Katalog

Dünya Sayfa 19 Asya Pasif ülkeleri ABDile sıkı ticari rekabet içiııde. 'Asya kaplanları 'yoruldu HGeçen 19 yıl içinde ortalama yüzde 5 büyüyen Asya Pasifik Bölgesi ülkeleri, diğer deyişle Asya Kaplanları hızlı ekonomik büyüme sürecinin sonıına gelmiş görünüyorlar. ERGIN YILDIZOGLU X iiycli Asya Pasifik Ekonomık Işbırlıği forıımu (AIM.C) lilipınlcr'in başkenti Maııila'cla toplandı. Dilencileriıı şehir dı.şına sürülmesi, ana caddclcrin ycnidcn boyanması ve gö/e çarpan yerlerdeki gecekondııların yıkılarak yeşil salıa yapılnıa.M, bclkı Manila'nın lıavasını gecıei olarak değişlirdi, aına sıra AI'HC'in gittikçc arlaıı bir şckildc karşı karşıya kaldığı sorunlurı azaltmaya gelince, hiçbir işe yaraınıyor. Endonczya'nın Bogar şehrinde, I994'tc ilk toplantısını yapan APEC, bölgc ülkeleri arasında bir dış ticaret serbestleştirme süreci başlatmıştı. APEC üyelerinin 2020 yılına kadar, bölge iilkcler arasındaki ticari korunıa ve yasakları kaldırma hedefi, iki senc sonra, artmaya" başlayan engeller karşısında, giderek ulaşılaına/ hale geliyor. Birer geçiş planı ha/ırlaması gereken APEC ülkelerinde hiçbir harekel yok. Iş çevreleri ise, sürecin aksamasından endişc ctmeye başladılar. I lama yü/de 5 büyüyen Asya Pasifik Bölgesi ülkeleri, diğer bir deyişle, Asya Kaplanları hızlı ekonomik büyüme sürecinin sonuna gelmiş görünüyorlar. f:ar Hastern hconomic Revievv'nün, ekim sayısındaki başlığın 'Yorgun Kaplanlar 1 olmasınm nedeni işte buydu. Bölge ülkelerinde, gözlemcilere göre gelecek 10 yılda ekonomik büyüme, A\rııpa ülkelerinde oldıığu gibi yü/de 23 düzeyine gerileyecek. Yüksek ekonomik büyüme dönemının bitmesinin arkasıncla. ABD'li Ekonomist Paul Krugman'nm da isaret ettigi gibi, bıı ülkelerde dü.şük ücretlerle öıgütsü/ işçi ealüjtırma döncminin hızla sonıına gelinmesi yatıyor. Yeni fabrika açarak ve yeni isgiicünii harekete geçirerck bir anlamda yanlamasına(yaygın) genıslemcnın de böylece olanağı kalmamıs oluyor. S^ımdi emek yoğun iırctime, diğer bir deyısje harıl'sanayıden ağır sanayiye geçiş gerekiyor. Ancak bu. beraberinde yeni sorunlar getirecek. Örneğin ağır sanayiye geçis isçi ba^ına yatırılan sabit sermayc miktarını arttırdığı icin, eğer üretkenlik bunu karşılayacak bir şckildc yükselmezse, hızla, kârlarda bir gerilemeye yol açıyor. Halbııki, bölgcde demokratikle^me ve i^çi haklarında gelı^me. işçi hareketinin, milli (.ıkaradına ve sopayla, bu tür 'fedakârlıkları' kabullenmesinin artık gittikçe zorlaştıgını gösteriyor. Kkononıik yava>|lama. rckahcti sertleştiriyor Şimdı, Male/ya. l.ndoııe/ya, (iüııey Koıe vb. Asya ülkelerinde ekonomik büyüme yava.şlarken dıs ticarct açıklaıı büyüyor, bölgc ülkeleri arasındaki ticari rekabet yoğunla!}iyor. Bıı dıırum, dünya ticaret ve ürelimınin yansını gerçekleştireıı bölge ülkelerıııin, kendi aralarında oldıığıı kadar ABD ve Japoııya jııbı de\ leıe karşı da gümıük korumalannı kaldırmaktaki isteksi/lıkleıını güclendıriyor. Tarım ve otomolıv scktnrlcrinin yanı sıra yarı iletkenler. mikro tip ve elektronik araç ve gerecler ticaretinde halen süren tartısmalar, bu isteksizliğe iyi birörnek oluşturuyor. Singapur ve Güney Kore mikro çip, yarı iletkenler, renkli televi/yon ve bilgisayar alanlarında dünya ihracatının yüzde 60 kadarını ellcrindc tııtuyorlar. Bu yü/den ABD ve Japonya'nın Bilgi Teknolojisi ürünlerinin ticaretini serbestleştirmek için yaptığı baskılar, \Vall Strect Journarın aktaıdığına görc, bölge ülkelerinin arasında hoşmıtsu/luk yaratıyor. Filipinlcr Başbakanı Kamos'un sözleriyle, bıı \c bcn/eri konularda "fjelişıiH'kte olan ülkelerin durumlarıııı da j>ö/. önüne almak gerekiyor." Diğer taraftan bıı iilkcler, geçmişte kendilerıni dolar bölgesindc konuşlandırdıkları ıçin. yen'in son 20 ay ıçınde değeı kaybelmesınden dolayı ticari olarak ciddi bir sıkıntı icıııe düştüler. Bu ülkelerin en önemli ihracat pa/arları Japonya. Ek olarak göz önüne alınnıası gereken bir konu daha var. Önümü/deki dönemde, ABD'nin seeimlcrden dolayı askıya aldığı aktif dış ticaret politikasının Kaplanlar yoruldu 1980'lerin ortasında, ekonomik toparlanma sırasında hı/lanan Avrupa Birliği süreci, 1990'ların basındakı siddelli durgunluk sırasında, ciddi bir krize girdi ve hâlâ da bıı kri/in elkilerı sürüyor. (ierçi, APEC ülkeleri arasında ortak bir para birimine ulaşına gibi bir hedef yok, aına APEC ülkelerıni de, anlaşılan beıı/er bir gelecek bekliyor. Gec.cn 19 yıl ıcinde orta tekrar giindcmc gclmesi bekleniyor Bu, doların daha şimdıdcn başlamış olan zayıflama eğilimini daha da belirgin hale getirerek bazı APEC ülkelerinin dış ticaret sorımlarını azaltabilir. Ancak, bunun da yüksek bir fiyatı olabilir: ABD'nin aktif dış ticarct politikası bölge ülkeleri üzerinde, gümriik duvarlarını kaldırmaları için, yapılan baskıları arttırabilir. Ayrıca, yen'in tekrar değcrlenmeye başlaması. yen cinsinden büyük borca sahip Malezya gibi ülkelerin ınali yapılarını /orlayacak. Geeen hafta açıklanan rakamlar ABD dış ticarct açığında beklenmedık birartı.ş oldıığıınu gösteıdi. Bu bağlamda ABD'nin Japonya ılc dış ticaret açığının Şııbat 1995'ten bu yana ilk defa anı bıı sıerayı.şla eyliil ayında yüzde 3 1 oranında arttığı ve bu arlışın içtııdc ılc otomotiv sektörünün büyük payı olduğu görüldü. Doların yen'e karşı değerlenmesinin bir yan ürünü olarak yorumlanacak olan bu gelişme, ABD hükümeti üzerinde dış piyasaları, özellikle Çin ve Japon piyasalarmı, APEC bölgesini, ABD mallarına daha çok açması yolund.ıkı baskıları da şüphcsiz arttıracaktu. Sonuç olarak denebilır ki, APEC projesi 19941996 arasında, uygun ekonomik koşullardan dolayı bir gclişnıe kaydetmişti. Ancak şiındi hava değışiyor. Singapur, Male/ya ve Güney Kore ekonomilcrinin yavaşlamaya, dış ticaret açıklarının aıtmaya, Endonezya'nın serbestlesmeden yan çizmeye başladıpı, Tayland ve Japonya'da politik istikrarsızlıklardan dolayı iç sorıınların gündemin önüne alınnıası, ABD'de daha aktif bir dış ticaret politikasının tekrar gündeme gelmeye başlamasıyla API.C ülkeleri arasında işbırlıği eğılimı, yerıııi, gittikçc artaıı rekabcte bırakıyor. Bıı da. önümü/deki döncnıdc, bölgcde dış ticaretin scrbcstlcşmcsi (kiireselleşıne) eğıliminın /ayıllayacağını düşündürüyor. ^j)