Katalog

Sayfa 16 Dış Piyasalar Dolarfirtınalı sulara giriyor ERC;İN YILDIZOCLH Loıulra 995 M;ırlNısan clöııcınındc SO ycıı dıı/evıne dLiştııkten sonıa. clohıı yöniınu degıştırıni'j ve po/ılıl bır trend eğnsıııc, istıkrarlı liır şekılde olurarak, yene vc marka kaışı, sırasıyla yıı/de 44 ve yiı/de I * değer ka/anmıstı Geçen halla, > Japonya vc Almanya'dan (Avrupa) gclcıı tets riı/gâıların clkısıylc, dolar oldukça ısiıkıaısı/ bır döııcme gırerken, trend egrısının de yoıı değışlmııeye hazırlandığını diişıııuiıircn ışareller hclıuli. Görunuştc. lıcr şcy. cvvclkı hatta " kasıın perşembe günü, .lapon Malıyc Bakanlıgı ıısi dıi/cy gorcvlılcnndcıı, "Mr. \cn" ısııııyk bılıııcıı, lısuku Sakıbaıa'nın "Yen'i dalıa ta/la düşiirnuyi dü$iiıımüyoru/" (Inicrnatıonal I lcıald Tııbune S. I I »6) dcmcsıyk 1 • Bonn vc Tokyo'dan gclcn basınçların altında, doların yönünü belirlcmeden önce, oldukça dalgalı bir dönemc girmcsi bekleniyor. başladı. (iııçlii doların minıarı olarak bilıncn, I ınancıal Timcs'ın "Ncrcyc giderşi1 paralar da onu izlcr"'(9.11.96)sözlcrıyle tanımladığı Eısuku Sakibara'nın bu sözlcrine, ABD'dcn bır karşı tepkı de gelmeyince dolar, yen ve mark karşısında dcğcr kaybetmcye başladı: New York'ta 5 Kasım günü 1.5186 mark ve 114.2 yenden işlem gören dolar, 11 kasım günü 1.4938 mark ve 110.98 ycn düzeyinc genledi. Bu sefer, 12 kasım günü bir Bundesbank görevlisinin "doların 1.5 ınarkın altına diişmesini istemiyoruz" (IHT, 13.11.96) demesiyle, dolar az da olsa tekrar değer kazandı. FlîD'ın (Merkez Bankası) ABD faizlerıni olduğu gibi bırakmasının yanı sıra, doların değer kaybetmesi üzerine ciddi bir tepki göstermemesı de dolara ilışkın bir politıka değişikliği başladığını düşündürüyordu. FED dolan güçlendiremedi Hafta ortasında FED'in, bir politika değişikliğinin olmadığını, oldukça cılız bir scsle açıklaması isc dolan güçlendirmeyc yetmedi. Piyasaların FHD'den daha çok, C'hrysler'in baş ekonoınisti W.V. Busselmann'ın "Eğeryen 110'un üzerinde kalmakta daha uzun bir süre ısrar edcrse, bu bizi, Japonlar karşısında gcrcksiz bir şckilde zayıf düşürür" (VVall Street Journal 14.11.96) seklindeki sözlerini dinlemeye eğilimli olduğu anlaşılıyordu. Şimdi Bonn vc Tokyo'dan gelen basınçların altında, doların yönünü bclırlcmcdcn öncc, oldukça dalgalı bir döncme girmcsi bekleniyor. MartNisan 1995'tc ABD, Japon ve Alman Merke/ Bankaları müdahale ederek doları yükseltmeye başladıklarında, ikı ortak hedefleri vardı. Japon banka sısteminde bir Dolar 1995 yılının ilk yansındakj hı/.lı düşiişten sonra yılın ikinci yarısında yeniden 100 yen sınırını aşmıştı. çöküşü, dolayısıyla da uluslararası bir mali krızi engellemek ve gerek Japon gerekse de Alman ekonomilerinin ihracat sektörlerinin daha fazla daralma.sını engelleyerek ekonomik toparlanmaya yardımcı olmak. ABD hükümetınin ise bir ek hcdefi daha vardı: Birincisi, seçim öncesinde ekonomiyi sağlama almak. Bir taraftan, Japon mali sistemindc bir çöküş engellenecek, böylece ABD bütçc açığının finansmanının zorlaşarak faizleri yükscltmcsinc yol açılmayacaktı. Dığer taraftan da, yüksek yenin Japon ekonomisi üzerindeki boğucu etkısinin azalmasına karşılık olarak da, Japonya; ABD'ye aralarındaki tıcari konularda kolaylık sağlayacaktı. Bu da Bıll Clinton hükümetinın, iç politıkada profılini yükseltecekti. Şimdi, özellikle seçimlerden sonra bu koşulların bircr birer ortadan kalkmaya başladığı görülüyor. Bu da geçen dönemde doları destekleyen sıyasi zeminın zayıflaması demek. açıkladı. Bu iki gelı:>me uluslararası yatırımcılann, artık VVall Street'e ilişkin Japon ekonomisi ve parite Düşük yen ve yüksek dolar şimdi her iki ekonomi üzerinde de olumsuz etkıler yapmaya başjadı. Yüksek dolar, ABD ihracat scktörü üzerinde basınç yapıyor ve özellikle otomotıv sjrketlerınin uluslararası rekabet gücünü azaltıyor. Buna karşılık Japon ekonomisi geçen yıllarda yaşadığı önemlı bir değışıklikten dolayı, düşük ycniıı yarattığı ıthalat malıyetlerınden sıkıntı çekmcye başladı. Japon ekonomisindc iki önemli gelismc daha var; ekonomik toparlanma, ^irket gelirlerinın önümüzdeki dönemde iyıleşeceğine ili^kin bcklcntilcri güçlendirırken, hükümet de "Big Bang" türii dcrin bir mali ve kurıımsal ref'orm paketı • Gözlemciler doların ekonomik toparlanma sürdüğü ve Wall Street'in sinirlerini a 8öz önüne aiaSk korumaya devam ettiği (Waiı street sürece 110115 yen Journal arasında kalacağını, 13.11.96) Japon piyasasına geri ancak gelecek bahar dönmeye aylarından sonra başlayacağını değer kaybetmesinin dü^ündürüyor. Japonya'da tekrar hızlanacağını ekonomik topardüşünüyorlar. lanmanın faizleri de yukarı dogru bir basınç altına alması sermaye harckctlerindc bu yönde bir gelişme olasılığını destekleyecektir. Ozetle bır taraftan Japon hükümetınin ycnin daha fazla /ayıflamasından bir ka/ancının artık kalmadığı, dığer taraftan F.uropcn'dan Klaus Engclen'in vurguladığı gibi, Bill Clinton'ın seçimleri kazandıktan sonra yüksek dolar politikasına vc Japonya ilc ticari barışa gereksinimin kalmadığını (14.11.94) göz önüne alınca, dolan yukanda tutmaya dcvam edecek politik koşulların da ortadan kalkmakta olduğunu söylcmek mümkün. düşündürüyor. Gerçekten de Alman ekonomosinin markın değerlenmesine pek tahammülü yok. Sonuç olarak: Doların yükselmesınin bittıği düşünülebilır. Yen tarafından, gelecek sene ABDJaponya arasında yaşanması bcklenen tıcari pazarlıklara ve ABD Borsası'nda bır düzeltmenin yaşanmasına kadar bır belırsızlik ve dalgalanma beklcnmeli. DolarYen paritesi Mark Dublin'i beklivor Mark tarafında ise zaman bira/ daha dar. Belırsızlik en fazla Dublın toplantısına kadar sürcr. Ondan sonra, eğer bır kılıtlcnme yaşanmazsa, bellı bireğilım ortaya çıkabilır. Gözlemciler doların, ekonomik toparlanma devam ettiği ve VVall Street sinirlerini korumaya devam ettiği sürccc 110115 arasında kalacağını, ancak gelecek sene bahar aylarından sonra değer kaybetmesinin tekrar hızlanacağını düşünüyorlar. () /.aman doların 100 ycn etrafında, yeni bir koridora oturması olasılıgı var. Tabıı eğerbir borsa çöküşü veya APB etrafında bır malı/parasal krız ortalığı bırbırine katmazsa. ^ D Almanya yüksek dolar istiyor Yukarıdaki paragraflar, hâlâ güçlü dolar politikasını sürdümıcyi amaçlayan Almanya'nın şimdi, bu isteğinde yalnız kalmakta olduğunu