Katalog

16 StYASET 84 YÜZYIL BAŞLAR1NIN FÜTÜRİZMt Italyan futurizminin ortde gelen lemsilcllerinden sayılan Oino Severlni, modern yaşamın hızına tutkun bir sanatçıydı. Washington 'daki Hirshhorn Muzesi'nde açılan "Duşler ve Karabasanlar" sergisinde SeverinVnin 1915'deyapttğı "Zırhlı Vagon'" adlı tablo da yer alıyor. Saııatçııım A "DT"\'de sanatçılar arasında politi/ \ J j L J ka, Vietnam Savaşı dönemınden bu yana ılk kez yenıden güncellik kazandı Vietnam Savaşı sırasında ABD yönetıminin tııtumunu protesto etmek amacıyla, savaş sonrasında da Vietnam olayının Amerıkan toplumundaki etkılcrını değerlendirmek üzere birçok sanat yapıtı ortaya koyan Amcrıkalı sanatçılar bu kez dünyanın dört bir yanındakı yoğun politik ortamdan yenıden etkileniyorlar. Bir bakıyorsunuz, bir gösteri sanatçısı, çırkin Sam Amca kılığına girmış, ABD hükümetinin Üçuncü Dünya ülkelerıne karşı tutumunu eleştiriyor Bir bakıyorsunuz, ressamın bın, gökyuzünıı yırtıp parçalayan nükleer füzclerı betımliyor yaptığı tabloda. Son zamanlarda ABD'nin birçok kentinde yuzlerce sanatçı ABD'nin Orta Amerika'ya müdahalesıni protesto etmek ıçin "Sanatçıların Çagrısı" adlı bir grup oluşturarak biraraya geldı. Bu ycnı grubun kurucuları haksız sayılamayacak bir savdan yola çıkıyorlar: "Eğer yanıbaşımızdaki ba^ka bir kullurun yok edilişine gozlerimizi kaparsak, bizim burada sanat ve kultur sorunlarıyla ujjra^ma hakkımız da orladan kalkar." "Sanatçıların Çagrısı" grubu, bu kış ABD'nin çeşıtlı yörelerinde "insanlann bilincini arttırmak, etkinlikleri için para toplamak ve sanatçıların ofkesini gozle gorulur kılmak" amacıyla gösterıler ve sergıler duzenlıyor Citt yandan, sanat galerıleri ve eleştirmenler, Nancy Spero ve Leon Golub gıbi yıllardır politik ıçerikli konuları i^leyen sanatçılara eskisinden çok daha büyük bir yakınlık gösterıyorlar. New York'da, özelhkle çağdaş sanal Urünlerınin ortaya çıkarılmasıyla ılgılenen Yenı ABD'de politik sanat yine gündemde SOKAKl.ARA TAŞAN RESSAMLAR New York'du bir cadde. Ressamlar atölyelerinden çıkardıkları yapıtlanyla hükümeün Latin Amerlka politikasını protesto ediyorlar. Pankartlardan birinde şu sozler yazılt: "Olkemin Orta Amertka'da yaptıklanndan ıtanç duyuyorum!" Müze, geçtığimız günlcrde, politik sanata yönelik bir sergiye yer verdı. Aynı kuruluş, yakında "Sanat ve Ideolojl" adlı bir gösteri sunacak. Başkent Washıngton'dakı Hirshhorn Muzesi'nde ise, şu günlerde, yırmıncı yüzyıl resim ve yontu sanatlannda geleceğc yönelik ıyimser ve karamsar bakışları kapsayan "Duşler ve Karabasanlar" adlı bir sergi büyük ılgi topluyor. ABD'deki sanat çevrelerıne yakın bazı gözlemcilerın yorumuna bakılırsa, son zamanlardakı nükleer silahlanma yarışı, George Orwell'ın ünlü 1984 yılının gelmesi, Uçüncü bın yıllık dönemın yaklaşması ve Amerikan askerlerınin Lübnan'da başına gelenler, sanattaki bu yeni eğıhmin güçlenmesinde rol oynadı. Bugün artık kimi ressamlar, uçık seçik bir politik mesaj içeren aktivıst bir sanatı yeglıyorlar. CUERNICA "lum insanlığı (iuşunmeye çağıran bir başyapıt". Picasso'dan. Kımi eleştirmenler ıse, sanattaki bu yeni politik yükselişi, sanatçıların toplumdakı konumlarına bir tepkisi olarak değerlendı•riyor. Amerıkan toplumunda bir güç olma nıteliklennı yitıren sanat^ıların, ılkel toplumlardakı büyücülcrın, Şaman'ların saygınlığını ve etkıleme gücünü yenıden ele geçırmeyi özlcdığını söylüyorlar. Washington'dakı Hirshhorn Muzesi'nde açılan sergi, ABD'deki bu yeni sanatçı topluluğunun eleştirıci ve kaygılı bakış açısını olanca açıklığıyla gözler önüne serdı. Ancak, yüzyıl başından bu yana tarihsel bir kesıtı yansıtan Hirshhorn sergisinde, modern yaşamın hızına övgülcr düzen Gino Severini gıbi Italyan fütürıstlerın, makineleri estetiğin bir parçası durumuna getiren Bauhaus ressamlarının ve Ekim Devrınn'nın ilk dönemınde sanatı toplumsal dönüşümün hızmetıne koşan Rus sanatçıların ürünlcrını de ızlemek mümkUn. ABD'de özellikle resım sanatında politik eğilimli sergiler, sokak gösterılerı ve bıldirılerle günden güne yoğunlaşırken, bu gelismcyı yakından izleyen kimi sanat cleştırmenlcrı soruna farklı bir açıdan eğilıyorlar. Bazılan "aktivist sanutın, anlamı basit bir mesaja indirgedigini" ıleri sürerken, kimileri de "bu yeni sanatın sozcııklcri ^arkının kendi.sinden daha önemli kıldıgım" söylüyor. Ama, ABD'nin yenı politik sanatçılarına yöneltilen asıl eleştırı şu noktada toplanıyor: "Politik sanat, başarılı olabilmek Içln, gorsel derinligi yakalamak ve çelişik gibi gorunse de politikayı asmak zorundadır." Bu anlayışa örnek olarak da Go>a ve Picasso gösteriliyor. Eleştirmenler, Goya'nın " 3 Mayıs" tablosunun yalnızca Fransızların Madrid'i işgaline karşı bir protesto sayılamayacağım; Picasso'nun "Guernica" tablosunun da yalnızca faşıstlere karşı bir saldırı olarak görülemeyeceğıni savunuyorlar. "Bu başyapıtlann, yalnızca tck tek insanları degil, lum insanlığı duşunmeye, olup bitenlcrle hcsaplaşmaya çagıran birer ofkc çıglıgı" olduğunu söylüyorlar. (KUltür ServısıJ