Katalog

NİLGÜN CERRAHOĞLU rüksel Avrupa Ekonomik B ğu Komisyonu Guney AvrupaTopluluMasası Şefı Pierre Duchateau ile bu görevden ayrılmadan öncc yaptığımız son görüşmcdc, Turkiye'nin toplulukla olan ilişkilerinin geleceğini tartıştık. Duchateau, bu gelecekte Turkiye'nin Ortadoğu'da oynadığı ağırlıklı rolün önemli olabileceğini, AET'nin Turkiye'nin bu kapasitesine ihtiyacı olduğunu söyledi. Duchateau ayrıca, şimdi toplulukla Arap ülkeleri arasında "aracılık" görevini yüklenen Yunanistan'ın bu işlevini, ilerde Turkiye'nin de destekleyebileceğini belirtti. "Avrupa için Türkiye'nin 9 Ortadoğ daki rolü önemli" Sayın Halefoğlu Türkiye'nin Ortadoğu'da oynayabileceği arabuluculuk rolü Uzerinde ihtiyatlı bir tutum içinde görülüyor. Tabii Türkiye'nin her iki Ülkeyle de sınırı var. Fakat özellikle Humeyni sonrası Iran'ının getirebileceği yeni gelişmeler karşısında Türkiye'nin böigedeki rolü daha da Fransa'nın dönem başkanlığı sona erene dek, Türkiye'nin toplulukla olan ilişkilerini yeni bir raya oturtmak güç görünmektedir. Temmuzda 6 aylık dönem başkanlığının Irlanda'ya geçmesiyle, sanıyorum, Türkiye açısından daha şanslı bir dönemden söz edilebilir. Ermeni sorunu Türkiye ve Fransa arasındaki ilişkileri engelleyen en önemli konulardan biridir. Bu hassas sorun Uzerinde konuşmak benim sorumluluk alanıma girmez. Fakat şimdiki halde ilişkilerin yeni bir evrim içine girmesi çok güç görünmektedir. Dönem Başkanlığının Irlanda'ya geçmesiyle, bu sorun ağırlığını kaybedebilir. Bu arada çok önemli bir başka gelişmeye dikkati çekmek gerekir: 17 haziranda yapılacak seçimlerin ardından temmuzda yeni bir Avrupa Parlamentosu oluşacaktır. Bu önemlidir. Avrupa Parlamentosunda yer alacak yeni güçler hakkında şimdiden bir tahminde bulunmak güçtür. Fakat sanırım, bu siyasi güçler arasında gene belli Komisyon'dakl bu görevinlzden aynlmak üzeresini/. Sanıyonım bundan böyle AET'nin OECD nezdindeki temsilcisi olarak görevlnlze devaıtı edeceksiniz. Türkiye ile ilgill olarak yeni goreviniz herhangi bir devamlılık getirecek mi? Duchateau Kendi deneyimim içinde Türkiye'nin sanayileşmiş bir ülke haline gelmesi için bir geçiş dönemine gereksinim göstermekte olduğunu ve bu dönem içinde yardımımıza ihtiyacı olduğunu görüyorum. Ama ben, gene kendi deneyimim çerçevesinde, temelde Türkiye'nin siyasi sorunlarının ekonomik sorunlarından ağır bastığını düşünüyorum. Herhangi bir yeni başlangıç olacaksa eğer, özellikle Ispanya ve Portekiz'in üyeliklerinden önce, Ortaklık Anlaşması'nın yeniden gözden geçirilmesi gerekmez mi sizce? Duchateau Ortaklık anlaşmasını tümüyle gözden geçirmek gerekli değildir. AET Güney Avrupa Masası Şefi Duchateau sorularımızı yanıtladı: "Turkiye'nin Avrupa'da oynadığı rol çok özgül ve belirli. Ortadoğu'da ağırhklı bir rol oynaması daha önemli". "Şimdi Avrupa ve Arap ülkeleri arasında aracılık görevini Yunanistan yapıyor. Türkiye Yunanistan'ın üstlendiği bu görevi güçlendirebilir." Duchateau'nun sorulanmıza yanıtlan şöyle AET'nin yaşadıgı ciddi kriz ve 1986 başında gerçekleşmesi beklenen Ispanya ve Portekiz'in üyeligi, Toplulugıın giderekTürkiye'den uzaklaşacagını duşünmeye yönelliyor. Siz onümii/deki yıllarda Turkiye'nin luplulukla olan diyalogunu gelistirebilmesi içln ne gibi olanaklar görüyorsunuz? Bu çerceve ivindc TıırkiyeAKİ ilişkilerlni nasıl degerlendiriyorsunuz? Duchateau Ueçtiğimiz ocak ayında, yeni Dışişleri Bakanı Sayın Halefoğlu ile uzun uzun göruşmek olanağını bulduk. Bu arada Komisyon'un dış ilişkilerinden So' rumlu Başkan Yardımcısı Haferkampf da Halefoğlu ile ilişkilerimizin geleccğini derinlemesine tartıştılar. Biliyorsunuz siyasi düzeyde insan hakları gibi konuları içeren bir dizi sorun var. Fakat bu insan hakları ve Avrupa Parlamentosu ile ilişkiler gibi konularda yerel seçimlerin ardında belli bir aşama kaydedilebileceğini umuyoruz. önem kazanıyor. Humeyni'nin ölümünden sonra neler olabileceğini şimdiden kestiremiyoruz. Türkiye İran'daki gelişmeleri yumuşatabilecek özelliklere sahip bir ülke olarak görünüyor. öte yandan Topluluk üyeleri arasında tran'Ia ilişkileri geliştirmek arzusunda olanlar var, Ingiltere, örneğin lran'la belli bir ticaret ilişkisi içinde. ABD'nin de bu ülkeyle ilişkilerini yeni bir yapı uzerine oturtmaya çalıştığı görülüyor. Tüm bunlar, ilginç gelişmelerdir. Türkiye'de Başbakan özal'ın da Ortadoğu'ya yönelik ekonomik politikaları karşısında bu gelismeler büsbütün önem kazanmaktadır. Türkiye'nin Ortadoğu ülkelerine yaptığı ihracat, dış ticaretinin içinde yüzde 40'lık bir pay tutmaktadır. Türkiye'nin bu yöne doğru gösterdiği evrim AET ıçin çok değerlidir. Çünku Turkiye'nin bu kapasitesine ihtiyacımız var. Türkiye Ortadoğu ile olan bu yakınlıgını, böigedeki ozel durumunu, Toplulukla olan iltşkilerinde bir koz olarak kulla "Türkiye'nin İran ve Irak arasında yapabileceği bir arabuluculuğu Avrupa önemsiyor. Türkiye her iki ülkeyle iyi ilişkilerini sürduren ender ulkelerden biri. Bu bağlamda Türkiye'nin jeopolitik rolü de Avrupa ve ABD açısından önemli." bir dengeye varılacaktır. Türkiye için önemli olan bu yeni Avrupa Parlamentosu'nda oluşacak dertgeleri iyi değerlendirmektir. öte yandan yerel seçimlerden sonra Türkiye'de de yeni bir siyasi durum vardır. SODEP'in Türkiye'ye getirdiği modern çehre, Türkiye'nin klasik, geleneksel çehresinden farklıdır. Avrupa Parlamentosu da, seçimlerden sonra, yeni bir çehreyle ortaya çıkacaktır. Türkiye'nin Avrupa ile gelecekteki ilişkilerini değerlendirirken bu perspektifi yakalamak gerekir. Bence Türkiye için şimdi önemli olan tarını sektörüne ilişkin olan dosyayı iyi hazırlaması. Turkiye'nin iyi bir tanm politikası var. Biliyorsunuz, ortaklık anlaşması'nın en önemli bölümü tanm sektörüne ilişkindir. Türkiye, Topluluğun güneye doğru genişlemesini göz önüne alarak, bu bölümü yeniden gözden geçirebilir. Tanm sektörü Türkiye için önemlidir. Bu sektörde büyük bir potansiyele sahip olan TUrkiye, topluluğun güneye doğru genişlemesi ışığında, tanm sektöründeki ilişkilerini yeniden canlandırnıahdır. "AET ve ABD İran ile ilişkilerini yeni bir yapı üzerine oturtmaya çalışıyor. Bunlar ilginçtir. Özal'ın Ortadoğu'ya yönelik ekonomik politikaları karşısında bu gelişmeler önemli. Türkiye'nin bu kapasitesine ihtiyacımız var". AET'nin Türkiye'ye taahhüt ettigi ve iki, üç yıldır dondurduğu 650 milyon ECU (Avrupa Para Birımı) tutarındaki kredi... Duchateau Bizim Topluluk olarak yapabileceğimiz 2 jest var: Bunlardan biri acil ekonomik yardıının kalan ve dondurulan 30 milyon ECU'luk kısmı ve gene bloke edilmiş olan mali protokolün açılması. Siyasi sorunlarda bir ilerleme kaydçdilirse mali protokol hcmcn açılacak. Bu arada asıl sorudan, size yönelttigim ilk sorudan uraklaştık. Türkiye'nin önümüzdeki yıllarda toplulukla olan diyalogunun geliştirilmesinden söz ediyorduk. Duchateau Ben bu geleceğin Turkiye'nin özellikle Ortadoğu'da oynayabilecegi ağırhklı rolle önem kazanabıleccğini düşünuyorum. Burada özellikle Türkiye'nin Irak ve İran arasında yapabileceği arabuluculuk görevi çok önemli. Türkiye her iki Ortadoğu ülkesiyle ıyi ilıs.kilerini sürduren ender ulkelerden biri. Bu bağlamda Türkiye'nin jeopolitik rolü de gerek Avrupa, gerekse de ABD açısından çok önemli. nabilir mi? Türkiye'nin bu özellikleri topluluktan alabilecegi tavizleri etkiler mi? Özal'ın Ortadogu ülkeleri ile olan ilişkilerini topluluk üyelerinin ne dtnli iyi karşılıyor? AET Türkiye'nin Ortadogu ile artan ilişkilerini bu denli olumlu mu karşılıyor? Duchateau Bunu olumsuz bir ilişki olarak görmüyoruz. Bence Türkiye'nin Ortadoğu'da ağırhklı bir rol oynaması önemli. Çünkü, Turkiye'nin Avrupa'da oynadığı rol çok özgün ve belirli. Türkiye, Ortadoğu ve Avrupa arasında bir köprü. Ben Türkiye'nin gösterdiği bu yeni evrimi, korkuyla, çekinceyle karşılamıyorum. Batı'nm Ortadoğu'dakı başlıca müttefikleri Türkiye ve Israil'dir. Biz Avrupalılar için Türkiye'nin Arap ülkeleri ile oynayacağı aracılık görevi bu açıdan da önem taşıyor. Şimdi Avrupa ve Arap ülkeleri arasında aracılık görevini Yunanistan yapıyor. Türkiye Yunanistan'ın üstlendiği bu görevi güçlendirebilir. Hatta israil'le de arabuluculuk yapabilir... 22 YIL ÖNCE 21 Mart 1962. Ankara'da Bakanhklararası "Müşterek Paıar" Komitesi toplantısı. 22 yıl sonra "Müşterek" artık "Ortak". Türkiye yine "Ortak" değil.