlnwmn AacrMı. ! 1TiAJyt C'uBihuri>rtiiodr kaHan tfknsnkyMi kBraOann koaalaum vt maHİaahUye BHyik M M Mrdbl'yk o m ıftu blıkiıiMle all oM^nMiaR» yto* hfan MIBII difindafcahuıtaaaçvc IhadrttH M|> n knnlfaıruun vr Iflnlala yikruilllaıeıl vr nmlanıı > imrtİhttMİ Iffta »nıhuri>clkıı mrrM Mr "MyaHl Ifkri •a#kaalı|ı kunıl* e 2 Şeriye ve Bvfcaf Bakanlığı kaldınlÖDcrîıinfaı komımuzu ilgilendîrrn cıt ki maddcsi bunlardır; Oleki cnuddclere ayaca|>m. Birind madde laikli|in umwî aüyor: Holkııı dünyayı aît i|lcrinîn gö4umc balummıuı TUrkiye Buyük Milld nln koyaca|ı yualarta olur. Yuoe lıUun nanca vc tapuunayn ili>kin bütttn kuraleiylcriıün yOrOittinırii vcdînkcl kuııım* ıiıiinıi İ&C, yeni kuıulacak olan Dlyanci ^kaniıftı'na aiiiir, Elll inualı bu yasa TBMM'ııin 1 Man 1.140 (1924) tarihli turamunda ukunınuı, maddc maddr g6uya koııulaıak, oyblrll|l Ite kabul cdlllaşkanlık kürsüKündc o zamanki T B M M freifci (Okyar) Bc» divan kftıipJcri sanndc dc K l a n Vcbhl Bcy (Ergani) vc AvV O « M U VCT almulardır. GOrttvmc kııa Çanakkalc Milktvckiü Samıh Kırat Bcy y ı Millctvcklll Mıalala Fcv/i Bcy M kOzcütü Hecrindc çuk kua bircr kotıu>nıylardv. /onguldak Millctvckili I UIIÎIBcy. tOidlgD «Oxctt|ttne töylr baftuıııı>ıı u ycrdcn: "Dîyaııci Iıleri varken urau• ııe oluyor?" B^kaa, Tunalı Hilmi c dln au^mlannm (şeyh va hoca) Imalın n n k ) Vasıf (Çnır) Bay atnnm; bununfa MrHMa Bey'ln OncriıİDİ oya koyuyorum deyincc "rct" ıcderi yttkulmiı Î H de öneri çotunlukla vc alkiflaria kabul cdilcrck, yaaa Oncrıcundeki "Umunı Oiyaniye M y u e i l " ycrioc, "Diyaneı Uleri ReUHIi" konulup maddc bu biçîıniylc yaıa* .Iplc TttrUy* C«mhnriyrti*»dr bdkUdn m t k l bu ymmm TBMM'dc kabıri **Hf giaü olaa J Mart 1924 laMhMlr. iWnlnatt^ Imacto ammda fncabr da buiunuyofdu Ama hapskıln d f t a a r HaUTataı *oom «rılaa Tkadmt dAw••MMt O M H M M yoMiınıl dfrtdRi Hmpsc Dapamk MfflHf ktt dr baf»nh ıılumıuı. imtor bu konııda l B İ l U i ö l b M % l balunnadan Mrçok nrartı MHnıçlar dotnrda. Bir u h ı m blrr>lrrl ınndı bir »ftllİM g»Mllr. Ikl lirW fftHln. Mr İlkcdt Ikl Iflril H M U ytt^tMr. Ba hv dutfu ve dipİBMdr dajamııaı aiMnı» hrpten Y a n AMfaab kabal cdlllrar Tftrkfce Cunhurlyrtl'odr buiüa r|IUm kannHİanBin irk HHrcM MHH EAllln Bakaalıftı al«rakiır. Bdılrcc İNltan okuHaraa bnadan h6>lr ramlııırtyvliu efUİHi p«NIHmHadaa Mmnnlu vr eftllJmlmlftti MrHftuU, duy•• v» dttıaact ffffevffftMİr İlrrlrlınrklr B^krr%H ohtn M bırkklMaüı M orilb M ü Mr II ctHluı pollllkaıı ıı>a"layuakur. OMtiaılıln bu« |aa bcMca »r Ivedlllklt g«ri|alrrvk ya«ab|lıntaMMaH ylıce kuraMaa rfea edntr. Maddr I TlirU)«adrkl bMuu bHn vc ö«Rtkıı k«tuuumn MMIi Fftllim Dukulıftı'u bagtatfir. Maddr 2 $eri>r vc Evfcaf Bakaah|» ve>a cwd va M ı m b Kunal vartfı. 0. bu Ittaniam n sunuknasım uygun nOrmuştii. TOrk gancHfll yHmz Mattrk'On GançllOa Httabm'nl Aflrenmekte kalmamılı. Turtdya mhuriyrt'mn urnal ÖÇJ olan laltdlk âevrifnlnln nanl gHÇrtdsşilOlnl Hip COmımaHlr. ktflarra y4mciu>• baiaa a ı ı i ı m ve okaHır. £«IÜ« Bakaah|ı*M t>mdOMtfc batlâMMür. Yasa Antıgcsinln en Ancmli hu tkj ıtuuldc»ıni Uleyen oıekl nuddderî bnraya ahnayı gcrekli fDOrrntıyorum. Ancak $UIUMM vur^ıtacnak gereMr ki hu yusaıun dOrdttnctt nuukleunde MUH E|lrim Bakanlıjb'na dîn uznuuibu yciîitiımcaman ile onlverfcfltede Mr Mahlyai faküllc»* kuruiıııuki ve imamlık ve Mubeı gibl dln hinncılerini yatne gctlrmcklf gArcvH memurlann yetfımeal Içİn de ayn mcktcplcr (Imam harip okulları) açılmah\ göıevi vırrılnıi) bulumıyordu. Dcmek ki bu okullaıdan çikacaklann pozilif hillmlerlc yciı$lirilmi» aydın imamlat olmaın köy vc katabalardakl cahil imamların yavat yavaş bunlaria dc|ı»iinUpv halkın din adına hurafeler «Ayleyco bafnu/ hocalurın clindcn kunarılma\ı aııucı gOdüluyordu. Yu%a nnergni, "Tcvhld i frdrfeaı Kuııunu" hşlığıyla nkıındu; bi\inılc il|ülî o»k Onenısi/ ba£i gurUftnclcr tonunda oybirliiyk kabul edikti ve oıııruma bafkaa larafından on dakika ara verildi. BOylcce mektfpmedr«e lklli|E onadan kaldırılmıı vc tncdınclcr kapalılmi} tıldu. TBMM'nîn 3 M a n 1924 larihli toplanıınnın ikind oturumuıui yinc Ba»kan 1'dM fük«arl Bey hofkanlık rtti Divım kilipleri handalydermdc dc K i u m VrhMBv» tîınmıK HakkıBr» |Vmı)vcr almı>lardı. Hllafeiîn KatdınlmaMiıa llı»kiıı Yaıa Tataruı i|te bu oıurumdü gO«tt>Ulup kabul edfldl. Ya/jnııı ha^ında, oıwc bu taiandaıı sö/ > lim. Çünkü tlyanal vc lopluniMİ bakımdntı hık ylık öncm ia«ıyordu. Ancak TBMM'drki pArOffllmr «tı*ı, yukarıda acıkladıiım ikl ya*a ta&an:ıudiin vunradır. Bu »ralamada jKıliılk Mr «naç gfidUlmUııU hcrhakfc; çilnka llk Iki yasanın kulayca feçece|l daıanUlmU», hüafelln katdınlnuu yauuının muhalcfctk kar}tla«aMlece|i hctaba katılmııb. Niıekim Oylc clf oidu. Kimilerl dfyor M Osmanl devletl Tanzimat'tan so BaüAvrupa, özeltikfe Fransız yasalan örnek alınarak hazırianan yasalarda zaten lalklik yoluna glrmiştl. Çunkö) gereksinmeler toplum düzenlnl, özeflfkle tica sanayl alanlarında aksa sağlamak ve işletmek iç akılcı yeniyasatann kabulunü gerektiriyordL görüş, belki laik devlet sürecine yönelik bir basamak nitellğinde yorumlanabillr. Turkiye Cumhurlyetl'nln 1924'te laik bir devlet olmadtğını, bumaddeye göre bir Islam devleti olduğunu ileri sürenlerin saptırmasma gelelim. "Saptırma" dlyorum, çt 20Nisan1924 Anayasası'nın kabulunc bir buçuk ay önce TBMl\ Urfa Mllletvekili Şeyh Sa Efendiile 53 arkadaşıntr imzaladığı önerge üzerh haltfellğlkaldırmış ve Osmanlı hanedanının Turkiye sınırlart dışına çıkanlmasına ilişkin bir yasayı kabul etmişti. Önce Urfa MiildvckiH Şeyb SafTct Rl arkadatlannın yasa unergetînl yine gum Turkceninc çcvircrek buraya akıaralıııı TevhldI Tcdrisat Bu yanııııı kabulundcn nonra Manlıa Millcfveklli VaHf ( O " * r ) Bcy vc arkadaıiarının " ö | rcilm Blrliği" (Tcvhidi Tcdrnat) Yasa Tasansrnın gOrttıulmcsîııc fcvıliyor. OnerKC. iOnUmüzün diliylc «öylcdir: YiUı»ck BBfkanhaB. Bir drvfcÜB nuh cgiÜM •ulUlluuMia uhmaa «i0mm »t dnyau bıkımıedan Mrflthd ıaftlftmjk K1*» A«rvttm WrÛ|l en dotru. ca kUlnıd * t figdaı vc ker yndr yatan gftriılmaı Mr Ukcdlr. 1155 tl«J»> Vukıek BatkaahgB. Cnrimtyell ***** MhrfU mtf varhiş. 1 urU>r')l k «ed^ OJ«H*IIMIC Iki makfan kutiaranadı. Bagıaiiıh(üadB vc u *»mtndfl ıırlakhk kabul tîmteyru Tiırkı> gtfnıaHfu>k *r u«iu kapah Mle olta. iklU|t< •HIİB yoklnr. Ylı^dlardaa brrl İMifc UIUM lakcllac ncdcn uldufta te tonuaa dcgln ularnlı %r «ılufbınını%ıi «nİBtmalarla Tarb lorlnaumın çukvt %rbvM oluı hanrdMM M M <*6nlBtaa) ahmda Tkrkiyeaıda »arbfti I ffkla Mr lcMÜc uİM>lunHN# lurlu drartlmb »lârak tapuıanıı>iır. Ba baacdaMiı Tarfc ı llgiR «Idn brr durumu *r hvtvrll. unnal vı kr4aliklr tcnllkcdir. /airn halIfcMk, lıJ bakılncl aalıııııaılj ırinp bı ; dunya «c ufe düor« HrflgMIolu dbluc dlİKB buîün gfinvhri ycrlae gvilnı