Katalog

16 Arjaııtiıı, geçmişiııin üzerine gitıııeye kararlı rjantin, 1930'dan bu yana, 53 yıl A de görevdevlel başkanı görebilen,içinsuresini tamamlayabümiş sadece iki sivil ancak 6 yıldan la/.la iktidarda kalabilen hiçbir sivil yönetim görmeyen bir ülke olarak öncmli bir değişim ıçınde. Geçtiğimi/ yıl yapılan 30 ekim genel seçimleriyle başlayan dönem Arjantinliler için yepyeni bir hayatı simgeliyor. 1974 yılında lsabel Peron döneminde başlayan ve 1976 askeri darbesinin hemen sonrasında hız kazanan "Yıkıcılara Karşı Kirti Savaş" 15 ile 30 bin arasında Arjantinlinin hayatına mal oldu. Birbiri ardına 7,5 yıl boyunca ülkeyi yöneten üç askeri cunta bu kayıplar hakkında hiçbir açıklama yapmıyor, sadece "Rejim uleyhlarlarına karşı girisilen Kirli Savaş'la bazı kişilerin hayatını kaybcltigi"ni belirtmekle yetiniyordu. Sola karşı girişilen yok elme kampanyasında binlerce kişi kaçırıldı, işkcnce edıldi ve öldürüldü. Uluslararası ve Yerel lnsan Hakları örgütleri 30 bine yakın insanın "kaybolup" Ö7el toplama ve işkence merkezlerinde işkence edilerek öldurulmesinden Arjanlin guvenlik guçlerini sorumlu tutuyorlar. Arjantin'in Falkland adaları sorunu dolayısıyla Ingillere ile girdiği savaştan ağır bir yenilgiyle çıkması ve 1366 Arjantinlinin bu savaşta ölumu toplumsal muhalefetin yukselişinin kıvılcımı oldu. Yüzde 1000'e yaklaşan enflasyon ve 40 milyar dolar civarındakı dış borçlar nedcnıyle ağır bir cöküntü altında bulunan ckonomi ve gidcrck yüksclen toplumsal muhalefet ülkcyı 30 ekim genel seçimlerine kadar getirdi. Ve sandıktan Radikal Yurttaşlar Birliği Partisi ile bu partinin lideri Raul Alfonsin'in zaferi çıktı. Eski ınsan hakları savunucusu yeni başkan Allonsin, Başkanlık Sarayı'na yerleşir yerleşme7 ülkeyi geçmışte işlenmiş suçlardan anndırma girişimlerıni başlattı. Geçmişin hesabını sormak üzere birbiri ardına kararlar alındı, davalar açıldı. StYASET 84 55 yılda görev süresinin sonuna sağ salim ulaşmış iki sivil başkan gören, 6 yıldan uzun süren hiçbir sivil iktidar yaşamayan ülke hızlı bir değişim içinde. Yeni başkan Alfonsin'in en büyük güvencesi halkın demokrasi hareketine sürekli katılımı. Raul Alfonsin'in her fırsatta "Yaraları deşmek degil sarmak zorundayu" demesi, insaıı hakları derneklerinin itira/larına aldırıtıayıp cunta uyelerinin askeri mahkemelerde yargılanmasında diretmesi benzeri kaygılan üzetlıyor. Alfonsin ilk basın toplantısında bu konu ü/erindc ısrarla durup "Ulusal ıı/laşmadan soz edelim. llakikale ve adalele saygı duyalım" çağrısı yapıyordu. Federal Alman Spiegel dergisine göre Başkan Alfonsin'ı ordu içinde destekleyenler de var. Dergiye gore, Başkan kendini geçmişte yapılanlara bulaştırmak istemeyen, bu suçları kendinden uzak tutmak isteyen genç subayların desteğine sahip. Ayrıca dergıyc görc yüksck duzcylerde yer almış ba7i komutanlar da "Askeri yönetim döneminde költı şeyler oldu. Bunları kabul ediyoruz. Bir daha olmaması için ça lışmalıyız" diyerek Başkan Allonsin ve gırişimlerini desteklıyor. Arjantın'de yaşananların Latiıı Anıerika ve Arjantin tarıhı açısından öneını buyuk. Başkan Alfonsin ve yönetıminın giıışınıleri, Arjantin kamuoyunıın geçnıışı uzerine bu derece somut yontcmltrlc vc kararlılıkla gitmesi, bu kapsamıyla Latin Anıerıka tarılıinde ilk örnek. lşe askeri liderleıın diyalog çağrısını leddederek başlayan Alfonsin, ordunun ekonomik gücunü elınden alma, binlerce sıvılı öldürenlerı adalet önüne getirmc gırişımlcriyle işıne devam etti. Çevresi askeri diktatörluklcrle çevrili bir Arjantin için bunun önemi açık. Arjantin Latin Amerika önunde bir örnek olarak duruyor. Devlct i!c halkın karşı karşıya gcldiğı Nıkaıagıta'dan farklı olarak Arjantın'de denokrasının yaşamasını, sa\urıılmasını "surekli halk hareketinin" varlığına bağ ayan Alfonsin'in sözlerıylc noktalayalım: "Biz Latin Amırikalıların tum ulkelerimi/de deınokrasiye ihtiyacıınu var. Latin Amerika'nın butunleşnıesini savunacağız." GÖREN BtLDİRSİN Arjantinliler kayıp yakınlannın göruntulerini, silüellerini duvarlara asıyor, ilgili bürolara, radyoya, gazctelere bildiriyor. "Kayıp"lardan herhangi hirinin akıbetini bilenler de bilgilerini iletiyor ve geçmiş karanlık donemin yıllarca saklanmış sırları bir bir ortaya dökülüyor. Ortaya çıkanlar, toplu mezarlar, tenha yerlerde oldürülüp cesedi yok edilenlerin isimleri, uçaklardan Okyanus'a atılanlar... arasında Arjantin halkının, eski askeri yoneticilerin üzerıne yürünme çabalan için seferber olduğu görülüyor. Kaybolanlarla ilgili bir şeyler bilenler bunları ılgılılere bil diriyor. Daha önce çeşıtlı nedenlerle konusmayanlar birbiri ardına eski döncmde yapılanlar hakkında konuşuyor, açıklamalarda bulunuyor. Eski bir hava kuvvetleri komutanının bazı politik tutukluların cesetlerinın uçaklarla denize bırakıldığını açıklaması ortalığı karıştırıyor. Arjantin haber ajansı Nolicias Argenlinas 19761979 döneminde içinde ceset bulunan torbaların kıyılara vurduğunu bildiriyor. Çeşitli illerdeki belediye mezarlıkları yöneticileri 7,5 yıllık askeri yönetim döneminde guvenlik kuvvetlerinin mezarlıklara getirdiği kimliği bılinmeyen cesetlerin sayısım açıklıyor. Radyo, her gun kimliği tespit edilebilen cesetlerin yani "desapaıecidos'Marın listesinı yayınlıyor. Ordu içinde durum Askeıi yönetim doneminin yöneticilerinden hesap sorulması, bunlann her fırsatta lanetlenmesi ordu içinde nasıl karşılanıyor? Ordu bu gıdişata tepki duyup tekrar yönctımi elc alma çabalarına girişebilir mi? Tutuklanan generaller Alfonsin ilk iş olarak 1976 darbesinden bu yana ülkeyi yöneten 9 general ve amiral hakkında "insun haklarını çignemek" ve binlerce kişiyi "kayıp etmek"ten dava açtı. Üçüneü euntanın üycsı generaller, Leopoldo Galtıcri, Lami Dozo ve Jorge Anaya 1 alkland savaşındakı yenilgiden sorumlu oldukları gerekçesiyle tııtuklandılar. Bu üç general askeri mahkemede yargılanacaklar. Yeni Başkanın ikınci adımı ordudakı 48 gcncralin 28'inı emckliye scvk ctmek oldu. "Apolilik" olarak tanınan uç generalı kuvvct komutanları olarak atadı. Savunma harcamalarını yan yarıya azalttı. Bir yanclan geçmişın sonımlulaıını mahkemeye veıeıı Alfonsin dığeı yandan da "Kayıp Kişileri Araşlırmu Koınisvonu" adında 16 kişılık bir komısyon oluşturdu. Komısyonun görcvı askeri yönetimlcr döncmınde kaybolanlar hakkında bılgı toplamak ve bunlann nasıl kaybolduğunu araştırmak. Mesleğı, gorcvi ne olıırsa olsun her Arjantınliyı sorgııya çekme yetkisinc sahip olan komisyon topladığı bilgileri Yııksek Mahkeme'ye verecek. Mahkeme de bunlarla ilgili davaları açacak. Seferberlik Bütün bu davalar silsilesinin tozu dumanı KÂBUS Arjanlin'de kuybolaııların vocukları pallaınaya ha/ır birer saatli boınba. Ana veya babaları gozlerinin onunde oldurıılcn veya kaçırılan çoctıklar bu kâbusunetkisinden kurtulamıyor. 15 yaşındaki Maria uç Ueı ihlihara teşebbüs etmiş. 7 yaşındaki Jacundo Guerra habasını yalnızca fotograllarından halırlıyor. Ana Maria ise babasının desenini yukardaki gibi çiziyor; yani kâbus gibi; yüzü özellikle karalanmıs.