Katalog

SİYASET 84 13 İKINCI INÖNÜ ZAFERİNİN 63'ÜNCÜ YILINDA ÖÜ muameleye mani olmuşlardır. Mesele cumartesiye kalmtştır. Cumartesi günii istihsall ârânın neticesi müsbet zııhur etse dahi böyle bir maceramn bilhassa siyast ve askeri vaziyetl en tiyade hamil olduğu böyle bir zamanda vukuu ve bu gtbf hadisenln tekerrürü varlığtmızm en can alacak noktasında mühim zaaflar levlil edecekttr. Memleketin halası kai'iyyesine müteveccih yolda vuku bulan ve bulacak olan bu gibt menfi hareketiere karşı ihtiyarı cevap ve zaruri olacak tarzı hareket hakkında makine başmda hususi şifre ile reyi devletlerlne intizar eylerim. lşbu maruzatı bugünkü vaziyeti mühim telakki edip nezdi acizaneme gelen Fevzi, Kâzım paşalar, Rauf, Fethi, Yusuf Kemal beyler ile vuku bulan mahrem bir mtizakerenin bir neticesi olarak arzeyliyorum efendim. 5 Mayıs 338, saat 7.15 Başkumandan MUSTAFA KEMAL ZATA MAHSUSTUR (Şİfre) NO: 449 Başkumandan Mustafa Kemal Paşa hazretlerine Başkumandanlığın ilgasına mani olmak için, selâhiyette tahdidat icrasım, bir meselei esasiye addetmemek muvafıktır. Menfi hareketiere karşı, ehemmiyet ve vüs'atı nisbetinde, tedbir ittihazı miimkündür. Ma'haza vaziyeti harkiyemizln kuvvetli bir manzara talep ettiği bir zamanda memlekette büyük dağdağalardan içtinaba çalışmak icab eder. Fevkalade devirierin imtidadı zamanı için ordunun iaşeparasım, mtimkünse maaşını evvelden temin etmiş olmak şarttır. Cereyanı ahvalden sık stk malumat itasını istirham ederlm. 5 Mayıs 338 Oarp Cephesi tSMEl Kıt 'a yapmağa hevesiniz ve bu hususta ısrar ve inadımz yoktur. kıtaatı da, kumandanlarmı da kâmilen ve mükemmelen yetlşmtş ve haz.tr elinize gelsin istiyorsunuz. Halbuki kıtaatı da, kumandanlannı da yetlştlrmeye biz mecbur bulunuyoruz. Her ordunun birinci vazifesi budur. Fakat bizlm ordudakl kumandanlann bu vazifesi daha ziyade mühim ve esaslıdır. Süvarifırkalanmn neferlerinden (11 kânunu sani) fırka kumandanlanna kadar cümlesinin idaresiz yazılara mıisait olmamalıdır. Neferinden fırka kumandanlanna kadar hepslnin işe yaramaz olduğu iddia eden kumandan yalnız kendtstntn aciz ve noksanını Ifade eder. Fırka kumandanlannm noksanlannı mübalâğa edlyorsunuz. Bu işin iç yüzünü bir türlü anlıyamıyorum. Size Zekl beyden daha iyi bir kumandan nasıl bulunacağına aklım bir türlü ermiyor, Bahsettiğiniz Mürsel beyi maiyetinde istihdam etmiş olanlar asla müreccah bulmuyorlar. Kenan beyin ahvalisıhhıyesi müsait değildir. Sami Sabit bey şarkta vazifelidir, ayrılamaz. Oörüyorsunuz kl elinizdekiler maddeten kabili tedarik olanlardır ve en iyileridir. Maddeten kabili tedarik olan diğerlerine de bir ayda doyacağınıza, bin defa fazla şikâyet edeceğinize şuphem yoktur. Birisi plyade yapar, birisi ağır kanlıdır diye bir fırka kumandam için gaibin meçhul evsafına tebean hüküm verilir mi? Efradın biniciliğinden şikâyete hakkımz yoktur. Bizden bir sene sonra süvari teşkilâtına başlayan Yunanlılann iyi talim ve terbiye edeceklerine ihtimal veriyoruz da elimizdeki efradı yetlşttrmeğe niçin imkân gö'remiyoruz? Teçhizat hususıındaki şikâyetiniz de mübalâğalıdır. Malâyııtak (x) tekâlifi maddiyeyi dercetmekte fayda yoktur. Fakat her ne olsa mevcut silahlartmızla teşkitatımıza kıymet noktat nazanndan düşmanm müsavatı adediyesine muadil tutmamız tefevvuku adediyemizden istifade etmemiz mümkündür, Pek muhterem Fahrettin Paşa hatretle BELGE 3 Zata mahsustur Makine başında Ankara 10 Temmuz 338 Garp Cephesi Kumandam Ismet Paşa hazretlerine, Heyetl vekile intihabmda tarafı riyasetten namizet traesi usulunun lağvt ve vekiller ile heyetl vekile reisinin ayn ayrı ve doğrudan doğruya Meclis tarafmdan intlhabı hakhındaki kanun Meclis heyetl umumiyesince kabul edllmtştir. Meclis'te serbestçesine yeniden vücuda getecek bir heyeti vekileye terk4 mevki etmek üzere vekülerhep birden istifalarmı vermtşterdir. tki buçuk seneye yakın bir zamandan beri her biri muhtelif iklimlerden, muhtelif muhttlerden gebnlş, muhtelif maksat ve .«•caya ve temayülatı hatz bulunan 350 azadan mürekkep Büyük Mllet Meclisi'ni maksadt muayyen ve mukaddes etrafında idareye çalışan adzieri için de geçmiş zamanın bütün mtihabatmt göz önünde tutarak gerek kabul edilmiş kanun ve gerekse bazı hususatın münakaşast ve bilhassa buşkumandanhk selahiyetinin mevzuubahs olması münasebetiyle bazı Meclis azası tarafmdan söylenen sözlerl nazart dikkate Başkumandan Mustafa Kemal Paşa hazretlerine, Meclis'in efkârmı izhara vesile vermek için Rİyasetten ve Başkumandanlıktan istifa etmek muvafık değildir. Meclis'in yeniden intihab edecegine şüphe de yoktur. Ancak Başkumandanlığın tecdidi münasebetiyle husule gelen mtinakaşatı diğer vesileler ile de tazelemek suretiyle istifa ihtimalâatımn sık sık mevzuu bahs olmasına itiyad ettirmek mucibi kuvvet olamaz. Evvel emirde hukumet azasınm yeniden intihabı netkesine intizar etmek ve herhalde haksız tarizlere karşı teessürata kapılmaktan itina ile tevakki etmek lazımdır. Ahvalin alacağı şekilden kumandanlara malumat verebilmek için sık sık malumat itasını istirham ederlm. tSMET 10 Temmuz 338 YaverM 590 BELGE 4 (Zata mahsustur) Diyarbeklr: tiyesi ile hareket etmek kaabiliyetini halzdir. Orduda ve memlekette deruhte edeceği vezayff ve hıdematı mühimmei vataniyede kendistnden büyük hizmetler beklenir. Ordu kumandanhğt zamanuuia mühim harekâtı askeriye vuku bulmamış ise de hatz olduğu iktidar havassı mümtaze kendisinin en mühim harekât esnasmda muvaffak oiacağı itikadını bahşetmiştir. Pek mükemmel bir ahlâka ve tavru harekete sahlp olup abadı muaşereti şayanı takdirdlr, Mafevk ve madunlarının ve muhittin emniyet ve Itlmadım, muhabhettnl daime hail ve müstaklm bir zatıır. lkinci Ordu Kumandam MUSTAFA KEMAL Fatin: Akıllt. Tetmmül: Dikkatle düşünmt, Havassı mümtaze: Ancak onda olan parlak güçler. Adabı muaşeret: Davranış btlgtsi. Mafevk ve madun: Büyükleri ve küçükleri (rütbece). Müstaklm: Doğru. ri, 205333 4499 Kemah'da Kafkas Ordulan Grubu Kumandanlığma Ahiren 20'nci Kolordu Kumandanlığma naklen tayin buyurulan 4'uncü Kolordu Kumandam Mlralay Ismet beyln evsaf ve ularak ve maksadt mukaddesi ehemmiyeti iktidan hakkmdaki mütalâatım btrveçhi mahsusa ile derpiş ederek Meclls'in flkri ati maruzdur. (Başkumandanhk Vekâletkat'isini tebyin ve izhar edebilmesl için efi Celilesine de arzedilmlştir). kâr ve mütalâatı kat 'tyye ve malumesinl Ciddi, faaU gayetfatin (x) yüksekfikiretraflyle izah ederek Rİyasetten ve Baskuü, vazlyet ve ahvali ruhtyei harbiyeye hÛmandanhktan istifa edeceğim. kim ve iyi bir nüfuzu nazara ve sürati inAçdım. tikale malik, Kolordusunun her türlü ihtiyacatmt teemmül ve temine çalışmaktan bir 10 Temmuz 338 an hali kalmaz ve muvaffak olur. Malumat Büyük Millet Mecltsi Relsi ve vukufu askeriye, ihatalı, doğru ve teBaşkumandan reddütsüz kararsahibi, cesur ve kararı zaMUSTAFA KEMAL BELGE 5 Pek muhterem Fahrettin Paşa hazretlerine Süvari teşkllatına ve kumandanlann ahvaline vesaireye dair mütalâanızı ve süvari kıt 'asının teftlşUrİM dair müşahedat ve tetklkatı okuyorum. Süvari ktt'amıztn ahvali gittikçe terakkl ettiğine ve bahara her suretle zlnde ve kıymetli süvari fırkalan ile çıkacağımıza emniyet edemlyorum. Zatt devletlerln güzide ve yüksek evsaft nerekrde mütebariz ve bilhassa mütecelli olduğunu yaktnen billyorum. Bununla beraber eksik olan yerlerinlzt de söylemeyl vazlfemden addederim. Süvari kıt'amızı bihakkm yetiştirmek için eksik olan sizin evvela bıına imkân olacağına cidden kaani olmanız, sonra cidden ve musirren takip etmenizdlr. Ben süvari kıt'aatının keyftyet itlbarı ile mükemmelen yertşmesi için bugun başka bir eksik olmadığı kanaatindeyim. Esnayı muharebede göreceğim ekslkler ve kıt 'aatta hissedeceğim noksan kudretimiz için de daha başka eksik aramıyacağun. Süvari kıt'aatını yetiştirmek için fevkalade Inat vefaallyet Ister. Buna bir suretle kudret ve imkunı kendl nefsinizde hıssetmiyorsanız bunu şimdiden bana söylemenizi samimane rica ederlm. Süvariye atiyen teveccüh edecek faaliyetler kat'i muharebe vazffelertnden gayri vazayif olamıyacaktır. Belki münhasıran kat i muharebe vezaifl (taarruz veya müdafaa) teveccüh edecek tir. İyi yetiştirilmemiş süvari kıt 'aatı bir saatte maiını meydana çıkanrlar. Bu yalnız size yazılmış hususi bir mektuptur. Muteessiren ve bir vazifeyl ifa etmek mecburiyeti ile yazıyorum. Buna bir cevap vermenizi de arzu etmem. Kıt'aatınızın itina ite ve fartı takip ve gayret ile yetiştirilmesinden ve tarihimizin büyük bir süvari kumandam olarak hizmetler ifasına muvaffakiyetinizden başka talebim yoktur. Bu vesite ile de teyidt müveddet ve hürmet ederlm. Muhterem Paşam. 24 Kânunu sani 338 İSMET (x) Malâyutak: Anlamsız, boş, yararsız. (x) Müveddet: Dostluk.