Katalog

Sayfa 12 çalışma Hayatı Ağır işçilerin hafifletici ayncalıkları Sosyal Sigortalar Yasası Ek Madde 7'ye göre bazı işyerleri "ağır, yıpratıcı ve zehirleyici" nitelikte sayılmış ve bu işyerlerinde çalışan sigortalılara emeklilik hakları yönünden küçük de olsa, bir ayrıcalık getirilmiştir. Çalışma zorlukları nedeniyle "her tam yıla 90 gün" ekleniyor Yasalar ve Çalışanlar B u ayrıcalıkla, "ağır, yıpratıcı ve zehirleyici" işyerlerinde bazı "görevlerde geçen sigortalılık süreleri"ne, bu sürelerin her tam yılı için "90 günlük (3 ay) sürenin eklenmesi" öngörülmüştür. Bu "ağır, yıpratıcı ve zehirleyici" işyerlerinin nereleri olduğu ve bu işyerlerinde bu ayrıcalıktan kimlerin yararlanacağı, Sosyal Sigortalar Yasası Ek Madde 5'te geniş bir biçimde açıklanmıştır. Yasada öngörülen bu uygulama ile: 1) Gazete, dergi, haber ve fotoğraf ajanslarında "her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve Iş Yasası kapsamı dışında kalanlar", 2) Gazetecilik yaparken, kamu kurumiarına girerek basın kartı sahibi olup basın danışmanı olanlar, 3) Basım ve gazetecilik işyerlerinde: a) Zehirleyici maddelerle çalışanlar, b) Çok gürültü ve titreşim yapan makine ve araçlarla çalışanlar, c) Yüksek ısıyla karşı karşıya gelinen işlerde çalışanlar, d) Sürekli ve çok kas gücü gerektiren işlerde çalışanlar, e) Doğal ışığın hiç olmadığı ve özellikle yapay ışık altında çalışanlar, f) Günlük çalışma süresinin yarısından çoğu saat 20'den sonrasına kalanlar. 3) Denizde geçmek koşuluyla, gemi ateşçileri, kömürcüler ve dalgıçlar, 4) Azotlu gübre ve şeker sanayiinde, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında: a) Çelik, demir ve tunç döküm işlerinde çalışanlar, b) Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle.a gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde çalışanlar, c) Patlayıcı maddeler yapılmasında çalışanlar, d) Kaynak işlerinde çalışanlar, Bu ayrıcalıktan yararlanmaktadır. Bu işlerde çalışanların, sigortalılık sürelerine, bu işlerde çalışmış oldukları her tam yıl ayrıca, 90 günlük (3 ay) "itibari hizmet süresi" eklenir. Ağır, yıpratıcı ve zehirleyici işlerde geçen sürelere eklenen "itibari hizmet süresi", sigortalılık başlangıç tarihini geri götürür, ancak fıili çalışma sürelerine eklenmez. Örneksel anlatımla, 20 yıl (7.200) gün bu ağır işlerde çalışan bir sigortalı aldığı 5 yıllık "itibari hizmet süresi" ile, 25 yıllık sigortalı sayılır. Ancak, fiili çalışma süresi 20 yıl olarak kalır. Bu sigortalı 25 yıllık sigortalılık süresi içinde 20 yıl prim (7.200) gün prim ödemiş kabul ediiir. Her tam yıl için sigortalılık süresine eklenen bu 90 günlük yıpranma payından yararlanabilmek için, ayrıca ağır ve yıpratıcı işlerde en az 10 tam yıl (3.600) gün çalışmak da gerekmektedir. 5434 Sayılı T.C. Emeklı Sandığı Yasası'nda da bazı görevlerde geçen "fiili hizmet müddetlerinin her yıl için" en az 2 ay, en çok 8 aylık bir sürenin "fiili hizmet zammı" olarak çalışma sürelerine eklenmesi öngörülmüştür. 1) 928 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Yasası kapsamında görev yapan, subay ve astsubaylara, her tam yıl karşılığı öngörülen "fiili hizmet zammı" 3 (üç) aydır. 2) 657 Sayılı Devlet Memurları Yasası kapsamında ve Emniyet Hizmetleri Sınıfında görev yapan, "polis, komiser yardımcısı, komiser, başkomiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki" emniyet görevlilerine, her tam çalışma yılı karşılığı 3 (üç) aylık "fiili hizmet zammı" verilmektedir. 3) "Lokomotif, makinist ve ateşçilerinin" lokomotif üzerınde çalıştıkları her tam yıl için verilen "fiili hizmet zammı" ise 6 (altı) aydır. 4) Gemi ateşçi ve kömürcüleriyle dalgıçların "denizde geçen her tam çalışma yılına, 6 (altı) aylık "fiili hizmet zammı" eklenir. 5) Atölye, fabrika, havuz ve depolarda: a) Çelik, demir ve pirinç döküm işlerinde, b) Zehirli, boğucu, gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren başka işlerde, c) Patlayıcı maddeler yapılmasında, d) Lokomotif ve gemi kazanlarının onarılması ve temizlenmesi işlerinde, e) Gemilerin (sintine)lerinde ve (dabilbotom) gibi kapalı sarnıçlar içindeki raspa ve boya işlerinde çalışanlara da her tam çalışma yılı karşılığı 6 (altı) aylık "fiili hizmet zammı" verilir. 6) Maden üretiminde çalışanların, "toprak altında maden çıkarma işlerinde" geçirdikleri her tam yıla, 6 (altı) aylık "fiili hizmet zammı" eklenir. 7) Devlet Tiyatrosu sanatçılarına, Devlet Tiyatrosu sanatçılığında geçen her çalışma yılı için, 3 (üç) aylık "fiili hizmet zammı" verilir. 8) "Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner Teşkilatı'nda vazife gören memur ve hizmetlilerin, zirai mücadele ve zirai karantina teknik ve idari işleri ile salgın, bulaşıcı, paraziter hayvan hastalıkları mücadele işlerinde" geçirdikleri her tam yıla karşılık, 2 (iki) ay çalışma sürelerine "fiili hizmet zammı" olarak eklenir. 9) "Mesleği olan ve bu sebeple röntgen, radyum ve benzeri iyonizan radyasyonlarla bilfiil çalışan tabip teknisyen, sağlık memuru, radyasyon fizikçisi ve teknisyeni ve iyonizan radyasyonla yine bilfiil çalışan bilumum personel ve yardımcıları"nın, mesleği Zor şartlarda çalışanlara emeklilikte küçük ay ncalıklar tanınıyor. gereği röntgen, radyum ve benzeri iyonizan radyasyon laboratuvarlarında geçirdikleri her yıla karşılık 3 (üç) ay "fiili hizmet zammı" verilir. 10) "Türkiye Radyo Televizyon Kurumu'nda haber hizmetini yapan ve yürüten daire başkanı, müdür, müdür yardımcısı,şef muhabir, redaktör spiker, mütercim, kameraman, fotoğrafçı, ışıkçı, sesçi, teknisyen, teleks operatörü" olanların "Türkiye Radyo Televizyon Kurumu haber hizmetlerinde geçen her yılı için" 3 (üç) aylık bir süre "fiili hizmet zammı olarak" verilir. 11) Basın kartı sahibi gazetecilerden, memurluğa girip basın danışmanlığı görevini yapanlar da 3 (üç) ay "fiili hizmet zammı" alır. Ağır ve yıpratıcı nitelikteki bu görevlere verilen "fiili hizmet zamları", iştirakçilerin çalışma sürelerine olduğu gibi eklenmektedir. Bu görevlerde 20 tam yıl çalışan ve her yıl için 3 (üç) aylık "fiili hizmet zammı" alan bir Emekli Sandığı iştirakçisi, 25 tam yıl (9.000 gün) kesenek ödemiş kabul edilerek emekli olabilmektedir. Görüldüğü gibi, Sosyal Sigortalar Yasası ile Emekli Sandığı Yasası bazı meslek ve görevleri ağır ve yıpratıcı nitelikte görmüş ve bu meslekte çalışanlara emeklilik hakları yönünden bir ayrıcalık getirmiştir. Ancak, bu konudaki uygulamalar kurumlara göre değişmektedir. Sosyal Sigortalar Kurumu'nda, "ağır, yıpratıcı ve zehirleyici" işler için verilen ek süre en çok 3 (üç) aydır. Aynı işi yapan bir Emekli Sandığı iştirakçisine verilen süre 6 (altı) ay olmaktadır. Ayrıca, bu ek süreler sigortalının çalışma sürelerine eklenmeyip yalnızca sigortalılık başlangıcını etkilemektedir. Bir başka çelişki de sigortalıların bu süreden yararlanabilmeleri, bu ağır ve yıpratıcı işlerde en az 10 tam yıl (3.600 gün) çalışmalarına baglıdır. 9 yıl 11 ay bu işlerde çalışanlar, bu yıpranma hakkından yararlandırılmamaktadır. Oysa ki, Emekli Sandığı iştirakçilerıne verilen bu hak, bu işlerde 1 yıl ve daha az süre çalışanlara da tanınmıştır. Aynı konudaki bu değişik uygulama, sosyal güvenlik kurumları arasındaki çelişkinın bir başka yönüdür. ^