Katalog

•6 SİYASET 84 ABD ordusu talebemdir EROL ÖZBEK de olsa artık yaşını başını almış, toplumda belirli bir yere sahip. Yıllardır yeni film çevirmiyor, etliye sütlüye karışmıyor. Donald, 9 haziran 1934 günü ördekkent'te dünyaya geldi. Meslek yaşamı küçükken değil, doğuştan başladı. "Akıllı Tavuk" adlı çizgi filmde oynadığı küçücük bir rol sırasında " N e , ben mi? Benim karnım ugrıyor" biçimindcki söyleviyle öylesine etkili oldu ki, çizgi filmlerin en aranan tipi oldu. Gerçi o sırada gagası ile boynunun ölçüleri pek harika değildi, ama küçük bir estetik ameliyatla sorun çözUldü. Donald'ın başarısının bir sırrı, Miki Fare'nin aşırı mükemmclliğiydi. Miki Fare birinc tekmc attığı zaman kadın derneklerinden ve iyi ailelerden binlerce mektuplar yağardı Walt Disney'in hayvanlar çiftliğine. Miki, hep örnek kişiydi, başanlıydı, dürüst, nazikti. Ama uzun vadede mizah kaynağı olarak kısırdı. Donald ise "çizgili yayın diktatörii" Walt Disney'in, ressamlara yayınladığı talimalnamegereğince, "kavgacı, kötü htıylu, kinci, kafasına göre lakılan, iki yiizlii, igrenc, küstah, şamatacı, vahşi, adi, asabi ve öfkeli" idi. Son derece beccriksiz, talihsiz, her işin sonunda kaybetmekle kalmayıp başına olmayacak işler gelen biri olduğu için hızla puan topladı. önceleri Miki'nin gölgesinde kalan, hcp kahraman Miki tarafından kurtarılan Donald, sonra bağımsızhğı seçti. Artık ördek kent'in en ünlüsü Miki değil, Donald'dı. Kimileri Donald'ın başarısının Roosevelt'in başkanhğına bağlı olduğıınu söyler ve " Ü olmasaydı, Donald hayatta iin kazanamazdı" der. Gerçekten de Roosevelt dönemi bir ekonomik bunahmdan kurtulma dönemiydi. Dinamik, kendine güvenen, hatta kibirli insanlar makbuldü. Donald'ın pişmiş bir tavuktan ya da kızarmış bir Fekin ördeğinden farkı, her zaman paçayı kurtaı ması, hiç yılmadan ve boyun eğmeden büyük bir ukalâlıkla kendini büyük görcvlere layık görmesiydi. Herkes çabasını onunla özdeşleştiriyor, başına gelen felâketleri fazlaca farkında olmadan kendi dertlcrine benzetiyordu. Böylece "Gariban ördek" ilc gariban insanlar arasında duygusal bir bağ kuruluyordu. 50 yaşında bir emekli: Donald Amca 1940'larda birçok Amerikalı genç gibi Donald da askere alındı Ronald Reagan'ın askerlik yaptığı Hollyvvood'un yakınlarında o da benzer propaganda filmleri çeviriyordu. En büyük örneği "Führer'in suratı" olan bu filmlerin yanı sıra askerlcre gösterilen eğitici filmlerde de eğitmen olarak görev aldı ve hiç kuşkusuz Reagan'dan daha fazla ilgi cekti. Bu dönemde kazandığı deneyimle daha sonraları tarih öğretmenliği yapıp "Tekerleğin öykiisü"nü anlattı, trafik kurallarını çiğneyenleri azarladı, çevre kirlenmesiyle mücadele etti ve milyonlarca ilkokul öğrencisine yangından korunma dersi verdi. BUtün bu basamaklar onda derin bir iz bıraktı. 14 yaşına kadar (yani 1948'e dek) kendine güveni sonsuzdu, kızdığında mutlaka tavana çarpardı (o döneme ait filmleri, bahriyeli elbisesinin dört duğmeli oluşundan tanınabilir). 19491956 döneminde ise ülkedeki genel eğilimlere uygun olarak daha sorumlu bir ördek olmaya başladı. Başına kalan üç yaramaz yeğenine bakabilmek için acımasız ve cimri Varyemez Amca'sından iş dilenmek zorunda kaldı. Bu dönemde ceketinin düğmeleri ikiye inıniştir. Artık çoğunlukla boynu bükük dolaşıyordu. 1957'den sonra ekonomik durum iyiye gidince Donald yeniden alnı açık, başı dik yürümeye başladı, daha neşeliydi, bu arada zayıflamıştı. 1956'da Disney'le olan film anlaşması sona erdi. Bir süre televizyon dizilerinde rol aldı. Çok tutuldu bunlar, ama Donald'ın yüz ifadeleri giderek cılızlaşıyordu. Arada bazı aydınların da ağır eleştirilerinc uğradı. Onun ve patronu Walt Disney'in gericiliğine, hep eski değer yargılarını savunmasına hücum edildi. Bu arada Donald'ın Latin Amerika'daki rejimleri ayakta tutmak için paralı asker olarak savaştığı ortaya çıkınca Avrupa ve ABD'de bazı romanları ve filmleri kara listeye alındı. (Donald'ın başta Güney Amerika olmak üzere bazı ülkelerdeki yayınları bir yüz karasıydı ama patronu ve o, bundan hiçbir zaman utanç duymadı.) Donald şimdi yeğenleri tarafından terkcdilmiş, Disney'den emekli maaşı bile almadan, tek başına bir köşede yaşamaya devam ediyor. D onald Amca artık maceralarla dolu bir yaşam süren genç ördek değil. Ne Donald ile bir görüşme T~V ımald "Ördekkent" yakınlarmdaki LJ çiftliğinde yaşıyor bugün. Donald'ı çİflliğinde bulmayı başaran Federal Alman "Stern" dergisi muhabiri Uschi Neuhauser'in kendisiyle yaptığı görüşmenin bir özetini yararlı olacağı düşüncesiyle aşağıda yayınlıyoruz: Sayın Donald si/.i kim yaratlı? DONALD Bu bir terbiyesizliktir! Donald, Donald'tır, yani Donald. Walt Disney sadece ressamları Art Babbit ile Dick Huenıer'i mulıabir olarak ördekkent'e gönderip benim ve ailcnı hakkında bilgi edinme fikrinin sahibidir. Walt Disney Miki Fare ile 1928'de büyük başan elde etmişti. Altı yıl sonra niye sizin gibi iğrenç birini işe aldı? DONALD Miki Fare, annelerin çocuklanna ornek göstereceği biri olmuştu. Walt'a ise çizgi filmlcrine biraz canlıbk katmak için beceriksiz bir kahraman lazımdı. Neden ille de bir ördek? DONALD Aslında iş bir keçiyle başladı. 1956'dan sonra iyice basmakalıp, yaratıcılıktan yoksun oldunuz. DONALD Gelmiş geçmiş en büyük serseri olan ben, reklam ve eğitim filmleri yıldızı oldum. Tckerleğin öyküsünü anlattım, iş kazalarına karşı eğitim yaptını, milyonlarca çocuğa trafik kurallafını ve yaııgın önlemlerini öğrettim. Aına 1940'larda Sam Amca'nın savaş propagandası tezgâhına girip savaş propagandası ve askeri eğitim filmleri çevirdiniz. DONALD Bundan gurur duyuyorum. En azından, Amerikan ordusunun bilgi ve becerisinin yeşerdiği toprağın gübresi bana ait.