Katalog

SİYVSfTftl İş yasalarının "babası": Yasanın iyiliği kötüı Sargın: Grev i ideolojik nıt, öı TALAT SARGIIVDAN IŞIK KANSU Eylul 1980 günü Albay Talat Sargın Meclıse çağrılmıştı. Kendisıne MGK Sosyal Guvenhk lş ve Işçi tlışkılerı Konıısyonıı Başkanlığı verildi. Demokrasıyi onarma sureu içinde çalışma yaşdmına ılışkın tum yasaların "babası" sayılan Falat Sargın, şımdı demokrasıye yenıden geçış sürccı ıçındc Anavatan Partısı Tokat Mılletvekılı olarak görevını sürdürüyor. 12 Eylul dönemındc bir süre de Çalışma Bakanlığı Musteşar Yardımcılığı yapan Talal Sargın, iş hukuku alanında kendısini yetıştîrmi^ bir kışi. Topçu Albay olarak görev yaptığı dönemde Mılli Savunma Bakanlığı'nın açtığı bir sınavda iş hukuku alanında bırıncılık almış olan Taldt Sargın, "Uoğru bildiği yolda dumduz yuruyen bir kişi" olarak tanıtıyor kendını. Saıgın, bu tutumu yuzunden çeşitli çevrelerderı bırbırıyle velışen suçlamalar dlnıış olduğundan yakınıyor Emeklı Albay Ialat Sargın'ı Meciıs'tc Zılclı scçmcnlcrı ılc dertleşırken bulduk: Siz 12 Kylıil sonrasında çıkan çalışma yaşamına ilişkin hemen tum yasaların babası sa>ılırsınız. Seııdikalar Yasası, Toplu tş Soıleşmesi, Grev ve Lokavt Yasaları, Iş Yasası'nda yapılan degişikliklcri nasıl haıırladınıı? SARGIN 1475 sayılı lş Kanunu yalnız sanayı kesımı ıçın Türkıye'nın yapısına uydurulmuş bir kanundu. Bi7im kafamı/daki, tarım kesimi, sanayi kesimi, buroev hizmetleıı, deni/ işlerı ve basın kesiminde ayrı ayrı kanunlar çıkarmaktı. Aına bunlan ayrı ayrı çıkaramadık. Bu hâlâ ıçımde uhdedır... 12 1 L Tarım, sanayi, büroev, deniz, basın için ay lar çıkarmak istiyorduk, olmadı. j ^ Taslaklar, söylendiğinin aksine, herkesin gö âTjjm hazırlandı. * ' ^ 1 1 Sendikacılığın ölmesini göze alamazdık, onu j y f r » i checkoff sistemini yerleştirdik. ğj^ Yg^ ğyi niyetli bir işveren ya da sendika, 60 güt "Juvya biie... doyanamaz, uyuşmazlığı çözer. tanbul'dakı ış hukukçuları ile Ankara'dan ıkı ış hukukçusunu Boğaziçi Üniversitesı'nde ılk taslakları belırlemek ıçın topladık. Epey bir sure adeta nıahsuı aldık bu hu kukçuları ve ılk taslaklaı ortaya çıktı. 274 sayılı Sendikalar ıle 275 sayılı Toplu Iş Sö7İeşmesi, Grev ve 1 okavt Kanunu' nun 20 yıllık tıygulaınasıııda görulcn aksaklıkları gıderıcı noktalar uzerınde duruldu. Düşünün, bu kanunlar son şeklını alana kadar, yanı ışçı ve ışvercnlcrın göruşune sunulana kadar tam 24 ayrı taslak hazırlanmıştı. Bu taslaklar söylendiğinin teısıne herkesin goruşü almarak hazırlandı Iş hukuku konusunda bılgı sahıbı olan, ıl gisi olan herkesin halta taslaklar konusunda Uluslararası Çalışma Orgutu'ne (\LO) de bılgi verıldı. Bu yasaların aksaklıkları var mı si/te? SARGIN Kanunların ıyı ya da kötü olmasının uygulamacıların clınde olduğuna SARGIN Neden ayrı ayrı yasalar dıışunıildü? SARGIN Sanayi kesımınde çalışan ışçının çalışma şartlan ıle bir aparlman ka pıcısının valışma şaılları aynı mıdır? Kapıcı sabah saai O5.(K)'te kalkar, kalorıferı yakar. 05.00'ten scku saat sayın. Saat 13 OO'te ışı bıtmı^ olmalıdır. Pekı kalorıferı gece kını yakacak? Aynı sorunlar tarım kesimi, basın kesiını, deniz işlerı kesimi ıçın de geçerlı. Ama farklı sorunlar tabıı. Neden boyle çıkanlmadı yeni iş yasası? SARGIN Önümü7de çeşitli problemler vardı Kaynak sorunu, zaman sorunu gıbi. . Sendikalar ile Toplıı İş Suzleşmesi, Grev vc Lokavt Yasası nasıl çıktı? Herkesle görüştük SARGIN Bu kanunlar için proje çalışmalarına 1 ocak 1981'de fiilen başlandı Is Yeni yasalar çalışma hayatında neleri nasıl değiştiriyor, hangi sınırlamala 1961 Anayasası ve Kıdem tazminatı 1963 yasaları ile • şçılcrı ılgılcndıren yasalarda ılk önemlı uygulamaya giren değışıklik, kıdem ta/mınatı hakkı ılc ılıştoplu pazarlık düzeni, kili oldu. (Jlkemi7de Batıya göre en gelışmiş hak sayılan kıdem tazminatı hakkına sendikalaşma ve onemli sınırlamalar getirildı. Toplu sözleştoplu sö'zleşme, melcrle gelıştırilmış hükumler olsa da aygrev hakları, rılma halınde kıdem tazmınatından yararlanma yasaklandı. 12 Eylül 1980 İkramiye ve Harekâtı ile. askıya emeklilik alındı. Üç yıllık eçış döneminde bireysel işçi hakları ile ılgılı çıkanlan ck bir yasa geçiş döneminde sozleşmelerle ikramiye sayılarınınıle, toplu 4'ün üsgerek bireysel iş tüne çıkarılamayacağı konusundaki değiyine Batı.Zmukukunu, işçi şikliklerle emeklilik haklarındaolan erken ya göre gelişmiş başlıca haklar emekliliğe esas olan haklannı, gerekse emeklilik veönemlı sınırlamalar prım gun sayılarına toplu iş hukukunu Emeklilik ıçın taban 25 (kadınlargetınldi. için 20) emeklilik ifgilendiren yıl olarak kesinleşirken, normal 7 bine çımaaşı için esas pirim gün sayısı karıldı. alanlarda yasal değişiklikler yapıldı. İşçi çıkarma Faaliyet kapsamı sayılı Sendikalar Yasası'nın daha 1. amaç maddesınde sendikaların faaliyet alanlaıı sınırlanıyor Eskı yasada "Ekonomik, sosyal, kulturel" hak ve çıkarların korunması ve gelıştırılmesinden söz cdılirken ycnı yasada sendikaların amaçları ekonomik ve sosyal hakların korunması ve geliştirilmesi çerçevesine sokuluyor Yasanın ilgili maddeleri bütün olarak değerlendirildiğinde sendikalara sadece işçilerin ekonomik çıkarlarını korumak ve toplu pazarlık yapmak üzere kurulmuş örgütler gözüyle bakıldığı ortaya çıkıyor. I T G urkiye'de işsizlik sıgortası ve iş güvencesı yenne de gelişmiş olan kıdem tazminatı hakkı kısıtlanırken, lş Yasasın da bu alanlardakı boşlukları dolduracak herhangı bir düzenleme yapılmadı. İşsizlik sigortası ıle ılgılı taslak yasalaşmadı. tş guvencesi ile ilgili ha/ırlanan taslak Bakanlar Kurulu'ndan geri döndü. Konsey geçiş döneıni için, sendıkal faaliyetlerin askıya alınmasına karşın bir denge unsuru olarak gerekçesız ışçi çıkarması yasağı getirdi. Bu yasak şimdı de geçıci bir uygulama ve sıkıyönetım koordınasyon kararı olarak sürdürültlyor. Ancak gerekçesiz işçi çıkarma yasağının kaldırılması ile, lş Yasasının eskı ünlü 1317 ve 24. maddeleri aynen yenıden yürürlüğe girecek. tşverenlere istediklerı zaman, gerekçesiz, istedikleri kadar ışçı çıkarma olanağı veren bu maddelerın uygulamaya gırmesı ıle, geçmişte çok yaygın olan işçi çıkarmalann, geçiş dönemının ve durağan ekonominın bırikimi ile de çok daha yoğun ve iş barışını tehlikeye sokacak biçimde gundeme gelmesi sö7 konusu. Üyelik yöneticilik O ğrencılerin ve öğretmenlerin sendikalara Uye olmaları yasaklanıyor. Sendika kurucusu ve yönetıcısı olabılmek için birçok sınırlamalar getırilıyor. Yöneticilerin art arda üç dönemden fazla seçılme yasağı, sendika merkez organları yöneticilerı için en az 10 yıl "bilfiil" yöneticılik yapmış olma koşulu en önemlı sınırlamalar olarak sayılabilır.