Katalog

12 FESTİVAL CUMHURİYET DERGİ 4. Munzur Festivali eski yaraları sarıyor ama hâlâ dert çok... Tunceli diye bir yer büyük bir potansiycle sahip ve çok daha küçük bir yatmmla çok daha büyük bir elektrik enerjisi sunmaya hazırbekliyor. Tümbugerçeklerekarşınsürdürüleninadın Tunceli halkındaki yankısı isees geçilebilecek gibi deftil. Halk bu projenin esas amacının elektrik üretimi veTunceli'yeyatınm değil, Tunceli'yi ayrı bir mülki birim olmaktan çıkarmak olduğunu düşünüyor. Gerçekten debarajların su tııtmasıyla il fiilen böliinecek, eoğrafi olarak komşuillerebağiıkazalaradönüşürken, ekonomik olarak yaşadığı çöküntü daha da artacak. Bir yaşlı dedcnin söylediği söz oldukça çarpıcıydı: "Sivas'ta şeriatçıyı, Maraş'ta ırkçıyı saldırtarak uygıılanan iş, bu ra niifusu biitünüyle Alevi olduğu için, bizim aynızamandakutsahmızolanMunzur'ıınsulan üstümüze salınarak yapılacaktıroğul, bu • nuböylebilesin!" *** Tunceli Türkiye'nin en az nüfusuna sahip ili. Oysa büyük şehirlerin tümünde, Avrupa'nın Türkiyeli nüfus barındıran bütün kentlerinde onlara rastlarsını/. Dışarıdaki Tuncelililerin250bincivarındaoldugusöyleniyor. llk büyük göçiinü 1938sonrasındasiirgün olarak vermiş. 60'larda başka bir göç dalgası baş,lamış," Alamancı" olmuşTuncelili. Ancak en büyük gric, iinü 12 Eylül sonrasında yaşıyor, özellikle 1994'teköyboş.dltmaveyakmaları nın başlaması, köy okıılları ve sağlık ocaklarının kapatılması, mera yasaklarıyla hayvancılı gın çöküşü vegıda ambargosuyla hızla azalu maya başlıyor. Oyle ki ^ dönem içinde nül us 190 binden 90 bine inerek yüzde 55 azalıyor. Cumhuriyettarihiboyuncayatırımpolitikalarından en az yararlanan, bıına karşılık ERDOĞAN AYDIN "Dcrsim dört dag içinde" türküsünü hangimiz bilmezr' Ama dört sıra da£m bir kenti bu kadar yakın vt bu kadar heybetle, adcta avucundatutarcasınakuşatabıleceğini ancak Dersim'egirincegöriiyorsunuz. llsımrlımmn yüzdc7()'ini olu^turan dag ların arasına adeta saklanmış, pusmu;j, yoksııl ve küçücük bir kent Tunceli. îjehrin içinden derin bir yar olarak kıvrıİ!p,köpüre<,'i£ıraakan Munzur (,'ayı, başları hep dumanlı yalçın daflarla muhte şembirharmoniolu^iuruyor. Salt bu vah^i güzellı^iyle dejSil, insanıyla da iizgün bir kent I uııccli. lnsanlarının arasına karıştığınızda, kendinizi kâh politizasyonu yüksek bir ünıvcrsite kampüsünde, kâh batı Anadolu'nun turistik bir kasabasında sanıyorsunuz. Türkiye'nin okumayazma oranı en yüksek kenti. Anadili Zazaca olmasına rağmenTürkçeye.eğitimli bir Istanbullu kadar hâkim; düzgün veçok sözcüklü birTürkçeylekonuşuyor Tunceli insanı. Bu yıl dördüncüsü yapılan iestival gerçekten deTunceli'yi onarıyor, yaralarını sarıyor. Dünyanın dört yanından 30 binin üstünde insangelmişti^ehre. Kus,kusuzburakamönceki festivalekatılanlardan az ve Tunceli Valisine yapılan talihsiz saldırı bu durumun başlıca müsebbibi görünüyor. Oysa bu yıl beklenti önceki yıldan çok daha tazlaydı Yine de festival konserlerine 40 binin üstünde coşkulu katılımlarolduğunıı,panellerin3(X)500kişilik katılımvecanlıtartışmalarlageçtiğinigörüp Tunceli'nin şahsıntla lüm Türkiye'nin gelece ği adına sevinmemek olanaksız. Tıınceli'ye gitmek bir açık hava müzesine gitmek anlamı taşıyor. Nitekim 1972de UNESCC )tarafından, "estetık vebilimsfl açıdanözelveevrens>eldoğa" ilanedilmiş. Dünyanın ikinci büyük vadisi ve Türkiye'nin ılk milli parkı (1971) olan Munzur Vadisi, 42 bın hektarlıkalanıylaaynızamaiKİa Türkiye'nin en büyük milli parkını oluşturuyor. Bu park muhteş,em güzelliği yanı sırıı 1518 bitki çeşi dinin yetiştigi, başta kınalı keklik, çil kcklik, susamuru,kayakartalı,vaşak,ayı,kurt,tilki, yaban domıı/u, dag keçisi olmak ü/ere en çok yaban hayvanı barındıran ve bu arada kırmızı alabalık liirünün tek yaşadığı bir dofia cenneti. Dolayısıylaburayayapılacakyatırım.tanıtım ve düzenlenmeyle bölgenin ciddi bir turizm merkezi haline dönüşmesi, ciddi bi r kal kınma ve gelir akışı saglanması işten bile deCîelin görün ki milyarlarca yıllık bir jeomorrolojik birikimin üriinii olan böylesi bir doga harikasına reva görülen şey, Munzur çayının üzerine 8 tanebaraj yapmak (Konaktepe Projesi). îşin garibi söz konusu bu proje rantabl olmaktan biitünüyle uzak. Bu barajların tamamlanması halinde üretilmesi bekle nen elektrik enerjisi 579 milyon kilovat/saat olacak, bııntın Türkiye elektrik üretimine oranı isesadece yüzde 0,9. Oysa bıırukamın 35 katından büyük bir elektrik enerjisi her yıl nakilvekayıtdışıkullanımlakaybediliyor. Proje halen Milli Parklar ve Yaban 1 layatı KommaMüdürlügTfnceuygunbulunınama sına ve2873 sayılı Milli Parklar Kanunu'na aykın olmasına rağmen anlaşılmaz bir siyasal inatla sürdürülüyor. Uygulanması halinde, başta Ovacık ilçesi olmak üzere Tunceli'nin pek çok yerleşim birimini sulara gömeceg^ gi bi, dünyanın bu olağanüstü milli parkı da fiilen ortadan kalkmış olacak, ki sergilenen inat, bütün bunların gözden çıkarıldığını gösteriyor. Üstelik enerji üretimi açısından bölge, dogasal yapısı nedeniyle çok daha cazip ve utıı/bir olanak sunuyor. Avrııpa'da çok daha uygıınsu/ koşullarda yaygın olarak kullanılan rüzgar enerjisi açısından Tunceli toprakları memur ve muhatif sürgünlerinden ve tabii güvenlik kuvveti yoğunluğundan yana en "şanslı" il olmasıyla da özgün bir il Tunceli. Üretim yapılmtyor ve temel gelir kaynagı dışarıdakiTuncelililerceoluşturuluyor. Ancak bu dııruma ra^men kişi başına diişen geliri, belli ki OHAL maaşı alan memur sayısının fazlalığıyla 1500 dolardan lazla görününce teşvik yasasından da yararlanamıyor. 1584 dolar kişi başına düşen gelirindeki 84 dolarlık (a/lalık,Tunceli'nin, Malatyave F.r/urumdahil pek çok ilimizin taydalandıgı muaf iyet ve teşviklerden iaydalanmasını engelliyor.#