Katalog

Güncel Sayfa 5 îç borcun katrilyonluk sıfirlar dış borcu unutturdu mu> • Keşke, ckonomınin darboğazları bakkal hesabıyla açıklanabılecek kadar basıt olsaydı. Ne var kı kamu kurumlarının "kamu tek hcsabında" toplanmasıyla ya da bankaların yurtdı^ındakı mevduatlarının yükümlülüklcr dışında kalan bölümüniin yuıda getııılmesını kaynak göstcııp dii? borca karijilık göstermck söz konusu değıl gelmektc Dış borç stokunun ıhracat ıçındekı payı ıse yu/de 200 cıvaıında Yanı mcvtut ıhracat yoluyla sağlanan dovız gclırlcrının katbekat ııstunde Bır başka deyışle IMf'nın orta dcrete boıçlu ulkclcı ıçın koyclugu yu/de I6S 275 sınııını aşmak uzereyı/ Dış boıç scıvısı ve taı/ odcmclcımın ılıracata oıanı da çok boıclu ulkclcı sınırınm geçıldıgını gosternıckte Kısacası IMh nın dış boıç krıtcrlerı Tuıkıyc nın onumuzdckı vılda da boıçlanma olanagı yaıatma s ınsının vok dcnccck kadaı .ı/ oldugunu dış boıç kıı/ıylc kaışı kaışıy<ı oldugunu gostcrıyor k ı s a \adenin Hatıılayacagını/ gıbı 1W4 lciı bu yan<ı dıs borç muslukl ııı lıklılı 1 ıkalı olmasın ı lık ılı ama dıs boıçlanmadakı aılış dıırmuş dcgıl Ilk 1 ayın veııleıı dah.ı yenı yayımlandı ama yılm ılk altı ayındakı artışın 2 S mılyaı dolaı cıvaıında oldugunu bılıyoru/ Yanı geçen yıl sonunda 7^ 2 mılyaı dolar olan dış borç stoku ha/ıran sonunda 75 7 mılyar dolara yukselnıış Altı ay gıbı kısa bır sure ıçınde dıs borçların bu kadar hızlı artması, ılk bakışta şaşırtıu gelebılır Hem de kurların dış borç stoku u/erındekı olumlu etkısınc rağmcn Zıra yılın ılk yarısında dolar, mark ve yen karşısında dcger kazanmış Turkıye'nın dış borçlarının buyuk kısmı da zatcn bu paralardan cdınılmıştı Mark ve yenın dcğerı dolara gore duşuk kalınca dış borç stoku da 2 7 mılyaı dolaı gerılcmıştı Sıyasılcıın dış boıçlaıın a/aldıgı yonundekı demcçlcrındc kur faıklaımın varattıgı bu olumlu ctkının p.ıyı vardı Nc vaı kı dış boıç stokuyla ılgılı vcıılcıın ıçını hııa/dcştıgını/dc bunıın kısa vadclı boıçlanmadan kaynaklandıgı oıtaya çıkıvor Rakamlaıla sonuıtlayacak oluısak 2 4 mılvıiı dolar aıtısın nciedeysc hcpsı kıs.ı \ ulclı Oıta u/un vadelı K aynak pakctınclcıı mılyarlaıca dolar lla/ıııt nın k.ısasına akıyoı Iç borçlanına u/un vadeyc çekıldı Dolar lıraya geçıp maaşlaı eşel mobıllcnııse entlasyon da duşecek Bır de kcndınc kamuoyu dıye ad lakan çeteler olmasa 1 Bu nıfakçı çeteler şımdılerde dc hukumctın dış borç odcınelennde /orlandıgı, bu yu/dcn dc 1997'de odcnmcsı gcrcken 12 mılyar dolar •ınapara vc faı/ı ertcleme çabası ıçınde olduğu soylcnlılcn çıkarmışlaı Hem dc 10 mılyar dolarlık ılk kaynak paketının 9 5 mılyar dolarlık bolumu gerçekleşmışken 1 Keşke, ckonomınin darbogazları bakkal hesabıyla açıklanabılecek kadar basıt olsaydı Ncvarkı kamu kurumlarının "kamu tek hcsabında" toplanmasıyla ya da bankaların yurtdışındakı mevduatlarının ytıkumlulukler dışında kalan bolumunun yurda gctırılmcsını kaynak goslcııp dıs borca karşılık gostermek soz konusu dcğıl Kahvcdckilcr ikna olıır da... Oncelıkle Dış borç odeme gucunc sahıp bır ulke tanımına gırebılmcnm, elcktrık santralı kıralayıp butçe açıgı kapatılacağını soylcycrek kahvedekılcrı ıkna etmck kadar kolay olmadığını bılmekte yarar var O/ellıkle dc karncdc rısk unsuru yuksek ulkc ya/ıyorsa1 Halıha/ırda dış boıç stokıı (ıSMII nın vıı/dc 2()'sı Bu I ıırkıyc nın oıta boıçluluk IIL çok borçlııluga geçış sınııııula dolasııusı aıılamına • IMF'nın di's borç krıteılerı luıkıyc'nın onüniu/dckı yılda da borçlanma olanağı yaratma şansının yok denecek kadar az oldugunu, dış borç krızıyle karşı karşıya oldugunu gösterıyor. 1997'de kim nekadar borçlu (miiyon $) borçlar ıse aynı surcçte 339 mılyon dolar gcrılemış Kısa vadelı borçlanmanın sıcak para oldugunu bugun bılmcyen yok 1994'tekı tınansal krı/ IMF'lı yıllan yenıden başlatınca dogrudan dış borçlanma olmadan da dış kaynak yaratılabılıneccgını oğrendık Bunun en kolay yolu da yuksek faızc dayalı ıç borçtan geçıyor Kamu kcsınıınm fınansman gcrcgını Merke/ Bankası kaynaklaıından kaışılamayı ycgleyen lıukumct 199Vte tcrsınc bır polıtıka ı/lemcyı tercıh cderek faı/ oranlarını duşurmektcn A. va/geçmıştı Hem para arzındakı genışlenıcyı kontrol cdebılmek hem de ıç borç kaynaklarını harekete gcçırebılmek ıçın yuksek faızı yenıden gundeme getırmıştı Dovız olarak gelcn yabancı para once 1 L, sonra Hazıne bonosuna çcvrılıyor I la/ıne bonosunda nemalandıktan sonıa dovızc donuşcrek yenıden yurtdışın.ı gıdıyordu Ne var kı sıcak para denılen kısa vadelı sermayc harekctlerı yoluyla da dış borç kullanmak mumkun oluyordu Dış borç stokunun yılın daha ılk yarısında 75 7 mılyar dolara ulaşması yılın ıkıncı yansındakı rakamların bılınmemesıne rağmen ulkcnın 70'lerın sonunda oldugu gıbı dış borç krızıyle karşılaşabılecegı sınyalını taşıyor Yanılmıyorsam, » Erbakan'ın faızlcrı aşagı * çekme sevdasınm temclınde bıraz da bu korku vardı 8 625 5 712 Kamu Kuruluşlan 2913 3 271 Ozel Toplam 11896 Kamu Hazıne Anapara 5 897 3 609 2 288 2 851 8 748 Faız 2 728 2 103 625 420 3148 Erteletme telası Ha/ınc Musteşarlıgı'nın verılerıne bakılırsa 1997 de I I mılyaı 896 mılyon dolaı lık orta \c u/un vadelı dış boıçlarm gerı odemcsı var Bunun S mılyaı 74S mılyon dolaı ı anapara, 3 mılyar 148 mılyon doları da faız Kısa vadelı borçların faızı dc cklendıgınde faı/ odemelerı 4 mılyar doları geçıyor Hukumctın eteklerının tutuşmasında borç mıktarının oldugu kadar odenecek kesımlerın nıtelıgının de etkısı var 7ıra anapara ve faız odcmclcrımn, • 6 mılyar 172 mılyon doları ıkılı anlaşmalarla çcşıtlı ulkclere • I mılyar 882 mılyon doları Dunya Bankası, IMI gıbı kuruluşlara, • 984 mılyon doları uluslararası para pıyasalarına, • 2 mılyar 858 mılyon doları uluslararası scrmaye pıyasalarına yapılacak Gerı odemelcrdekı hcrhangı bır aksama tıkalı dış borç musluklarımn açılma bcdclının daha da agırlaşacagını gösterıyor O/ellıkle de kredı notlama kuruluşlarının Turkıyc'yı spckulatıf ulke ılan ettıgı, IMF heyetının kaynak pakctlcrını ınandırıcı bulmayıp gerı donduklerı duşunulduğunde Ne var kı ıç borç rakamlaıı katrılyonlarla ılade cdılmeye başladıgından bcrı nc spekulatıi ulke yaftası ne de borçlanmanın gelırdığı bağımlılık ılışkısı ılgı çekıyoı (jalıba rasyoncl tercıhlcrımı/ ulkcnın krcdıbılıtcsındensc ıç borçlanmadan yana 1 //a