Katalog

17 AĞUSTOS 2003. SAYI 908 KENT 11 Bornova îstasyonu'nu gösteren levha paslanmış... Zaten istasyon da kullanılmıyor artık. Bellektc hcr şey yerli yerinde oysa, kırmızı şapkalı müdür, levantenler vc... iskarpinleriyle, ayak ayak üsıünc atarak, pipolarını tüttüre tiimire, göıkemlı evlerinden ya/ıhaneleı ine gıdıp geldikleri banliyö tren hatlıdır. tstasyon, u/.un yiiksck penccrelerinden, vcrandasına, sarmaşıklarca yeşıllcnmıs,tir. Hanı I'CDD'nın kiiçiik maaşlı bırkaç nıcnıııru, yan tarallakı lojınanları kullanıyor ulnıasalar, hinanm kımsesizligi, iyidcn iyiyc ortaya çıkaıak. Bir zaiD.ınların içinden su scsi cksilmcycn, kır bıyıklı Arnavut müstahdeıniyle tenemiz istasyon hclasınm, hanım, crkck bölümleri tüınüyle, .sarmaşıklaı la kaplanmıs, artık.Verandanın sahanlıg*ında, TCDD'nin kendine lıas beton karoları döşeli. Bu karoların yüzcyi yolcııların kaymaınaları için oyuk dökiilmtiş, fakai zamanla, aşjnarak oyııklan silinınıs,. tstasyonun ııp hıkültesine dek demirvolıı yanında uzanan, yüzlercc ajjdcın dallarına çıkan çocııkJar olgun dutları yerler, taze yaprakları ise evlerindeki ipekböecklerini beslemek iizcre götüriirlerdi. Kırmızı şapkası, beyaz gömle^ı ve heı dem ütiilü laeivert pantolonu ile son istasyon şeHni, lx*lki de ölümcül döneminde Bornova pazannda görmüütünı. Şct o zaınanlar, sanki bir banliyö istasyonu görevlisi de^il t\c, TCDD'nin genel nıüdürü gibi, dddi, vakur ve kibirli kırmızı ^apka.sıyLı dikkat çekerdi. Rektör Hakkı Bilgehan. TCDDMe onaylattıgı proje ile, 197()'li yıllarda, Bornova banliyösüniin ögrenci yıırtlarıııa dek uzatılmasını sa^lamı^tı. (1 yor. Özellikle annesi ilc olan dcrin hağının, ya?arın kis.ilig'inin oluşmasında helirleyid hir rol oynadığı, adcta onu ^ckillcndiı diği anıların akışı içerisinde MI yii/üne çıkıyor. Yazar bu ilişkiyi kinıi yerde "aşk ", kimi yerdc dc "sarsılmaz birliktelik ' kuvrunıları ilc ifade ediyor. Said, anılaıının bir ycrindeşöylcdıyor: "Anncın beniın yas,amımda hakkı olmayan birycralmak istcdi£i için dcgil, ama baııa olan dcrin sevgisi vc hag'lılıg'ı ilc yu^amımın hcp içindeoldu. Oylc ki, bıı koııumu, ölümündcn sonr.ı bileayncn dcvanı etti." Said, annesini, "hüknıedıd cgnsıı olan, kendine âşık, dar bircv kadınları çevresinde kendiniiladeetme.dışa vurnıaveilgiçekıne araçlan bıılmada ve babasının Vğilmez genelliklesessiz çelik iradesine karşı koymada bas,arılı..."sözeükleriyletanımlıyor. Annesi nin yazarın üzerindcki ctkisi öylcsine güçlü kibas,kakadınlarhıilişkilerindede(ilkevliliği baş,arısızlıkla sonuçlanıyor) belirleyici oluyor. Anılar, yazann I lermon koleji. Princeton'da üniversiteö£renimi, 1 larvard'danıezuniyet sonrası egitim, arada Kahire ve Beyrııt'a yaprı^ı (Kııdüs artık Isnııl'in işgali altmdadırlnostaljikziyarctler, Lübnaniç.savaşınınyaratnğı psıkolojiktoplumsal cöküntü,babasınınölünıü,aşklar,fvlilikler, (ikinci evliligi dcvanı cdiyor) bilinı adamı vccntelcktiicl olarak üııc kavuşmaMiu saglayan akadcnTİkcntcicktüel çalı^nıalarının anlatıldıgı bölümlcrlc dcvam cdiyor. Fırtmalıbiraşk Said'in yaşamına damgasını vuran kişilcrdcn biride inişliçikışlı.kopıı^lubirleşmeli, fırtınalı bir aşk yaşadığı vc sadecc "Diana" diyesözettifti Anıerikali birkadın: "Kız kardeşlerimin eıı biiyügü Rosy ile Philadelphia'daki bir buluşnıanıizda, sınıf arkadaşı kız bize katılmayı ve birliktc 'Satıcının ()lümü' piycsini izlemcve gitmcmizi tek' lif ctti. Aliîfilınışın dnfirıda, ancak mütcvazı birgüzclliği vaıdı. Çok uzun boyluolmasına karşın şa^ırtıcı bir çekicili^i vardı. l'iycsi izlcrken.mendilinıidalıasonragcıi vcreccğine.sözvcıcrek(bubenictkilemiiti)ödiinçaldı vc doyasıya agladı. ()n di^lerindcn birinde sorun vardı. Oyüzdenyüzyiizckoniüjiırkcn saklamaya çalışıyordu. Birkaç hafta sonra tekrargörüştiigiimüzdedişinidüzclmrmişti. Onaöylc biryoğunluk vc ttıtku ilc ba^lanmıştım ki oııdan ayrılamıyordunı. Onunla bcraber olma istcği, içimde giderck büyüyordıı." Başarı.sız birinci cvliliğindcn sonra Said tekrar bu cski aşkına dönüyor vc iki yıl birliktc yaşıyorlar"ÇckiciliSininmııazzampücünü tanımlamak çok zor" diyor " Vücııdunun rnmunti/mi, kibirsürcscksiiclolarakulaşılmazdıonayakınolınanınmüthiş hazzı.beni istemcsi ve reddctnıesinin öngörülcmezliği, yokluğunu izleyen onu tekrar jjörnıenin cksilmcyfnsevinci...lştcbenionabaglayanlarbuıılardı..." "Siirgün"zamanımız]nöndcgclendü$iiniirlcrindcn birini anlanıak için oldufu kadar başlı başına bir aııı kitabı olarak da önemli, dcğerli, etkileyici bir kitap. • Bornova banliyö treni AHMETGOKERELBEK etro girişinden, viyadiiklerin kocaman ayaklannı solıınıı/a .ıl.ıı.ık, belediye otobüs duraklarından, sıraya dizilmiş çamların arasından üniversitcye dogrıı yürüdüğünüzde, karşınıza, tek katlı, boylu boyunca uzanan eskimiş, yorgun bir yapı çıkar. Yapıya varmadan, rastladıgımz levha, doğrıılmaya gayrctli, titrek ayaklarıyla, size bir şcyler anlatmaya çalışan biryaşlı gibidir... Demir boru ayakları öne egilmi^ lc\hanın tcpesindcki silik ıcsinıde, yarım daire içinde, bir tekerlck kesiti vc iki yanda kanatlarıyla TCDD simgesi rark edilir. Tekerlegin iki yanındaki melck kanatları, sizi alıp hem menzilinize uçuracak trenlerin, hem de cumhuriyetin görkenıli kazanımını, anayurdıı baştan başa ıleınir aglarla donatan ulusal bilinçlenmenin kendisidir... Altında yer alan bir yazı ise, Bornova Îstasyonu'nu işaret eder. Yüriimeyi sürdiiriip, levhayı geçti^inizde, düzenli taşla örülmüş blok dııvar üzerindeki ziftlenmi^ tanktaki, tonlarca suyu taşnnakta zorlamın yapı, (*) Out ot Placc, A Memoir, l£dward W. Said, Vintagc Books, Ncvv York, 1999. sa^> yanınızda kalır. Bııharlı lokomotifler su dolııınıı yaparken, tankın yanında uzanan yola gcçerlerdi. Bu yol e^zamanlı olarak tzmir'den gelen banliyö Ireninin, tekrar tzmir yöniine dönerek. vagonlann baijina geçmesinc yarardı. Ardında takılı vagonlardan koparak kısa siire onlardan kurtulan lokomoiil, makas dcgiştirir ve hu hattan ta tıp takiiltesinc dek, tek başına seyretmenin özgürlü^ü içinde, lıulıar saçarak, makasa dek gidcrdi. Basnıanc Bornova haıtı, Anadolu'nun, incirini. üzümünü, pamuğunu, tütününü yurtdışına satarak, adanıakıllı palazlannıı^ lcvantenlerın, çııbııklu pantolonları, beya/ lord kalijı günlerin Üniversite istasyonu, şimdilerde cangıllı bir çarşıya dönüştü. Demiryolu .sökülmesine karşın geçtiği yer, kampııs alanının ortasında, kamburuyla boylu boyunca o günlerin izini taşıyor. Yeni kıışak, Rornova banliyö trenini görnıedi. Bizler, o eğri bacakları ile, dogrulmaya yckinen ve 1924'lerin ulusal demiryolları co^kusunu anlatmaya gayrctli, o yas.li istasyon lcvhasına bakarak, o sakin o güriiltüsüz, o hoşgöriilü, o alçakgönüllii giinleri anımsıyorıız...# * Cgc Ünivcrsıteıı Su örüıılerı Fakültai Dtkıiıı Yıirdıınası