Katalog

Robotlar dört bir yanı sarınca... Isaac Asımov.. Tanıyacaksınız 1940'lardan bu yana bilımkurgu ustune kalern oynatmış ve aynı zamanda bilim adamı olan bır yazar Daha yıllar önce "robotlar"ı ınsanlığın hayal gucüne sunmuş bu bıyokımya profesorünün "tanık" olmakta bulunduğu robotık devrım ve onun ılerıye donük etkılerı hakkındaki göruşlerıni sızlere sunuyoruz. Asımov, "Dialoque" dergisinde yayınlanan makalesınde, bilımkurgu romanlarından çıkıp dupeduz yaşamımıza gırmekte olan robotların toplıımsal düzende "nasıl bir dalgalanma yapablleceği" sorusuna yanıt arıyor. ISAAC ASIMOV ^^ u sırada robotlar çağının bu>langıcında bulunuyoruz. Yeryü/unde tam 25 bın robot var. Bu sayı, 1990 yılında tahmıncn 115 bine çıkınış olacak. Yine de işin çok başında olduğumu/u söylemeliyim. Günümüzün robotları bilimkurgu romanlarında olduğu gibi görme, konuşma ya da düşünme gibi insani yeteneklere sahip değil; onların belli, basit görevleri bir daha, bir daha yapabilecek şekilde programlanmış manivelalardan ibaret oldukları söylenebılir. Bugünkü basit robotlann, hızla daha becerikli, daha karmaşık araçlar haline dönüşcceklerine kuşku yok. Ama, "tıpkı insan" dedirtecek kadar gelişkin robotların gündeme girmesi için daha çook, ama çok yol alınması gerekecek. Basit yapılarına karşın, gUnUmüz robotlarının yapmayı başardığı işlerin türleri, onları sanıldığından da önemli kılıyor. Çünkü, ınsanlann kolay kolay yanaşmak istemediğı (ehlikeli işleri ya da tehlikeli koşullarda yurütulmesi gereken görevlerî başan ıle yerine getirebıliyorlar. Çünkü robotlar uzayda, madenlerde, su altındaçahşabiliyorlar. Patlayıcı maddelerle, radyoajctif ortamlarla, zehirli ya da kimyevi maddelerle, tehlikeli bakterilerle haşır neşir olarak... Çok yüksek ya da çok düşük ısı ve basınçh ortamlarda iş görebiliyorlar. Birçok robotun yaptığı iş, fiziksel olarak tehlikeli olmaktan da öte öylesine aptallaştırıcı bir tekrara dayalı ki, insanoğlu, böyle işlere uzun süre için angaje olduğu zaman zaten kendisını itibardan düşmüş hissediyor. Böyle, insan psikolojisine zarar verecek ölçüde tekrara dayalı işleri robotlar bıkmadan, usanmadan ve üstelik surat asmadan gayet güvenilir bir biçimde, tarru tamına doğru olarak yapabiliyorlar. Ve sonuçta, çalışanlar, robotlar sayesinde insanlık dışı işlerden kurtulma ve daha yaratıcı işler için özgürlük kazanmak gibi bır imkâna kavuşmuş oluyorlar. vimsiz, bıktıncı gözüken bir iş; onu yapan için her şeye rağmen bır geçim kaynagıdır ve kaybedıldığı zaman "işsizlik" gelip kapıya dayanabilecektir. Bu noktada tartışma gündemine getirilmesi gereken bir gerçek var. O da teknolojik açıdan ilerlemenin öteden beri ve her zaman insana yardımcı olduğudur. Tarih de göstermektedir ki, teknolojik gelişmeler öteden beri ortadan kaldırdıkları işlerden daha fazla iş yaratmışlardır. Işte otomobilin icadı. Birçok arabacıyı ya da nalbantı işinden etti, ama oto sanayıi ıle ilgili olarak çok daha geniş çaplı bir iş alanı açmış oldu. Otomobil lastiği ya da benzin üretiminden tutun, karayollannın yapımına kadar... Bütün işler için böyle düşünebiliriz. Yeni robotların çizimi ve programlanması, tamır edilmesi, bakımı, robot yapım sanayii, ya da yeni model robotların yaratılması için sürdürülecek etkinlikler, hep yeni iş alanları açacaktır. BütUn bunlar robotize olmayan sanayiden daha fazla iş alanı yaratacak olan etkinliklerdir. Bununla birlikte böylesine genel ve uzun vadeli bir bakış açısı içinde bireysel trajedilere önem verilmesıne, gerektiği kadar yer olmadığı da muhakkaktır. Toplum yavaşça yeni biçımini alırken, değişım, tek tek bazı insanları zorlayacaktır. Robotlann devreye girmesi nedeniyle ortadan kaybolan bir iş türünün yerine, hemen bir başkası sahneye çıkamayacak ya da o yeni iş çok uzak bır yerde ve tamamen farklı bır nıtelikte olacaktır. Sözgelimi, oto montaj sanayiinde vida sıkan bir işçi robotlar yüzünden işini kaybettiği zaman, onun bır anda robot tamircisi haline dönüşmesı kolay değildır. Gerçekte, yerini robotların aldığı bu tür işçiler yeni açılacak olan işlere hızla ııyum yapma ehliyetinde olamayacaklardır, Robotlara kaptınlacak olan işler, tekrara dayalı, yaratıcı olmayan işlerdır. Buna karşıhk yeni tür iş alanları ise, özel bir donatım ve düşünme yeteneği isteyecektir. Tıpkı ıkı yılz yıl önce Sanayi Devrimi'nin siv Yumurtayı kırm Kobotik alanı, Amerika Birle$ik Devktlt şim goslerdi. Bu gelişimde hiç kuşkusuz yapılan aras,tırma ve deneme çalıynalatı rinin hueunlerde en çok u/>ra$tığı konula bilmek. l$te bunlardan biri: Massachuseı Bir yumurtayı kırrnadan tutabilecek ka o V W "zgürleşme mi, işsizlik mi? Ne var ki, soruna sadece bu açıdan bakıp mutluluğumuza mutluluk katmak, sanıldığı kadar kolay değıl. "tstenmeyen işler"den kurtulup, "özgürleşme"nin bir başka anlamı da pekâlâ işsizlik olabilir. Dışarıdan bakan bıri için, gayet tatsız, se L Forklift 4merika'nın birçok yerinde otomotize olmuş fahrikalarıla bir rohot tarafımian surekli olarak uyanlutı forkliftler kullanılıyor. Robnt, forklifte ta$ınması sozkonusu yuklerin nereden alınacağı ya da varması gereken nokla hakkında uyarı yapıyor. KAPAK FOTOĞRAFI "Cerratıların yardımcısı" adıyla anılan bu robotık kol, Ka lıfornıya sahıllenndekı bır tıp merkezınde gelıştırıldı Ko mputurıze olarak beyın dalgalarını ölçen araçlara bağlandığında kı bu araclar beyının ıçındekı yumuşak do kulara aıt cok açık seçık goruntuler sağlayabılıyor komputurun rehberlıgınde beyıne yapılacak cerrahı mu dahalelerı tam hedefe ısabet ettırerek gerçeklestırebılı yor Robotun yaratıcısı olan Yık San Kwoh beyındekı tu mörlerden bıyopsı yapılması çıbanların yarılması ya da tumorlere doğrudan doğruya radyoaktıf ısınlar gonde rılmesı gıbı ışlemler sırasında bu robotun cok daha gu venlı ve cok daha az pahalı bır yolla ışlev göreceğını soy luyor "Tıpkı insan" mı? Eveı, robotlar artık bilimkurgu romanlarınm değil, dupeduz ya^amakta olduğumuz ç. yaratıkları. Ama, henuz daha yeni yetmelik donemindeler. Basit ama hayati gorevlerı yerine getiriyorlar. Filmlerde gormeye aliiik olduğumuz "tıpkı insan" orneği robotlar gerçekliğe donusmesi için ise, daha çok, ama çok yol almuk gerektiğini soyluyor Asimov.