Katalog

14 StYASET 84 arihimizde 1880'li doğan Harb Tgıren, aşağıbiryukarıyıllardabir iki yılokulu Okulu'na ıki yıl önce, sonra aynı yıllarda dan yana durum alması üzerine lsmet Paşa'nın önü rakipsiz olarak açıldı. Parti grubunda aday gösterıldığinde alılan oylar oybirliği ile seçileceğını kanıtladı. İsmet Paşa, 54 yaşında Devlet Başkanı'ydı. ikinci Dünya Savaşı onun Devlet Başkanlığı döneminde geçirildi. Gerçi savaştan önce Atatürk döneminde ne kadar geri plana atılmış arkadaşları varsa, onlara görevler vererek barış içinde çevresinde toplamıştı. Rauf Bey, Kâzım Karabekir Paşa, Adnan Adıvar, Ali Fuat Cebesoy vb. ülkeyi savaşa sokmayarak yumuşak bir düzlemde yönettı. Savaşın sıkıntıları çekilmişti ama, gençler cephelerde ölmemişti. Savaş bittiğinde savaşı demokrasi cepheleri kazandığı için demokrasiye geçme zorunluğu doğdu. Hangi arkadaşına parti kurması ve muhalefete geçmesi önerıldi ise, kabul etmedi. Bir Celal Bayar cesaret gösterdi, parti kurdu ve muhalefete geçti. Birinci genel seçimde (1946) değılse bıle, ıkıncı genel seçimde (1950) iktidarı aldı. Tek parti lideri iktidarı seçimle verirken korku duymadı değil, duydu. İlk görüşmede canı için güvenlik ıstedi, Celal Bayar da verdi. Celal Bayar on yıl ıktıdarda ıken, ismet Paşa da on yıl muhalefet lideri görevını başarı ile yürüttü. Bu önemli bir demokratik gösterişti. Bayar, iktidardan seçimle değil, askeri bir darbeyle uzaklaştı. Başbakanlığa getırılen lsmet Paşa da Bayar'ın asılmasını önledi, ödeştiler. lsmet Paşa, gerçekten demokrasiye inanmış bir siyasetçi olduğunu her davranışı ile ispatladı. Hükümet başkanlığından siyasal partilerin çok çirkin bir tertibiyle düşürüldüğünde, demokrasi dışı güçlerle ortaklık ederek yerinde kalmayı denemedi. Demokrasi uzun yıllar bir alışkanlık haline geldi ise, İsmet Paşa'nın denediği demokratık eğıtımdendır lsmet Paşa'dan sonra gelenler demokrasiyi koruyamadılar. Her on yılda bir demokrasi bir kazaya uğradı. Demokrasiyi kazaya uğratan lıderlerin günahı büyüktür. Onların günahı oranında lsmet Paşa'nın demokrasi sevabı büyümektedir. Yüzüncü Doğum Yıh'nda anarken. demokrasiye olan bağlılığının gucu daha lyı anlaşılıyor Yuzuncu Doğum Yılı arsiv konusuyor Eskiveııi rizsiler bıtıren b\r miralyar dönemi vardır. Bunlar orduda büyük yararlıklar gösteren miralaylar (albaylar)dır. Enver (Paşa), Hafız Hakkı, Kâzım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Mustafa Kemal, İsmet, Refet, Ali ihsan Sabis bunlardandır. içlerinde Enver, saraya damat adayı olduğu için rütbeleri yaşıtlarından önce üst uste atlayarak yükselendır. Ötekiler başarı üstüne başarı ekleyerek normal yollardan yükselmışlerdir. Her biri çok genç yaşlarda büyük mevkiler elde etmıştir Mustafa Kemal, ordu müfettişı olarak Samsun'a çıktığında 39 yaşında idı. Devlet Başkanı olduğunda da yaşı 40'di. Ordu komutanlığı ve ordunun yüksek kademelerinde görev alan öteki arkadaşları da aşağı yukarı kırklarına erişmemişlerdi. Eylül ayı, lsmet Paşa'nın yüzuncü doğum yılıdır. Demek 1884'lerde doğmuş. Yüzüncü yaşını birkaç yıl aşmış olan Celal Bayar'dan demek birkaç yıl gençmiş. Aralarındaki siyasal rekabet, zaman içinde üstlenilen önemli görevler bakımından ismet Paşa, Celal Bayar'dan da yaşlı gibı görünür, oysa değilmiş. Tersine birkaç yıl daha genç imiş. Başbakanlıktan ayrıldıktan sonra, Atatürk, onun yerine Celal Bayar'ı Başbakan yaptı. Bir İsmet Paşa, Celal Bayar çekişmesi belkı bu yüzden çıkmıştır. Atatürkün ölümünde (1938) Bayar Başbakan, İsmet Paşa, siyasal birçok görevlerı elinden alınmış, sadece Ankara milletvekiliydi. Atatürk gibı eşsiz, yeri doldurulmaz bir şefin dünyadan erken göçmesiyle yerine kim gelecektı? O günlerde gerçekten düşünulen ve kuşku ıle karşılanan bir durumdu. Orduda, sivıl kademede önemli görevler almış olanlar, hangı adayda birleşeceklerdi? ismet Paşa adı onde geliyordu, ama buna Mareşal ve Atatürk'ün en yakın arkadaşları ye makamı gözleyen (Fethi Okyar) lar ne diyeceklerdı? Yabancı radyolar Şükrü Kaya'nın (Içişleri Bakanı) adaylar arasında bulunduğunu haber verıyorlardı. Mareşal Fevzı Çakmak'ın heveslı olmaması, Celal Bayar'ın Mareşal Selçuk Demirel Demokrasi için omuzlarda tsmet Pa\a, partisi iktidardan düştükten sonra demokrasinin kurulntası için büyiik savasımlara ıtristi. Amacı iktidar olnıaklan çok demokrasinin kurulmasıydı. Fakat Demokrat Parti, hergeçen gıın demokrasiyipekiştireceğine, demokrasiden uzaklaiiyordu. lsmet Pasa, yasının ileri olmasma aldırmayarak dağ, tepe, ova dcmeden demokrasi için savasıyordu. İsnıet Pasa >•/ kalabahklar arasmda yüksekçe bir yere alarak konuşturmak istedik' lerinde resimde görulduğu gibi omuzlara aldılar. tsmet l'aşa da yaşına aldırmayarak demokrasi için var gucuyle çalıstı.