Katalog

12 Fransız solu gerçek bir yaprak dökümü yaşıyor. İnançlarını, ittifaklarını, eski çözümlerini, en içten inançlı dostlarını ve en önemlisi halkın desteğini yitiriyor Fransız solu. Bu oluşuma neden aranıyor, ama hiçbir şey bulunamıyor. Ne sosyalistler, ne de birkaç ay öncesinin iktidar ortağı komünistler değil vahim, ciddi bir yanlış uygulama dahi yapmadılar. BULENT ÇAKIM aris altmış bin dolayında ağaçtan oluşan P ormanParis'in bir özelliği de içinde yüz bir barındırmasıdır. Bu ormanın Fransa'da solun sonbaharı termeye calışıp çabaladılar, olmadı, başaramadılar! Fransa gibi okuma yazma oranı nerede ise yüzde yüz olan ve hemen herkesin her gıın bir gazetc okuduğu bir ulkede hem de. Çünkü oylarım sol için kullananlar sol iktidarın meselelerine de seri ve kalıcı çözümler getireceğini sanmışlardı. Oysa höylesine çözümler belki vardı, ama ne sosyalistler ne de komünistler o çözümler üzerinde düşünmüşler ve benimsemişlerdı. Dolayısıyla olmadı. StYASET 84 Sosyalist \ siz misiniz? J r 2. Yeni sorunlar, eski çözümler Demokratik ülkelerde uzun yıllar muhalefette kalan sol partilerin en büyük özelliği, yaptığı iktidar mücadelesi sırasında kendini yenilemeyi unutması ve o nedenle de artık nerede ise aydan aya nitelik değiştiren yeni sorunlara bazen hâlâ elli ya da yüzyıl önce kotarılmış hazır cevaplarla çözüm bulmaya kalkışması, bir başka deyişle diyalektik güncelliğe değişmeyen verilerin bileşkesi gibi bakmak alışkanlığı. Fransız solu da bu genellemenin dışına çıkamadı başından beri. Sosyalistler ve hele komünistler endüstri çağının sonunun getirdiği problemleri endüstri çağının başlangıç problemleriymiş gibi görmek eğilimine girdiler. lşsızliği geçici, bunalımı arızi kabul ettiler. Teknoloji çağının tüm nimetlerinin toplumsal bedeller ödenmeden kullanıma sokulabileceğini sandılar. Sonuç sorunlann olaftan hi7i ile büyümesini sürdürnıesi oldu. Sosyalistler şimdi Komünist Paı lisı'ııin muhalefetlc iklidar ara.sında bir yere ycrlcsmesıni ızleyerek, bir lur çağda> ekonomi yönetimi uygulamaya girıştiler. Bu uygulanıanın ilk sonuçları acı olacak. üerçek olumlu sonuçların alınması ise 1986 .seçimlerınden önce mumkün değil. variığı, en çok Jacques Brel'in sıcak gri asfaltından şikâyet ettiği Paris'i yemyeşil örttüğu ilkyazda gözünüzü alır. Ağustos sonunda ise sarışın ve kutnral yapraklar ayaklarınıza dolanmaya başlamıştır bile. Eylül Paris'te sarışın bir yağmur gibidir. Nereye giderseniz gidiniz renkli bir doğa halısımn ılzerinde yürür ve başka sonbaharları duşünürsunüz. Mesela Fransız solunun sonbaharını. Fransız solu gerçek bir yaprak dökumü yaşamakta çünkü... Inançlannı, ittifaklarını, eski çözümlerini, en ıçteıı inançlı dostlarını ve en onemlisi halkın desteğini yitiriyor, ve ne yapılırsa yapılsın bir eğik düzeyden aşağı kayışı anımsatan bu gidişin önü ahnamıyor. Dünyadaki tiim demokratik sol hareketler açısından gerçekten buyuk önem taşımış bu deneyin hazin olacağa benzer sonu yalnız Fransızjar için değil, herkes için önem taşıyor. Bu oluşumun en şaşırtıcı yanı da sosyalistlerin ve birkaç ay öncesine kadar iktidar ortakları olan komünistlerin herhangi bir vahim, vahim bir yana ciddi bir yanlış uygulamaya girişmemiş olmaları. Zaten bu şaşırtıcı olgudur ki, dünyanın her yerindeki ciddi demokratik solcuları gecenin ilerlemiş saatlerinde uykusuz bırakıyor olmalı. Çünkü bugünden yarına ne yapılıp da meselenin üstesinden gelinebileceğini kimseler bilemiyor. Oysa bir şeyler yapılnıasının önemi çok büyuk, 1986 ilkbahannda yapılacak yasama seçimlerine pek bir şey kalmadı ve bu gidişle Fransız solu sadece seçimleri kaybetmekle kalmayacak, yeni bir yirmi beş yıllık muhalefet dönemine başlamak üzere iyice gerileyecek. Neden buralara gelindiğinin cevabını bulmak gerçekten çok güç. Tek bir cevabı yok çünkü, ya da cevap bir dizi alt cevaptan oluşuyor denilebilir. Bu alt cevapların hangilerinin daha önemli, hangilerinin daha önemsiz olduğu konusunda yapılacak sıralamalar kaçınılmaz biçimde öznel bir nitelik taşıyacak. Ne ki başka çaresi de yok . 1. iktidar yıpranması Fransız solu hiç kuşkusuz iktidar yıpranması denen normal demokratik iktidarların belli bir süre sonra halk tarafından iyi gitmeyen havalardan, ayağı sıktığı halde parasızlıktan ötürü değiştirilemeyen ayakkabıya kadar her şeyden suçlu tutulması gibi insan zayıflığının en mantıksızı ile karşı karşıya. Isterscniz renginiz mavi olana kadar, ekonomik durumun rorluklarının siyasi iktidarın biçiminden değil de insan uygarlığının eriştiği yeni bir aşamanın getirdiği kaçınılmaz bir sonuç olduğunu anlatmaya çalışın. Dinleyen kulak bulmanız çok güç. Sosyalistler ıktidara gcleli bcri her vesileyle bunun altını çızmeye, birçok örnekle gös ki Fransız ekonomisinin bir bölümü çağın dinamik gereklerine göre değil de elli yıl öncesinin piyasa ekonomisi ilkelerini uyguluyormuş görüntüsünde. Içinden çıkılması gerçekten güç bir bürokratik labirent ile Fransız burjuvazisinin değişikliği kolay kabul etmeyen gelenekçiliği de buna eklenince Fransa giderek çağın gelişmelerinin, öteki ilerlemiş endüstri Ulkelerine oranla daha gerisinde kalıyor. O yüzden de, bir bakıyorsunuz, yüzlerce yıllık geçmişi olan koca koca işletmeler ya Japonların ya Almanların, ya da Ingilizlerin eline geçiveriyor. Eğer Kuzey Amerikalılar ilgilenmezlerse. Fransız ekonomisinin bu en önemli problemine, Fransız iş çevrelerinin sosyalistler ve komünistlere olan derin ve şifa bulmaz güvensizliği ile ABD tarafından uygulanan yüksek faiz oranları eklenince mesele büyük bir talihsizlik olmaktan çıkıp felaketleşmeye yöneliyor. Şaşılacak olan, böylesine bir dönemde, özellikle toplumun düşük gelir kesimlerinin reel satın alnıa gücü açık seçik düşerkcn scndikaların ve en önemlisi komünist CGT'nın gösterdiği es 3. Kötii yönetim Fransa tümüyle piyasa kurallarına bağlı olarak işleyen bir ekonomiye sahip. O kadar ki sosyalist iktidar tarafından kamulaştırılan bankalar ve öteki dev kuruluşlar dahi çok gcncl çızgileri iıibarıyla piyasa ekonomisi ilkeleri ile işletiliyorlar. Ne var Fransız solu, gerçekten zor günler yaşıyor. Bu zorlukların giderek aşılacağını sanan iyimserleri belki Başkanlık Sarayı'nda bulmak bile mümkün değil. neklik. Sendikalar, ekonomik bunalımın boyutlarını kolayca sağ politikacılardan ve tutucu iş çevrelerinden daha iyi anlıyor hiç kuşkusuz. Muhtemelen sol politikacıların çoğundan da... 4. Sağın tutarsızlığı Az gelismiş ülke çıkışlı çoğu kişi Batı'nın ileri endüstri toplumlarında politika da dahil hcı şeyın daha bir uvgar daha bir ııısanca cereyan edeceğı sanısını taşır. Önemli bir ölçüde doğrudur da açıkçası bu sanı. Nedir ki sunus ne denli uygar olsa da miıcadelenin değişmeyen niteliği işleri çığrından çıkarmaya yeter özünde. Bu çerçevede de Fransa'nın dört başlı sağı için iktidarın her yaptığı yanlıştır da kendileri iktidara bir gelseler dünya âlcm görecektir her şeyin doğrusunu, onun için de ortaya bir Le Pcn adlı faşist çıkartmışlardır. Ve bu faşist bir yıldır seçimlere girip Komünist Partisi'ne yakın oy toplamaya başlamıştır. Ancak sağ, salt iktidar yolunu açık tutmak için her yerel politik pazarlıkta bu Hitler kalıntısına ödün vermekten geri durmamakta. Ve Le Pen, Fransız olmayan herkese ve dini Hıristiyan, derısi beyaz olmayan Fransızlara karşı da yürüttüğü kampanyasının dozunu giderek arttırmaktan kaçınmıyor. Fransız sağının en büyük grubu de Gaulle'cu RPR ise, yaşlı kadroları FABÎUS VE JOSPİN Yeni Başbakan Fabius ve Sosyalist Parti Genel Sekreteri Jospin. Aralarındaki küçük resim Marchais.