Katalog

14 SİYVSFTftt Yoksııl hamisi UNESCO yoksullıığa ını düşecek? 16 Kasım 1945 UNFSC O nun kurulus anhi ması Londra da ımzalanıyor Anlasına bır yıl sonru yıirurluRe gırecek 1949 Federal Almanya'mn UNESCO va gır mesı Uzerıne Polonva Çekoslovakya ve Maca rıstun örgullekı faalıyetlerını geçıcı olarak as kıya alıyor Kasım 1952 UNCSCO Genel Dıreklönı Jaıme Torres Bodet (Meksıka) uye devlellerın 'Gen letne Dönemı Butçesı ' planmı kabul elınelermı proleslo ıçın ıstıfa edıynr Nısan 1954 ABD'dekı "Komunist Avı" (McCarlh v dönemı) örgul n mde <,ulkantılara yol aiiyor UNFSCO nınde çalısan Amerıkalı bır görevlı ülketıne dönmeyı reddedıyor Kurulu sundan berı orgütu "seımeyen" Sovyeller Bır lığı, UNESCO'ya katıhvor Aralık 1954 ABD ulkeunde "yasadısı adam" olarak ılan eltığı sekız görevlının örgullen alıl maması hahnde UNESCO'dan çekıleıegını ılan edıyor Aralık 1962 Mısır örgUltln I ıravun anuları nın kurtarılması ı,alısmalarını fmanse elmeyı red detmesı uzerıne UNESCO'yu "Egoızm, cahlllık ve fanatızm"le tuçlııyor Ekim 1965 Afrıka de\lellerınm ısleğı uzerıne sömUrgnı Portekız brgutten alılıyor Porlekız I974'le tekrar kabul edıldı Ocak 1970 UNESCO Genel dırektörü Rene Maheu, tsraıl'ı Fılıttınlılere yollanan okul kılap larını ısgal altmdakı Arap lopraklarına sokma makla iu< luy or Uraıl daha <tnnra Eılıslınlılerın okullarına, Yahudı devlelıne karsı "kın dolu soz lerle dolu " kıtapların sokulmamasım kabul et tırıyor Nlsan 1970 UNtSC (> {alihanlan orgute ege men olun "Kafkavarihavayı"protesto edıyor Fkım 1971 Uzun vıllar örgtlle gırısı reddedı len Çın Halk Cumhurıyıtı UNFSCO'va kabul edılıyor hkım 1974 A BD ve tsraıl 'ın protestolarına rağ men Fılıslın Kurluluş Örgulu UNESCO'ya, göz lemct itatüsunde kabul edılıyor ve ona söz hak kı verılıvor Kasım 1974 l\lam ulkelerı ve so'syalıst ulkele rın gırısınııyle fsraıl e her ttirlü yardım redde dılıvor Genel Kurul Israıl'ı dunya harıtasımn hnbır bölgesme dahıl etmeyerek, örgulun faa lıyellerıne katılmasını sabole edıyor 19751976 ABD hraıl'ın faalıyetlertnden men edılmesını proleslo elmek ıçın örgüt bütçesın den pavına duşenı ödenıeyı askıya alıyor En so nunda tsraıl "Avrupa bolgesine" dahıl edılıyor Aralık 1975 UNESCO'nun Basın, Savas Tu raftarlığı ve Irkçılık honferaniı'nda sıyomzmı ırkiilıga bagluyun bır lasarı kabul edılıyor Kasım 1976 Batılı Ulkelenn ıhtışım konusun dakı lezlerı kabul tdılıvor remmuz 1978 örgütün venı Başkanı M'Bow sanal eserlerının ülkelerıne ladesını ıstıyor Ba lı çağrıva lepkı gösterıyor Aralık 1981 UNESLO Parıs'ın doğusuna ta şmmayı reddedıyor Temmuz 1982 UNESCO'nun Meksıka da ya pılan kon/eransında transız ktiltür Bakanı Jack Lang "hârın devimparalorluğu"na karşı "Ulusal kıılturlerın canlandırılması"nı teklıf edıyor Amerıkan delegasvonu bıı çağrıya Ofkelenerek Lang'ı "saf" olarak nılelıyor Temmuz 19&3ABD, "örgule katkılarım tekrar inceieveceğmi" a<,ıklıyor Ekim 1983 Parıs'te başlavan 22 konjeransın açılışmda Fransa Devlel Başkanı Mıtterrand "UNESCO'nun kendısinden beklenenden fazlasını gerçekteştırdtğinı" söylıiyor Kasım 1983 örgulun 1985 1986 bütçesıne red oyu kullanan lek ülke ABD Aralık 1983 Washmgton örgütten aynlmaya karar verıyor arası ne zamandır hu, de hoş dcğıl Çunku bıı uluslararası orgute en çok para veren ulke olarak, gcncllıklc BM Genel Kurulla rındd ve yan kuruluşlarında kendı goruşünü kabul ettıremıyor ABD'nın BM'nın kultür ve eğıtıınle uğra şan yan kuruluşu UNESCO'dan vtkılme sının ardında da aynı sorun yatıyordu Dunyanın en guı,lu ulkesı ABD'ye kard yıp'lerdekı kü(,ücuk bır adadan daha faz la oy hakkı tanınmıyordu O halde ABD nın bu orgute buyuk paralar vermesının ne 9 gtreğı vardı rm.M9JLP'nın Bırleşmış Mılletler'le veşıtlı uyc devletlerının vatışnıalarının ortasında kalmjsına rağnıen, oylamada yen mek yerıne bellıbaşlı odaklar arasında U7 la^malar sağlamanın daha yararlı olduğu nu zanıan /aman göstcrcbıldı Ger<,ı yıne dt sıyasal vatı^malar bu başarılara gölge duşurebılıyor ABD'nın örguttcn ı,ekılme gerckvesınde de UNCSCO'nun "Serbesl piyasa ekonoınısıne ve çokuluslu ijirkıtlcre karv çıklığı, tsraıl'e duşmanıa tavır aldıgı, IKO'ye yardım cltıgı," öne sürülmuş tu Dahası, örgut ı^ınde en büyuk oy ağırlığına sahıp olan azgelışmış ulkelenn ço ğunun Doğu Bloku ıle "ıtlıfuk halinde olduğu"da ışlenen temel konulardan bırı üreten bellıbaşlı ajansların, yayın kuruluş larının gelışmış sanayı ulkLİcrındc bııluıı masından yakınıyorlar Buna k.ırşı da a/ gelışınış ulkelenn sorunlarına daha ta/Lı yer verılmesını sağlamak ı^ın "ll^unıu Dunya"da haber kuruluşlarının desteklen mesını ıstıyorlar Batı ıle Üçüncu Dünya arasındakı temel avrılık noktası, habeı akışmdakı 'dcmok ratıkle^meye" ılı^kın Batı haklı olaıak Ba tı basınının u/un bır geçmışc dayanan o/ gurluğünden yola v'kıyor ve herhangı bır çozum i(,ın "U^unıu l)unya"da da bcn/cı bağımsı/ ve objektıl kuıulıışların oıtaya çıkmasını böyle bıı demokratıkle>me 1 , 1 11 1 önkoşul olarak göıüyor Batı bıı arada, ba sın özgurluğıınun oldukva kısıtlı olduğu Doğu Blokunu ve azgclısmıs ulkelerı sert bır şekılde eleştırıyor or Bir başka sorun Bır dt, ulkelenn ftrgute yaptığı para kat kısının yanı bira entelektuel ve lıılı katkı konusu vardı Iskandınav ulkelcrının, Is vıçre ve Hollanda gıbı ulkelerın bu örgüt te en etkın guvkr halıne gelmesının nedc nı buydu Uzun yıllaı orgute yaptığı para katkısına önem vcren hederal Almanya, bır sure önce bu durunıu goıeıtk polıtıka sını değıştınnışlı ABD ıse aynı suıeu tersıne yasanustı UNESCO'nun kuruluşunda ve onu ı/lcyen on yıl ıçınde en aktıl uye konuuuında olan ABD, aynı zamanda örgulun ılkelerıne de damgasını vurmuştu 19 oı.ak 1949'da ABD Başkanı Harry Iruman UNESCO' nun bır toplantısının açılışında şunları soy lcmıştı "Bılıınsel alandakı ılerı du/eyımızı ve ilcrı sanayımı/ı, a/gclışmış ulkelenn gelıijmesının, yuksehşının hı/metıne sıınabılmek ıçın yeni, cesur bır program başlalmalıyız... İnsanlık aılesının adamakıllı talınin edıci bır hayata ulaşması, kı bu tum halkların hakkıdır, aılenın (alıhsu uyelerıne kendı kendine yardım edebılmesını saglamadan ınumkun degıldır." Bu so/kı gerı,ı soğuk savaş donemınden önce söy lenmıştı anıa Daha sonraları, Sovyttleı Bırhğı'yle boğuş ma durumunda kalan ABD'nın UNESCO ı^ındekı ağırlığı azaldıkça, örgutun butı,e sıne yapılan katkı da artan olı,ude eleştı rılmeye başlandı Gıttıkçe hızlanan bu su reç, 1974 le Senegallı temsılcı Amadou Mahtar M'Buvv'un örgulun başına gelme sıyle anlamlı bır şekılde noktalandı Artık ABD'nın öngftrduğü taızda bır "Balı onderliftı" söz konusu dcğıldı 3 bın 380 uzman ı^alıştıran örgutte ger(,ı a/ gelışnıış ulkeler oy çoğunluğuna sahıptı Güvenlık konseyı dışındakı tüm Bırleşmış Mıllctler kuruluşlarında sahıp olunan bıı güı,, azgelışmış ulkelenn özguvenlerını ka zanmasına yardımcı oluyordu Ancak sı yasal, dığer deyımıyle fıılı gut dengesı fark lıydı Fıılı dengede azgelışmış ulkeler, bel lı başlı Batılı (ve Doğulu) sanayı ulkeleıı nın tek başlarına oluşturduğu guce, bırlıktı bıle sahıp olamıyordu Fıılı ıle hukukı denge arasındakı tark, dün ya gerçeklığı ıle Bırleşmış Mılletler ılkelerı arasındakı çatışma, örgütun valışmasını su reklı aksatan bır öğc oldu Buna, bınleuc u/man çalıştıran orgutün burokıatık bıı yapı oluşturmuş olması ve hcr yıl bınleıct kılo evrak ıtınde boğulması da cklenııı<.e, UNESCO iLinde çalışanların yolu hep yo kuş yukarı oldu 161 ııyelı IJNLSCO, Amerıkalılara gort, radıkal, sosyalıst antılıbcral, hem de ha yakı bır sosyal refah planı uyguluyordu vt ABD ve otckı zengın ulkelerden bır dc bu i!)in laturasını ödemesını ıstıyordu ABD'dekı önde gelen sıyasal kadroların goruşlerının oluşmasında önenılı rol oyna yan Ilerıtage Vakfı, UNESCO uzerıne ya yınladığı bır ıncelemede >u soruyu tcmel alıyordu "IINFSCO bulçesının yu/de 25'ını sağlayan Atnerıka Bırleşık Devletlcrı, bunun karşılığında ne elde ediyor?" Va kıl uzmanlarına gore doğru cevap, "Pek bır şey elde etmıyor," olacak örgut 40 yıla yakla^an ömrunde dunyanın bırçok ulkesınde okuma yazma kampan yaları duzenlenmesınde yardımcı oldu, az gchimii ulkelerde okul ve meslek eğıtımı nın gelıştırılmesınde katkısı oldu, bılımscl ve teknık bılgı alışverı^ınde aratılık ettı, çevrenın korunmasında ve İnsan Haklan konusunda kamuoyunu bılınçlendırdı örgüt defalarca DoğuBatı çatışmasının ve Para sorununda olduğu gıbı, bu konuda da bır dunya örgutunun "Lvrensel birleşmeyı, dunya halkları arasında eşitlige dayanan ı^bırligım" temel alan ılkelerıyle, guı, dengelerı uzerıne kurulan, para ve askerı ııstunluğun esas olduğu dunya gerçek lığı arasındakı çatışma su yüzune <,ıkıyor Azgelışmış ulkelenn "Sovyet yanlısı" gö runuınu ıse, bırvoğunun Batılı ulkelenn eskı hömurgelerı olmaları, ya da Batı tarafından la/la belırlenmekten korkmaları nedenıylc Batıya mcsafelı davranmasından kaynaklanıyordu Genış bır azgelışmış ülkeler koalısyonu "Uçuncu Dunya" adıy la, Doğu Batı çekışmesının dışında, bu ça tı^manın dışında olmanın huzuruyla ken dıne kımlık arıyordıı Yeni iletişim dıueni "U^uncu Dunya" ulkelerınm Sovyetlerle bır ıttıfak göruımısü ıçınde olmasının bır dığer nedenı, UNESCO ıçınde uzun süredır savunulan "Yenı Uluslararası İletişim Duzenı". "Uçuncu Dunya" ulkelerı haber