Katalog

Inceleme gerekir... Aksi takdirdc işsizligi özcndiren bir rant ckonomisi ortaya çıkar. Öte yandan var olan Sosyal Sigorta Kuruıııları'nııı da sistenıli çalışmaları lazıın." Türkıye gibi gelişmckte olan ülkclcrdc geleneksel (larım) ve modcrn (endüstri, hi/nıel) sektörler birliklc ycr ediniyor. Nüfusun önemli kısmı ise tarımda çalışıyor. işsizlik sigortası yardınıları, modcrn sektördeki işçilerin kazançlarmda'n alınaeak kesintilerle desteklennıez ise işsi/.lık sigorlası programının, modern scktör istihdamını azaltacağından endişe ediliyor. Bu da geleneksel sektörün boyutunu büyütcrck kcntc göçü hızlandıracağı kaygısı yaratıyor. Yüksek işsizliğiıı olduğu Tiirkiye'de işsizlik sigortasının geçici bir tedbir olarak benimsenmcsinin kısmcn de olsa cnflasyonu arttırabileceği kanısı da yaygın. Sayfa 13 I Öncelikle işsizlik sigortasının kamu veya özel nitelikte olup olmayacağının saptanması gerekiyor. Isveç'te fonlar sendikalar tarafından yönetiliyor. Amcrika ve Ingiltere'de işsizlik sigortası programlan için özelleştirme gündemde. göre bu sigortanın işgücü piyasası üzcrinde önemli etkileri var. Önemli ••onuçlardan biri, işsizlik 'iortasından yararlanan işsiz kışılerin, iş arama sürecini daha iyi finanse cdebildikleri ve yeni bulacakları iştekı maaşlarınm, bu sigortadan yararlanmamış kişilerin maaşlarına göre, yüzdc 7 ila yüzde 9 oranında daha yüksek oluşu. • Kanada'da bağımsız araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmalara göre işsizlik sigortasından yararlanan işsizler, iş arama sürecini daha iyi finanse edebiliyor. Bunun için diğerlerine göre, yüzde 7 ile yüzdc 9 oranında daha yüksek ücretle iş buluyorlar. Eleştiri ve endişeler Türkiye'de işsizlik ödeneği oranları gelişmiş ülkelcrinkinc göre farklı olabilir. Ancak yüksek vc uzun süreli bir ödcneğin, üretkenliğe engel oluşturabileceği ve hem çalışanlar, hem işvcrenler hem de dcvlet açısından bir maliyet problemi ortaya çıkaracağı diğer bir eleştiri konusıı. Sigorta ödencklerini ödeme şekli de posta servislcrinin ve bürokratik mekanizmaların yetersizliği yüzünden sorun olabilecek. Bu arada Tiirk Iş llukuku'na 1936'da giren kıdem tazminatı konusunun bir çeşit işsizlik sigortası Finansman problemi İşsizlik sigortasının finansmanı belki de en önemli konu. Kesilcn primler genellikle ücretın sabit bir yü/.desi şeklınde hesaplanıyor. (,'ojŞu durumda dcvlet genişleyen yardımları sübvanse ediyor. Genellikle polıtik baskılar malıyetlerı kısıtlıyor. l'arklı ödenek yapısının gerektirdiğı farklı finansman metodları var. İşverenin bordroları üzerındcn primlendirilmesi OECD ülkelerinde uygulanıyor. Birçok ülkedc finansman yükü işçi ve işveren arasında paylaştırılıyor. Bununla beraber genellikle işverenin yükü daha ağır. İşsizlik sigortası ödeneklerinden önce genellikle bir bekleme süresi var. Bu süre ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. ABD'de "tecriibeye dayalı finansman" denilen ve sigorta priminin bordro üzerinden işveren tarafından ödcnmcsini öngören bir sistem mevcut... Bu şekilde işsizlik sigortası programının bir özel sigortaya benzediği düşüncesi hakim. öncelikle işsizlik sigortasının kamu veya özel nitelikte olup olmayacağı saptanmalı. Isveç'te fonlar sendikalar tarafından yönetiliyor. Amcrika ve Ingiltere'de işsizlik sigortası programlarının özelleştirilmesi gündemde. Işsi/lcre is kurma programı Dünya Bankası'nın hazırladığı rapora göre, dokuz OIiCD ülkcsi ve geçış ckonomisi yaşayan iki ülkede (Polonya ve Macaristan) yürülülmüş birçalışmaya göre işsiz kişilerin, scrbcst ış sahibi olmaları programı uygulamaya konulmuş. Ancak bu şekilde işsizlerin yüzde 5'ten az bir oranı kcnılı işlerinin sahibi olabilmiş. Işedindirmc programlan. işsizlere kendı ışlcrini kurma olanağını vcriyor. Hükümetler bu konuda (,'alışma Bakanlıklarının destcği ile programlannı sürdürüyorlar. Örneğin ABD'nin Massachusctts eyalctindc iş cdindirme programının maltyclı. ı.şsi/lik sigorlası malıyelıne göre daha düşük olarak saplanmi'}. Işsı/lık Mgortasında temel aınaç kisa dönemlı ışsı/lcıı ta/min etmek. işgüeiinü eğitmek, yeni meslekler ka/aıulıı ıııak vc kışıyı yeniden ışe dondüınıek. ^"jı olarak değeı lendıı ılmeye çalışilması gerçeği yansıtmıyor. Çünkii OHCD ülkclcrinde işsizlik sigortasının yanı sıra kıdem tazminatı da var. İşsizlik tanımlanmalı DİSK Gencl Başkanı Rıdvan Budak Türkiye'nin özel bir ülkc olduğunu vurguluyor. İşsizlik sigortası uygulamasına geçilmcden önce işsizliğin tanımının yapılması, işteıı çıkarmalar, mevsimlik işler ve ara işler gibi konuların da dikkate alınarak, sigorta kavramının oturacağı temellerin belirlcnmesi gerektiğini söyleyen Budak'agöre hükünıet, sendika ve kurumlar bir araya gelerek sorunun sosyal tarifıni yapmalı. Budak daha öncekı hükünıetler 1969 rrtioioı ufTi 1969 mınimum döneminde de sosyal güvcnlık bekleme b«klftme süresı Büresl Ülkeler sistemi ile birhkte, çalışma ile Ülkeler ilgili yasaların gündeme 7 gün Avusturalya 7 gün Japonya geldiğini, önenıınin yok yok Hollanda Avusturya vurgulandığını aına harekete yok Norveç 3 gün Belçika geçişin ertelendiğini ifade etti. 2hafta Y. Zelanda 714 gün Kanada Budak, işsizlik sigortasının yok Danimarka yok (2) Portekiz mutlaka bir yeıden başlaması yok Finlandiya 5 gün Ispanya gerektiğini ve devlet katkısının yok yok Fransa Isveç önemini vurguladı. yok 520 gün Almanya Isviçre Bu arada işsizlik sigortasının Yunanistan 6 gün Ingiltere 3 gün işsizliği özendirmenıesi için süre, prını ve kimlcrin 3 gün ABD 1 hafta (3) Irlanda yararlanacağı konusunun da (1) Avustralya ve Yeni Zelanda'da işsizlik yardımları aydınlatılması gerektiğini ödenmektedir. Dığer ı'ılkelerde ise işsizlik yardımları, işsizlik ödenekleıinden çıkıldığı durumlarda belirtti. ödenmektedir. (2) Danimarka'da 9 saatten az işsizlik surelen içın ödenek baglanmamaktadır. (3) ABD'de genel olarak bekleme süresı 1 haftadır. Ancak 10 eyalette bekleme süresi bulunmamaktadır, Işsızlığin /ra* olması halınde odcnek baglanmamakta, ancak 5 eyalette odenek bağlanabilmektedir. olanaklarını arttırır, çalışma koşullarını iyileştirir, işçilere mesleki egitim ve gelir sağlar. llk hedef, fon kaynaklarının yüzde 75'inin 25 yaşın altındakilere eğitim veya istihdam amacıyla ayrılması. Ana hedeflerden ikineisi Güney Italya, Irlanda, Portekiz, Kuzey Irlanda, Yunanistan ve Fransa'nın denizaşırı bölgeleri gibi az gelişmiş bölgeler. Bunların dışında işsizler ve uzun süreli işsizler, çalışma hayatına ara verip yeniden dönmck isteyen kadınlar, özürlüler, AB içinde aileleriyle çalışmak için yerleşnıiş olan göçmen işçiler, özellikle küçiik ve orta ölçekli firmalarda eğitimine ihtiyaç duyulan işçiler için progranılar hazırlar. yararlaıuıcakku veya yeniden yararlanacaklar için işsizlik sigortasından yararlanma hakkını kazanabilme süresi 20 haftada çalışma süresinden 26 haftaya yükseltildi, işsizlik sigortasından maksimum yararlanma süresi de 50 haftadan 45 haftaya indirildi. Aynı şekilde 1 Ocak 1997 itibariyle sigorta kapsamına girebilmek için bir yıl içinde biriken çalışma saatleri bazalıııacak. Bircyler haktan yararlanmak için 420 ile 700 saat arası çalışma mecburiyeti içinde olacaklar. Parttime işçiler de bu haktan yararlanabilecekler. Ayrıea işgücüne yeni veya yeniden gircnlcrin bu hakkı kazanmadan önce 910 saat çalışmış olmaları gcrckccek. En iyi isi buluyorlar İşsizlik sigortası konusunda Kanada'da bağımsız araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmalara ABD'dcki uygulanıalar ABD'de zorunlu işsizlik programı yürürlükte. F.yaletlere göre bazı uygulanıa farklılıklan var. I Temmuz 1996 ıtıbariyle yeni OECO Ülkelerinde İşsizlik Sigortası ve işsizlik Yardımı Programlan İşsizlik sigortası ile işsizlik yardımını uygulayanlar Avustufjöı^nlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Irlanda, Hollanda, Portekiz, i' Ş Ispanya, Isveç, Ingiltere İşsizlik Sigortası ve işsizlik Yardımını Uygulamayanlar Turkıye Yalnız İşsizlik yardımını uygulayanlar Avustralya, Yeni Zelanda A>ıııpa Sosyal loıııı l)>KUİaıııaları Avrııpa Biıliği içinde oluşiıırıılan A v r ı ı p a S o s y a l I"oıııı. ı s l ı l ı d a m Yalnız işsizlik sigortasını uygulayanlar Belçika, Kanada. Danıınaıka l/landa. Italya. Japonya. Luksemburg, Norveç, Isviçre, ABD