Katalog

Sayfa 2 sövies Yabancı sermaye devlete güvenmiyor SEDAOĞUZ Marketing Aviation & Power Başkanı ve General Electric Türkiye eski Direktörü Erkut Yücaoğlu E rkut Yücaoğlu, 10yıl kadar bir süre dünya enerji devi Amerikan General Electric'in Türkiye'yle biriikte dünyanın sekiz ülkesindeki faaliyetlerinden sorumlu bölge direktörlüğünü yaptı. ABD'ye çağrılınca da Türkiye'de kalmayı yeğleyerek, kendi şirketlerini kurdu. Bunlardan biri de; faaliyet alanı elektrik enerji üretimi, aktanmı ve dağıtımı konusunu da kapsayan Havacılık ve Enerji Sistemleri (Marketing Aviation & Povver). General Electric dışında Amerikan ve Avrupa şirketleriyle iş yapan Yücaoğlu, ulusal ve uluslararası düzeydeki enerji sempozyumlarının da değişmez konuşmacılarından. Aynı zamanda, dokuz yıldır TÜSlAD'da Yönetim Kurulu üyeliğini sürdüren ve son seçimlerde adı başkan adayı olarak geçen Yücaoğlu, REFAHYOL hükümetinin bu yıl başlattığı enerji santralleri ve dağıtımında işletme haklarının özel sektöre devredilmesiyle ilgili değerlendirme yaparken, yabancı şirketlerin dağıtıma ve mevcut santrallere ilgi göstermediğini belirtiyor. Bunu da "Aktaş örneği"nden yola çıkarak yabancılahn devlete olan güvensizliğine bağlıyor. Yücaoğlu, son enerji dağıtımı ihalesine teklif veren firmaların ısrarla "hayır yanıtrnı verdikleri işçi çıkanmı konusunda ise net konuşarak, TEAŞ ve TEDAŞ'ta toplam 20 bin kadar işçinin "mevcut tüm yasal haklan verilerek" işlerine son verilebileceğini söylüyor... Enerji konusu, bir ülkenin stratejik gücü değil midir? Özel sektörün elektrik üretimine girmesi konusunda bir konsensüs sağlandı. Çünkü gelişmekte olan ülkeler de dahil, dünyadaki bütün örnekler, yeıii ve yabancı sermayenin elektrik üretimine girmesiyle stratejik güç kaybedilmediğini gösterdi. Elektrik üretimi ve dağıtımını özel sektöre verseniz dahi ana parametreleriyle devletin kontrolündedir. Birincil enerji fiyatını devletin vermesi, satış fiyatını denetlemesi, 20 yıl gibi süreli olması gibi nedenlerle herşey devletin elinde aslında. Özel sektöre bir çalışma aralığı bırakılıyor. Bu arada, iletim hatlan işletme haklarının özel sektöre devri ihalesine 150'ye yakın firmanın teklif vermesi, enerji işinin kârlı olduğunu ortaya çıkardı... Doğrudur, enerji işi düzgün alamazsak, yatırımlann mahsubunu yaptırarnazsak, tüketiciye hizmeti götüremeyiz, verimliliği sağlayamayız, kayıpları azaltamayız dediler. Hem devletle hem tüketiciyle kötü olacakları bir işe girmek istemediler. Bunlardan biri de dünyanın en büyüklerinden olan Fransa'nın devlet kuruluşu Electricite de France'tır. Arjantin ve Brezilya'da yürütüyorsunuz da Türkiye'de niye yürütemeyeceksiniz diye sordum kendilerine. Diğer ülkelerdeki şartnamelerde, dünya çapında kabul edilen normlar çerçevesinde, uluslararası tahkime izin olduğunu söylüyorlar. Yani, haklannı alamazlarsa, hukuken tahsil etme imkanlan var. Türk ışadamı ise, ben mücadeleyle, kavga ederim paramı alınm diyor. Biliyorsunuz Türk işadamı böyle; her türiü riski alır, batar çıkar. Yabancı sermaye ise yeni santral kurmaya hevesli. Eski santrallerin alınıp rehabilite edilmesine ikinci derecede ilgi duyuyor. Dağıtıma gelince hevesi pek kalmıyor. Konuşmanızın başında Yabancılar, bir Aktaş durumuna konsensüs oluştu derken, düşmek istemiyorlar. Bu yüzden de Türkiye'de enerji sektörünün özelleştirilmesine işçi çoğu hem deyletle hem tüketiciyle kötü sendikalannın ciddi itirazlan olacakları bir işe girmek istemediler. var. Bu anlamda, hükümetle Bunlardan biri de, Fransa'nın devlet 4b özel sektör arasındaki bir kuruluşu Electricite de France'tır. s konsensüsten mi bahsetmek gerekir? Hükümette, siyasi yapıldığı zaman gerçekten. iyi elden geçmesi, yenilenmesi partilerimizin çoğunda bir bir iş dalıdır. Sanırım, özel lazım. Bu da yatınmla olur. uzlaşma sağlandı. Fakat henüz sektörün heyecanı biraz da ben Devlet şartname gereği olan kamuoyuna tam anlatılamadı. bu işi daha verimli yaparım, yatınm bedelini de vermiyor. O Birincil enerji kaynaklarının verimli yaparsam benim için zaman da, tüketicinin kızıp temini konusundaki yatınmlann kârlı olur düşüncesinden bağırmayacağı noktada devletin öncülüğünde geliyor. tutabilmek için, çok acil birkaç yürütülmesi konusunda herkes yatırımı cebinden yapıyor. hemfikir. Türkiye'nin üretim, Peki Aktaş'taki sorunlar Tahsilatta aüvence vok elektrik üretimi ve dağıtımının rehabilitasyon, iletim ve dağıtım özelleştirilmesinden sonra da için yılda 4 milyar dolarlık Ancak, Anadolu yakasının yatınm yapması gerektiğini tüm yaşanmayacak mı? elektrik dağıtımını yapan bir kesimler kabul ediyor. Devletin Aktaş örneği de var. Anadolu Eğer devlet 25 bölgede enerji yatırımlannın ancak üçte yakasındaki abonelerin düşük dağıtıma gidecekse, bu sefer birini kendi kaynaklanyla voltaj, sık anza gibi yoğun yapılacak kontratlar birbirini sağlayabileceği de biliniyor. Bu şikâyetleri sözkonusu. bağlayıcı olmak durumunda. Dikkat ederseniz bazı kuruluşlar noktada sendika temsilcileri, TEAŞ'ın istanbul'a verdiği özel sektörün yeni kapasite dağıtım işine girmedi. Niye elektriğin yüzde 20'si yaratılmasına dönük yatırımlar girmedi? Çünkü devlete tüketicilere giderken güvenmiyorlar. Enerji dağıtımını yapmasını istiyor. Sendikalann kayboluyor. Aktaş teknik eski santraller ve dağıtımda olmayan kayıpları azaltmak için düzgün yaparsam verimliliği işletme haklarının devredilmesi artırarak kar ederim ama ya kaçakları yakalayacağım, konusunda itirazlan var. Acaba devlet paramı vermezse diye tahsilatı hızlandıracağım diyor. doğru bedellerle mi devrediliyor, düşünüyorlar. Ancak bir kamu kurumunun devredildikten sonra çalışanlara elektrik borcunu ödememesi Yabancı sermayeden mi ne olacak konularında konusunda kendisine devletten sözediyorsunuz? endişeleri var. Gayet haklı, talimat geliyor. Diyelim ki 150'ye yakın teklif içinde kamuoyunun sorgulaması TEAŞ'tan elektriği 10 liraya sadece üçbeş yerli şirketin gereken konular. Ancak, alıyor, 11 liraya satacak. Tahsil içinde yabancı sermaye vardır. gelişmekte olanlar da dahil ettiği 11 liradan da 10 lirasını Benim çalıştığım yabancı dünyadaki ülkeler mevcut devlete ödeyecek. Ancak devlet sermayeli kuruluşlar dağıtım tesislerin daha verimli kurumundan 11 lirayı tahsil konusunu incelediğimiz zaman, çalıştınlması, yatırımlannın edemiyor. Teknik kayıplar girmek istemediklerini yapılması amacıyla bu yolu konusunda ise Istanbul gibi bir söylediler. Bir Aktaş durumuna seçtiler. Devlete yük getirmeden metropolde bütün trafoların düşmek istemiyorlar. Paramızı santrallerin verimliliğinin, dolayısıyla elektrik üretme kabiliyeti ve kapasitesinin artınlması bir fayda mıdır ülkeye? Evet. Devletin parası yetmiyor, verimli işletmecilik yapamıyor. Türkiye'de santralle var, doğru dürüst çalıştırılmıyor. İşletme müdüıierine neden kurulu kapasiteye çıkamadıklannı soruyorsunuz. Diyorlar ki, basit bir yedek parçayı alabilmem için ihaleye çıkabilmem lazım. Bu ihale benim kontrolümde değil. Genel merkeze gidilecek, Ankara'da komısyon kurulduktan sonra ihaleye çıkılacak. Bütçeden parası bulunduktan sonra yedek parçayı alabileceğim. insangücü almama, insangücü çıkarmama izin yok. Yedek parça almama, bakım yaptırmama, dışardan teknik hizmetlerin sağlanmasına süratl cevap verme imkanım yok. Ücretler düşük, ihtiyacım olan insan sayısının üç misli bana empoze edilmiş vaziyette. Ben burayı nasıl verimli çalıştırayım.. Eneriide fazla istihdam Peki, iletim hatları ve mevcut enerji santrallerinin özel sektöre devriyle işçi çıkanlması sözkonusu olacak mı? Işletmenin rasyonel çalışması için belli bir tensikata gidilecek ise, insanlann haklan verilerek, bir zaman çerçevesi içerisinde yapılması lazım. Ne kadar fazla istihdam olduğu yönünde bir hesaplamanız var mı? Üretim sektöründeki mevcut santrallerde yüzde 30 gibi bir oranda istihdam fazlası var. Yüzde 30 işgücü fazlası hangi sayıyı ifade ediyor? Enerji üreten TEAŞ'ın 25 bin civannda çalışanı var. Dağıtımdaki TEDAŞ'ta ise 40 bin kişi çalışıyor. TEDAŞ'ta yüzde 30'dan da fazla tensikat olabilir. Yaratılan fazla istihdam, iktidardaki siyasi partilerin mahalli örgütlerinin zorlamalanyla kadrolann şişirilmesinden kaynaklanıyor. Verdiğiniz rakamlara göre TEAŞ ve TEDAŞ'taki 20 bin civarındaki fazla işgücünün, enerji santralleri ve şebekelerindeki yeni yatınmlarda istihdam edilmesi sözkonusu değil mi? O da mümkün. Türkiye enerji konusunda öyle bir noktada ki şu anda; yeni santral yapmak mevcut santralleri ve dağıtım işini de daha verimli çalıştınr hale getirmesi lazım. ga