Katalog

18 AĞUSTOS 2002. SAYI 856 11 ğerleriyle arasına çektiği eski çizgiyi anımsatmadan edemiyor: "Biz aslında köylüyüz, yani rençberiz.pamukekeriz. Annemgilin narenciye bahçesi vardı.portakal limonbahçelerimiz vardı, onları satar, geçimimizi öyle sağlardık, ben evlendikten iki yıl sonra başladım delbeke"... Bugün, düne göre Fikriye Uzun... "dahaaçıksaçık"giyindiklerini anlatırken, bunu korkuya bağlıyor Aysel. Erkeklerden korunmak için mi topuklanmza kadar kapalı giyiniyordunuz? livet. Yine de göz koyan, zorlayan oluyor muydu? Olmazolurmu,gençtik,güzeldik... Sos uyumu şart... Güllii Yuvuz... Delbek, Fethiye'nin Çingene mahallesinin kadınlannın çalgısı. Düğünlerde, gazinolarda ve özel akşamlarda, en eski seslerini takınıp hem çalıyor hem söylüyorlar... Fikriye, Güllü ve Firdevs'ten sonra kimse çalmayacak, çünkü onlar... Delbeğin son kaclıııları... yor. Aşkkonuşmaksa ihanetle bitiyor. I4'ünde evleniyor Güllü, kocası askerden döndüGençbirkadınkulağmaeğilipfısıldıyor: ğünde 17'sinde...O tamhamılekalmanın,bir Berivanı söyle be abla... çocuk doğurmanın hesabını kurarken, kocası Gülümsüyor. Başıy la işaret veriyor. Diğer 44 yaşında, evli bir kadına sınlsıklam tutululeriyle aynı anda vuruyordelbeke: yor. Altı ay aynı evde yaşıyorlar, Güllü öfkeli, Berivanım, dağ çiçeğim, birgün sana dö C îüllü kırgın...KumasınınadıAyşe... Altıay neceğün... sonra kocasına dönüyor, birkaç ay sonra da Fethiye'nin Günlükbaşı mahallesi, birçin birtrafikkazasındaöIüyor...Güllü'yegörebu gene yerleşimi. Burayı diğerlerinden farklı ölünı hem ahının tutması, hem su tcstisinin su kı lan "delbek"çileri. Bir tiir zilsiz lcf olan dcl yolundakınlması... Ya Güllü, o bir başkasına bek bir kadın çalgısı, (îüllü, Fikriye, Firdevs, âşıkoldumu?"Aaa"diyor"Allahetmesin"... Aysel ise son delbckçi kadınlar, çünkü artık Fikriye Yıldız, Güllü'nün yaşıtlarından, onlar el vermek, çocukları el almak istemi "delbeke gidiyor"; çünkü az da olsa bir kayor... Arlık turizm var, komi, bulaşikçı, aşçı, zanç kapısı... O para da öyle küçümsenmeoda hizmetçisi olmak var... Delbekçi kadınla mcli, her biri birer ev sahibi oldularsa, hatta rınüzerinekaranlıkbirörtüatılmışnicedir,bu çocuklarına da birer ev yaptılarsa hep o delbir etiket ve diller kolayca "hafif meşrep"c bekten... dönüyor. Kimse itirazlarına kulak asmıyor, özellikleerkekeğlencelerindc kendilerionlarda kendilerineyerleşikahlakıngözle ne sarkanlar, taciz etmeye kalkışanlar olmurıylebakıyor.ayıplar.günahlarhemdillerini, yor mu? "Oluyor" diye yanıtlıyor, genç bir hemalışkanlıklarını bozuyor... kadını nasıl erkeklerin clindcn kurtardığını, Kimler,nereden,ne zaman geldiler,sorula polisegidıpşikâyetçiolmalannıanlatıyor... rının yanıtlarını aramak zaman kaybı, çünkü Çingene kadınlannda adet erken evlilik, bir kimse bilmiyor... Altmış üçündeki Güllü'nün kız evlenmeden yirmi yaşına geldi mi, "kart" annesi de anneannesi de delbek çalarmış... sayılıyor ve zihnar bekâr kızlar delbek çalaÇalgı, ya düğün, ya sünnet, ya da crkek eğ mıyor... Dalamanlı Aysel Yıldız evlenip de lencesi... Delbek, kendi düğünlerininçalgısı mahalleyegeldikten,belediyedememur koda değil, sadece geline kına yakılırken, o da cası, başkan bir sonraki seçimleri kaybedip en fazla yarım saat, çalıp söylüyorlarmış, işsiz kaldıktan sonra almış eline delbeki... gözyaşı akılmak için... Kadınlara içkı de sa Kulak aşiııalığını eline, diline dökmüş. Didece o gece serbest, rakı içen konuk kadınların başına kırmızı yazma bağlamakdaadetten... Güllü, Fikriye, Firdevs, Aysel ve digerleri doğal, terbiye edilmemiş, sanki yüzlerce yıllık bir sesle, makama sadakatı umursamadan, türküleri birbiri üzerine deviriyorlar... Zaman geliyor, duruma ve mekâna uygun türkü de yakıyorlar, biıdaha kimsenin söylemediği, bilmediği türkülerbunlar. Ama artık eski dinleyici yok... Güllü 'İnce çalgıorg çıktı, kimse bizi dinlemek istemiyor artık" diyor. Sonraki kuşakların bunca uzak durmalarının nedenlerinden biri de işte bu, delbek para kazandırmıyor. Kollanndaki bilezikleri şöyle bir şıkırdatıp inandırıcıhğı bozuyor Güllü, çünkü hepsi altın yalancısı... "F.ski saltanamız yok" diyor "Eskiden üç gün sürerdi düğünler, şimdi herşeyi 24 saate sığdınyorlar". Bir labirent mahalle Günlükbaşı'ndaki günlük hayattan, devlet kapısında çalışanlardan, okullardaki aynmcılıktan, kendilerine dudak bükerek bakanlardan konu aska kayıBERAT GIJNÇIKAN Olup bitenden haberdarolan kocalarisekıskançlıklarını eşlerine yöneltip, dövüyorlarmış. "Beniın kocam düğünlere gelmez" diyor Aysel, "Bu yüzden dayak yemedim hiç, ama eve geldim mi, olup biteni elden duymasın diye ben anlatınm. Şişede durduğu gibi durmuyor ki meret, içince adamlar bizi hurimelek görmeyebaşlarlar. Kimisi kolunu tutmaya kalkar, kimisi bacagını. Baktımkurtaramıyorum kendimi, küfiir ederim, azarlarım... Kocam mı?Kıskanırtabii elindengelse göndermez ama... Adamım Firdevs... yaşlıbenim,bayağıyaşlı...Elli yaşında..." Dörtbeş saat durmaksızın çalıp söylemenin bedeli, sesin yorgunluğu, çözüm ya yumurta, ya da devlet hastanesıne gidipbiriğnevurdurma... Boyu posu, gıysisi, gözlüğü, saçı, yürüyüşü, bu mahalleli olmadığını söylüyor, ama sözleri y alanlıyor, o da Günlükbaşılı... Fotoğraf çektirmiyor, ismini yazdırmıyor... Sadece kendisi değil, birzamanlardelbeğegitmiş, şimdi hem taksi şoförü hem klarnet ustası ikinci kocasının gözdesi annesi dc yasaklı... Tek bir gerekçesi var, delbek çalan kadınlara bütün Fethiye'nin fahişe gözüyle bakması. "Ben annemi biliyorum ama" diyor "Delbekçinin kızı dediklerinde kızıyorum, Ü7ÜİÜyorum". O, bölgenin ilk ve en büyük tatil köyünde animatör ve dansçı. Dört yıldıryaz kış tatil köyünde yaşıyor. Kırk yaşındaki Aysel'le 45 yaşındaki Firdevs birbirlerinineşlikçisL.Birlikte gazinolarda çalıp söylüyorlar. Delbek meraklıları azalınca, rekabet de kızışmış, o akşam gazinoyaçıkacakikili için biitün bir mahalle dedikoduyayatıyor. Sonundaenağırdili kullanandiGüllü, Fikriye, Aysel, Firdevs...Bir gün delğerlerinın gözünü korkutup işi kapıyor. O gü bek onlarınelindendüşecek...Bir daha kimse nün kaybedeni Firdevs, ikili çalarken ses uyu çalmayacak, tarihı bilinmeyen birgelenek, munun önemli olduğunu söylüyor, düğün ön sessizliğegömülccek... ^ ccsi birkaç gün birlikte çalıştıklannı, bildikleri türküleri, şarkılarıgözdengeçirdikJerini... beratguncikan@turk. net Hay ır, çingene olduğunu gizlemiyor, üstelik kimliğini vıırgulayarakyaşadığını söylüyor... Iş annesinin delbek çalmasına gelince, 'ama'lar baslıyor... Kendisi için çizdiği gelecekte, Belçika var, oraya yerleşecek, şansı yaver giderse ünlü bir dansçı olacak... Sık sık vurguluyor, anlattığı sadece kendisi değil, mahallenin kızlı erkekli bütün gençleri... Artık ne delbekte ne yazmada gelecek arayacaklar... Kimse onları 1314yaşlannda da evlendiremeyecek... "22 yasındayım" diyor "Evliliğidüsünmüyorum"... ()delbeği enstrüman olarakdabeğenmiyor,dinlemektendehoşlanmıyor..."Ama" diyeekliyorhemen"Üveybabammmüziğine hayranım, klarnet çalıyor, kendine has bir uslubu var, oturup dinlersin"... 4