Katalog

Sayfa 12 Çalışma Hayatı Ek zamlar ve kıdem tazminatı tavanı Yasalar ve Çalışanlar nayasada, "kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirilebilir. (Madde 47)" denilmekte ise de uygulamalar bunun tersi yönünde gelişmekte ve gerçekleşmekte olup, yararlı kamu hizmeti niteliği taşıyan kurumlar, "özel teşebbüslerin yararının zorunlu kıldığı" durumlarda özelleştirilmektedir. Çeşitli yönetimler, bu ülkeyi "bir sente muhtaç" duruma düşürmüş, bu yönetimlerin "etkili ve yetkilileri" kırk kapının ipini çekip "ele güne avuç açarak" ülkeyi bugünlere getirip "milli malını" satarak ülkeyi düzlüğe çıkaracaklarını sanmaktadır. Kimilerinin, çoluk çocuğu, altlannda son model lüks arabalarla "hava atmakta", kendi dilini konuşmaktan aciz olanlar, ellerinden düşürmedikleri cep telefonları ile uçakların iletişim sistemlerini bile bozmakta ve bu lüks tüketim özentiliğinin faturası, sürekli toplumun çalışan kesimine çıkarılmaktadır. Lüks tüketim alışkanlığınm yükü, memuaın, işçinin, emeklinin, dulun ve yetimin sırtına vurulmuştur. Değirmenlerinin suyunun hangi dereden geldiği apaçık belli olanlara, suyun kaynağını araması, sorması gerekenlerin de değirmenlerinin suyu aynı dereden geldiği için iş, işçi, memur, emekli, dul ve yetimlere "milli gelirden" zam vermeye gelınce, "kırk dereden su getirilip" verilen bu zamlar bir "lütuf" gibi kamuoyuna "ballandıra ballandıra" açıklanmaktadır. "Yap, işlet, devret" modeli ülkemize egemen kılınmıştır. Milletin parasıyla ve devlet eliyle kamu kurumları yapılmakta, işletilmekte ve sonra "özel ve güzel" kişilere yine devlet eliyle devredilmektedir. Bu peşkeş çekilen kamu kurumlarında çalışan ve "tedirgin" edilenlerin tek gelecek güvencesi, emeklilik ikramiyesi ile kıdem tazminatlarıdır. Lüks tüketim alışkanlığınm faturası; işçi, emekli, dul ve yetimlerden çıkartılmaktadır A Memur, emekli, dul ve yetimlere "milli gelir"den verilen zamlar kamuoyuna bir "lütuf" gibi yansıblmaktadır. özelleştirme kapsamındaki kurum çalışanları, ek zamların emeklilik ikramiyelerine ve kıdem tazminatlarına da yansıyacağı umudu içindedir. 3 Nisan 1997 günlü Resmi Gazete'nin "mükerrer" sayısında, 570 sayılı yasa hükmünde kararname ile bu ek zamlar yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Kamu kesiminin yanı sıra özel kesimde çalışan işçiler de bu ek zamların kıdem tazminatlarına yansıyıp yansımayacağını merak etmektedir. Konumuz, bu ek zamların kıdem tazmınatlarında artış sağlayıp sağlamadığı ve hesaplamanın nasıl yapıldığıdır. 1475 sayılı İş Yasası kapsamında çalışan ışçilere, "her geçen tam yıl için 30 günlük tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için aynı oran üzerinden ödeme yapılır." Kıdem tazminatı adı ile yapılan bu ödemeye, "toplusözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanunu'na tabi en yüksek Kıdem Tazminatı: devlet memuruna 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek emeklilik ikramiyesini geçemez" denilerek, tavan sınır getirilmiştir. Kıdem tazminatının üst sınırını hesaplamak için en yüksek devlet memuru olan Başbakanlık Müsteşarı'nın bir hizmet yılı karşılığında alacağı emeklilik ikramiyesinin hesaplanması gereklidır. Bu hesaplamayı yaptığımızda, kıdem tazminatının üst sınırını (tavan) da bulmuş oluruz. Başbakanlık Müsteşarı'na ödenen emeklilik ikramiyesi, 5 ayrı ödeme toplamından oluşur. Bu ödemeler: 1. Genel gösterge ikramiyesi, 2. Ek gösterge ikramiyesi, 3. Kıdem aylık ikramiyesi, 4. Taban aylık ikramiyesi, 5. özel tazminat ikramiyesidir. Bu ikramiyelere, iki ayrı katsayı ve değişik göstergeler uygulanır. 1. Genel gösterge ikramiyesi: Memurluğun en üst kademesi olan 1. derece, 4. kademeden aylık alan Başbakanlık Müsteşarı'nın genel aylık göstergesi, 1.500'dür. Bu göstergeye karşılık gelen katsayı ise 3.315'tir. Bu gösterge ile katsayıyı çarptığımızda ikramıyeyi buluruz. (1.500 gösterge x 3.315 katsayı = 4.972.500 TL genel gösterge ikramiyesi) 2. Ek gösterge ikramiyesi: Başbakanlık Müsteşarı'nın ek göstergesi 8.000 olup, bunun dakatsayısı 3.315'tir. Bu katsayı ile göstergeyi çarptığımızda, bu ikramiyeyi buluruz. (8.000 ek gösterge x 3.315 katsayı = 26.520.000 TL ek gösterge ikramiyesi) 3. Kıdem aylık ikramiyesi: Bu ikramiyenin göstergesi (25 yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için), 500 olup katsayısı da yine 3.315'tir. Bu gösterge ile katsayı çarpımı sonucu da kıdem aylık ikramiyesi bulunur. (500 kıdem aylık göstergesi x 3.315 katsayı = 1.657.500 TL kıdem aylık ikramiyesi) 4. Taban aylık ikramiyesi: Taban aylık göstergesi bütün memurlar için 1.000 olarak belirlenmiştir. Bu kez bu göstergenin katsayısı 20.450 olarak saptanmıştır. Bu gösterge ve katsayı çarpıldığında, taban aylık ikramiyesi bulunur. (1.000 taban aylık göstergesi x 20.450 taban aylık katsayısı = 20.450.000 TL taban aylık ikramiyesi) 5. Özel tazminat ikramiyesi: Başbakanlık Müsteşarı'nın genel aylık göstergesi (1.500) ile ek göstergesi (8.000) toplanır (9.500), bu sayı genel aylık katsayısı (3.315) ile çarpıldıktan soıya ek göstergelere göre yansıyacak özel tazminat tutarı bulunur. Bu tutara 1997 yılı için yüzde yetmiş beş oranı uygulanarak özel tazminat ikramiyesi bulunur. (9.500 x 3.315 = 31.492.500 x 75 1997 yılı oranı = 23. 619.375 TL özel tazminat ikramiyesi) Ek göstergelere göre yansıyan, bu özel tazminat oranları 570 sayılı kararname ile: Ek göstergesi 6.400 ve daha yüksek olanlarda, yüzde 100'den yüzde 160'a, Ek göstergesi 3.600 (dahil) 6.400 (hariç) olanlarda, yüzde 75'den yüzde yüze, Ek göstergesi 2.200 (dahil) 3.600 (hariç) olanlarda, yüzde 40'tan yüzde 60'a, Ek göstergesi 2.200'ün altında olanlarda, yüzde 26'dan yüzde 35'e çıkarılmıştır. Bu yeni oranlar, emekli aylıklarına olduğu gibi yansıyacak, buna karşılık emekli ikramiyelerine 1997 yılı için eski oranlar uygulanacaktır. Bu nedenle Başbakanlık Müsteşarı'nın emekli aylığına uygulanan tazminat oranı yüzde 100'den yüzde 160'a çıkarılmış, ancak ikramiyeye yansıyan oran, yüzde 75'te kaldığı için ikramiyede bir artış sağlamamıştır. Böylece 1 Ocak 1997'den geçerli olan kıdem tazminatı tavanında hiçbir artış olmamıştır. (1) 4.972.500 TL genel aylık ikramiyesi (2) 26.520.000 TL ek gösterge ikramiyesi, (3) 1.657.500 TL kıdem aylık ikramiyesi, (4) 20.450.000 TL taban aylık ikramiyesi, (5) 23.619.375 TL özel tazminat ikramiyesi 77.219.375 TL memur ikramiye ve kıdem tazminatı tavanı yukarıya hesabını çıkardığımız bu beş ayrı ikramiye toplamından oluşan ve Başbakanlık Müsteşarı'nın bir hizmet yılı alacağı emekli ikramiyesi ile buna bağımlı kıdem tazminatı tavanı, son ek zamlardan hıç etkilenmemiş ve 1 Ocak 1997'den geçerli olarak saptanan, 77 milyon 219 bin 375 lirada kalmıştır. ^ D