Katalog

SİYASET84 ABD'li diplomatlara göre TürkAıııerikaıı ilişkileri mazfout, aımııa bazı Kongre üvoleriııiıı anlayışı ıııalultıt Temsilciler Meclisi'nde kesinleşen ve Kongre'de de kesinleşmemesi için hiçbir neden bulunmayan o "Turkiye aleyhindeki kararlar"ı özal ve hükümetı "seçim heyecanı"na bağlıyor. Her iki yılda bir tümü yenilenecek bir meclis için yapılacak seçimlerde "oy avcılığı" için daha nice cevizler kırılabılecektir. Yetkılimız, Kongre'de "her an her şey olabilir" dıyor. Kendi tanık olduğu bir deneyimı aktarıyor: "Bir komisyonda meme kanscri ile ilgili bir karar tasarısı, tek maddelik bir karar tasarısı oylanacaktı. Bu lasarıya bir üye kalkıp eyaletindeki bir sosyal teşekkulun maaş duzeni ile ilgili bir ibare ekletti. O sırada kimse kalkıp buna itiraz etmedi ve söz konusu kanserle ilgili madde ile birlikte mali bir karar da tek bir el kaldırma ile kabul edilmiş oldu." Olmaz olmaz denen Kongre'de bu sefer de Reagan'ın şefaatiyle tehlikeyi atlatsak, benzcr, hatta daha cüretli kararların bir başka zaman ansızın ortaya çıkmamasını garanti altma almanın olanağı yok. Bu nedenle TürkABD ilişkilerini labirentlere açılan kapılar ardında kalkıp inecek, oy avcısı kafaları taşıyan kollara değil de daha gerçekçi somut ölçülere dayandırmak gerekir. Türkiye'nın bu "kurallar ormam"ndaki mevzuat bataklıklarında boğulmaması için bir yandan Dışişleri Bakanlığı'mn teknisyenlerı, öte yandan Reagan yönetimi, Temsilciler Meclisi üyelerının yaptığı "çocukluğu" Senato üyeleri de yapmasın diye, söylendiğine göre gece günduz çalışıyormuş. Senato dediğımız 100 Amerıkalıdan oluşan bir topluluk. Üçüncü Dünya Savaşı'nı başlatabilecek güçtekı Reagan'ın bu 100 kişinin 51 *ini bir kenara çekıp "Kardeşim elini ayağını öpeyim. 1 milyon l'.rmeniji memnun edecegim diye 50 milyon Tıırk'u kendimize duşman etme.. Benim hatırımı ve NATO'nun guneydoğu kanadını kırma" demeye, dese bıle dinletmeye imkânı yok. ABD'li diplomatlara göre aslında TurkiyeABD ilişkileri mazbut, amma bazı Kongre üyelerının anlayışı mahdut... Başbakan'ın, "ABD Kongresinin karar alma sistemini öğrenmek için birkaç yıl o memlekette oturmak lazımdır" sözlerini bir Dışişleri yetkilisi kanıtlamak istercesine, "Yalnız oturmak yetmez, bu konuyu anlamak için hem oturup hem de konuyu tahsil etmek gerekir" diyordu. Aynı yetkili, elinde tuttugu 2 bin küsur sayfalık tuğla kalınhğında, briket iriliğinde iki kitabı gösterip, bunların Meclis ye Senatonun "iç tüzüğü" olduğunu söylüyor. Yetkiliye göre bu kitabın tek bir maddesi için ciltler dolusu makale, raflar dolusu kitap yazılıyor. AHMET TAN NKARA Turgut özal toplantı lstanbul'AÇankaya'dakiBaşbakanıçınEsenboğa'dan Ankara'ya uçmadan öncc, de niçin? Oturduğu koltukta iki yıl daha oturmak uğruna. ABD yasama organı Kongre'nin bir kanadını 450 üyeli Temsilciler Meclisi oluşturuyor. öteki kanadını 50 eyaletten ikiser uyenin yer aldığı 100 kışilik Senato. Temsilciler Meclisi'nin tamamı her iki yılda bir yenileniyor. Yani bu meclis ıçın her iki yılda bir seçim var. da gazetecilere şöyle diyordu: "ABD Kongresi'nde karar alma sistemi çok karışıktır. Bunu anlamak için o memlekette birkaç yıl oturmak gerekir." Dışişleri Bakanlığı'mn yüksek kademedeki bir görevlısi Başbakan'dan daha muşkülpesenttı: "Kongrenin çalışmasını anlamak için Amerika'da birkaç yıl oturmak yetmez. Bu konuyu anlamak için, Amerika'da hem oturup, hem de bu konuyu tahsil etmek gerekir." Yetkili, elinde tuttuğu tuğla kalınhğında, briket ıriliğindeki iki kitabı, söyledıklerıne kanıt gösteriyordu. Amerikan Temsilciler Meclisı ve Senatosu'nun işleyiş kurallarını, yerli deyimle "içtuzugünu" 2 bin küsur sayfalık bu kitaplar düzenliyor. Bu kitapların bir tek maddesi için ciltler dolusu makale, raflar dolusu kıtap yazılıyorrnuş. Bu yuzlerce maddeden bir tanesi üzcrınde doktora tezi yazanlar bile varmış. Amerikan Kongresi'nde başı sonu belırsİ7 olan, labirent gıbi dön dön baş döndüren yalnız iki bin küsür sayfalık Kongre kuralları kitabı değil. Aynı zamanda Kongre binasının kendısi de böyle. Temsilciler Meclisi ile Senato binası, koınisyonların bulunduğu binalar ile parlamenterlerinsenatörlerin oturduğu bürolar arasında yeraltı trenleri ile gidilip gelınebilıyor. Bu bınanın içinde falanca komisyonun salonunu bulrnak, Amerika içinde bısikletle harıtasız dolaşmak gibi bir şey so/ konıısıı yetkiliye göre. Yetkili bu nedenle Türkıye'nin Washıngton Buyukelçilıği'nı komisyonlarda ne olup bittığini bılmemekle suçlamanın haksı/lıkların en buyuğu olacağını söylüyor. Kongre'de olup bitcnlcrı izlemek için binlerce elemanla faalıyet göstcren yuzlerce "lobi şirketi"nın varlık ncdenlcrini, hem bu iki bin kusur sayfalık kurallar kitabına hem de tren seferleri ile dolaşılan Kongre sıtesıne bağlıyor. Bir maddenm bir tek sözcuğüne dayanarak, Kongre uyelerı dunyanın öteki ucundaki görmedıklcri, goremeyecekleri ulkelerin analarından emdığı sütü burnundan getırebilirmiş. Şinıdi de olan bu imiv Eyaletlerdcn bırındc de hukumet meydanına açılan caddelerde uç kath bir evde doğmuş, dedcsı Portekızh, nınesı Irlandah bir Amerikalı harıtada yerını bıle ter dokmeden bulamayacağı binlerce kilometre uzaktaki bir ulkenin ulusal onurunu çığnemek bir yana, onun ulusal kımliğinı yok edecek bir kararın ahnmasına ön ayak olabiliyor. Hem TBH lıılaııaklarıııdaıı Abdi İpekçi'nin 1 EylUI 1984 eyltil cumartesi günü TBMM açıldığı zaman, mılletvekillen "yanık tenli' olmanın mutluluğunu taşıyorlar, hırbirlerme sanlıyorlardı. Herkes ilk gün olduğu için, genel kurulda fazla göruşme olmayacağı kanısmda ıdı. Hasret gıderildıkten sonra çalışmalara başlanmasının daha doğru olacağı göruşü hâkımdı. Cerçı iki gün loplanıp, daha da birbirlerını özlemek için tekrar lalıle çıkılmıştı, ama ilk gün beklenmedık bir çaliima yapıldı. Hatta Çanakkale Beledıye Başkanı'nın "Abdi Ipekçi Meydanı "nın ' 'hkele Meydanı" halıne döntişturülmesı konusu dıle getırıldı. Alan lann ve caddelerın adlarını değıştırerek "iy bilirici"liğini ilk kez bu ıcraatıyla kanıtlayan ANAP ıktidannm bakanının bu konudakı göruşunu "raf'larda kalmasın diye sızlere sunuyoruz. BAŞKAN Sayın Bakan, buyurun efendim. KÂZ1M OKSAY (Devlel Bakanı ve tçişleri Bakan Vekili) Sayın Başkan, sayın Milletvekilleri; tstanbul Milletvekili Sayın Reşil Ülker'in bazı meydan ve sokaklara verilen Abdi tpekçi adını değiştirmek isteyen, belediye ıneclislerinin kararlarına ilişkin sözlü soru onergesini tçişleri Bakan Vekili olarak cevaplamak uzere hıızurunuza gelmiş bulunuyorum. Burada açıklıkla şıınu ifade etmek isterim ki, meydan ve sokaklara Abdi tpekçi adının verilmesi veya bu ismin degiştirilmesi yolunda hiikumetimizin, belediyclcre hiçbir telkin ve tavsiyesi olmamıştır. Aksine, bu kabil işlerle uğraşılmaması konusunda ııyarılınaya çalışılmıştır. Ayrıca, bu konunun Turkiye'de bir siyasi tartışma konusu haline getirilmesinin de kimseye yararı olmayacağı goruşıındeyi/.. Çunkii, Abdi tpekçi bir siyasi gorusun mensubu olup da siyasal alanda faaliyet gosteren bir kişi degildi. O, basının kendi kurallan içerisinde gorevini yapmak yolunda çaba gosteren ve her zaman demokrasiden yana olmuş bir kişi idi. Sayın Reşit Ülker'in, onergesinde soz konusu ettiği ve bu ismin dcgiştirilmesi için karar alan meclislerin siyasi karar niteliğindeki bu kararlarından ötürü feshi cihetine gidilip gidilmedigine dair sorusuna gelince, bugun ulkemizde meydan ve cadde isimlerinden bir kısmı ulkemizin siyasi hayatında yer almış kişilere ait bulunmaktadır. Hukumetimiz ulkenin birlik ve butunlüğüne ve devletin temel politikasına ters duşmeyen isimlerin konulma.sı veyahut kaldırılması konusunda mahalli idarelerin muhtar oldugıı goruşundedir. Saygılanmla arz ediyorıım. BAŞKAN Sayın Ülker, konuşmak istiyor musunuz? REŞİT ÜLKER (tstanbul) tstiyorum efendim. BAŞKAN Buyrun efendim. REŞİT ÜLKER (İstanbul) Sayın Başkan, Yuce Meclisin Sayın Üyeleri; Uluslararası Une sahip Turk gazetecisi Abdi tpekçi'nin yazılması değil, yazılmıs olan isimlerinin kaldırılması olayı hakkında sozlu soruyu verdiın. Bu noktaya evvela dikkatinizi çekerim. Ben de burada Sayın Bakan'a ilke olarak teşekkür ediyorum; son kısmına katılamıyorum söylediklerinin, gerçekten hukümetin başında bulunan Başbakan dahil bu olay patlak verdiği zaman çıkışlar yapmışlar ve bu hareketi tasvip etmediklerini ifade etmislerdir; şimdi Sayın Bakan aynı görüşu burada ifade ediyorlar, bundan dolayı memnunluk duyuyorum. Bir asgari muşterekle birleşilmiş oluyor. Ancak bu gibi konuları basit konular addetmek mumkun değildir. Çunku biraz evvel Sayın Bakanın da ifade ettikleri gibi, rahmetli Abdi lpekçi bir si)asi şalısiyet değildi, siyasi kavganın bir tarafı degildi; tam tersine siyasi kavgayı, çatışmayı onlemek için laftan oteye, somul, elle tutulur olaganustıi çalışmalar yapmaktaydı. Belki de bunun için başına bu felaket geldi. Sayın Bakanın konuşmasının sonunda söyledigl bir şeye katılmıyorum. "Burada siyasi mevzu yapılmasın" dediler; yani bunun tersi olarak da, Abdi tpekçi olayı siyasi olarak buraya getirildi anlamı vardır; inşallah yoktur, oyle demek istememişlerdir. Gerçekten değerli arkadaşım soruyu çok hızlı ve karışık okudu; yani sozlu soru, okunurken anlaşılır gibi degildi. Sorum iyice okunduğu /aman, "Şu belediyede su olmustur, bu belediyede şu olmuştur" şeklinde bir şeyiıı olmadığı gorıılecektir. "Şimdi bazı belediye meclislerinin" diye genelde alınıyor ve sonunda da, "tktidarda bulunan bir partinin \asalar gereği gorevi var. 1580 savılı kanunun 53'uncu maddesine gore; belediye meclisi, siyasi meseleleri muzakere eder veya siyasi temennilerde bulunursa İçişleri Bakanlığı'mn bildirisi uzerine Danıştay'ın kararıyla fesh olunur. Bu takdirde, yeni belediye meclisi seçimine gidilir" denmcktedir. "Abdi tpekçi adını degiştirmek gihşiınlcrinde l)ulunan belediye meclisleri hakkındu Bakaıılığınızca yapılmış yasal bir işlem var ınıdır?" diye soruyorum. Boylelikle isbaşında bulunan, başından beri boyle hareketleri onlemek isleyen hukumet ancak guç kazanır. Bizde kanunları, bir iktidar iktidara geçtigi zaman istediğine uygular veya istediğine uygulamaz diye bir kural yoktur. Ben sorumun cevabını almış kabul ttıniyorum kendimi. İşlem var mıdır yok ınudur sorusuna cevap vermediler, yahut da işlem yapılmaya luzum yoktur diyorlar. Ben bu kursuden suç duyurusu yapıyorum. İşlem yapılmak lazımdır. Saygılar sunarıın. (HP sıralarından alkışlar)