Katalog

C'UMHURİYF.TDERr.l Sebüktay Kaan Bursa'da gözden ırak varlığını sürdüren Yahudi ibadethanelerini aradı. 63 Yahudinin kaldığı Bursa'da konuştuğu Izra Bey, "Bizim kuşağa kadar evlerimizde tspanyolca konuşulurdu. Biz hâlâ hanımla aramızda lspanyolca konuşuruz. Çocuklarımız anlar ama konuşamaz" diyor. Isveç'ten Bursa'ya Yahudilerin izinde... GVrnj 'un Ibrunice 'de kovulmuş antamına geliyor içınden.. Sadece 63 kişiler H SEBİJKTAY KAAIN alk arasında Arap Şükrü olarak bilinen ve aynı adlı kişinin meyhanesinin bulunduğu sokak, gençlik yıllarımızda iyi bır çağnşım yapmazdı.Gençliğiniçkiylearasına kuyduğu nıesafe, u sokağa girmesını bıle gereksız ve anlamsız kılardı. Bende,osokağın Altıparmak Caddesi'ne ulaşan ucuna yüzlerce kez teğet geçnıiş olmama karşın, bir defa olsıın sapıp da içine girmiş dcğildim. Ta ki 1999 Kasım'ında Yahudiliği aramaya gıttiğım ana kadar. Güneşlibirgün. Sokağın iki yanınaözenleyerleştirilmış.akşamın konuklarını ağırlamaya hazır masalar, bembeyaz örtüleı iy le sokağı süslergibi Arada.beyazgömlek siyah pantolongiysileriyle dolanan bırkaçgarsonvar Yaburalarda bir Yahudi ibadethanesivarmış. Haa' diyor, abiişteşııköşe. A/ ilerlcyince boyu, kendisinı çeviren duvarlardan az yiiksek olan havranın önünde huluyorıım kendimi Beyazbadanalı.düz veyüksek bir duvann ortasında, özenle yapılmış büyiık, ahşap bir bahçe Havra görevlisi Biinyamin Molina, Geruş 'un önünde. Dedeleri, Ispanya 'dan göçüp gelmiş Molina 'nın... kapısı var. Köşeyi umutla dönüyo ması olarak görev yapmış. Yardımrum daha açık bir görüntü umarak. c ı olmak i stiyor. O ara oralarda doNe yazık ki, o tarafta da aynı yiiksek laşan havra hizmetlısini çağınp taduvarvebenzerbirkapı var. Havra nıştırıyor, isteğimden söz açıyor. nın ancak çatısını görmek nıümkün Cemaat başkanıyla konuşmamı olabiyor. söylüyor havra hızmetlısi BünyaMemnuniyctsizliğiminyüzüme min Bey, o diyor daha çok bilir, size vurduğunu, havranın tam karşısına dahaıyıanlatır. düşen küçük birmahalle kahvesiAma yine de ufak tefek bilgiler nin önünde oturan birkaç yaşlı am de ediniyonım Bünyamın Bey'den. canın, biraz da merak dolu bakışla Örneğın, sokağın başında, şu an nylakarşılaşıncaanlıyorum. Yapa restore edilmekte olan başka bir cakbirşey yok. Yaklaşıp selam ve havranın daha olduğunu, Musevı riyorum ve masalanna orurmak Cemaatı Vakff nın sokak veçevreiçinizinistiyorum. Burada bir hav sinde 30 civarında dükkânın mülk ra olduğunu yeni duyduğumu, me sahibı olduğunu ve restorasyon girak edip görmeye geldiğimi söy lü derlerinin bu dükkânların kira getiyor, hâlâ burada oturan Yahudi olup rileriyle karşılandığını ve belki de olmadığını soruyonım, biraz da en ilginci, Bursa'da 63 tane Yahudi kendimden bahsettikten sonra. Çok vatandaş olduğunu. Biraz daha bilaz Yahudinin olduğunu ama şu an gi edinebilmem için, Cemaal Vakl'ı kimseyi bulamayacağını söylüyor Başkanı lzra Bey'i görmek üzere lar. Laf havraya gelince, "Kuş Uzun Çarşı'daki işyerine gitmem uçurtmazlar! Turistleri bile sokmu gerekiyor. Her ikisine de, havra hizyorlar içeri!" türunden; biraz da gi metlisı Bünyamın Bey 'le, polis mezemli yorumlaryapıyorlar. muru Kenan Bey'e teşekkür edip Yarın Isveç'e döneceğim diyo kalkjyorum. Bari diyorum, gelmışkendışarrum içimden. Ben orada azınl ık bir kültüre aitim. Gençliğimin önemli dan da olsa havranın bir resmini çebir bölümünü geçirdiğim Bursa keyim. Tabiidiyorhizmetli. şehrının.varlığındanyenicehaberdarolduğumazınlığı hakkındafaz Bünyamin Bey, rica etsem siz laca bir şey öğrenemeden dönece de kapıda dunır musıınuz'' ğim. Sokağı yeniden ziyaret etme Ooo! Memnuniyetle! • •• isteğimi.içimdebiryerlerekaldınSokaktan çıkıp, ana caddeden yorum. yokuşu tırmanmaya baijlıyorum. *•* Bu yaz Bursa'ya yine gittim ya, Fazla terlememek için yavaştan alıYahudilerle görüşme diişüncemi yorum. (,'arşı Karakolu, eskı yeringerçekleştirmek istiyonım. Artık denazberiye, yine müstakil bir bisokağı ve havrayı aramam gerek nayataşınmış.Gençlikyıllarımda; afiş,bildıri,duvarya7isı vs gerekmiyor. Doğrıı o sokağa gıdıyorum Sol taraftan fırlayan beyaz be çelerden, nezarethanesinde zaman nekli, sarı bir kedi, sokağı hızla ge zanıan"konuk"edildiğımızolmıışçerek, aynı hızla tırmandığı bahçe tıır Kapısında otomatık silahlı bir duvannın üzerinde durup, bahçeyi polis nöbet tutuyor. Ağzımın tadı gözetlemeye alıyor. Havrada yo kaçargıbiolııyor ğunlaşmışdüşüncelenm.bırandaKarşı tarafa, ttfaiye'den aşağı ğılıp, kedıye kayıyor. O dabir şeyin doğru yeni, modern birçarşı yapılpeşinde olmalı. Az ötemde yemle mış, Zafer Plaza. O ara, oradaki Sınen bır serçe ıki zıplayıp yana çeki ra Dükkânlar yıkılmış, elektrik dilerek yol veriyor. Ezerim diye kor rekleri vs. sökülmüş. Yıl 1975 olakııyor garibim. bilirmi?. Belki 74 sonu. Afişlemeye (afiş yapıştırmaya demezdik Işteyine havranın önündeyim. Yine havrayı, iki yamndan seyre jargon böyleydi) çıkmıştık Saat, diyorıım. Bu kez havranın nasıl gö sabaha karşı 34 en ııygıın zamanründüğünü merak ettiğimden değil dırbu iş için. Neyse... Fırçam, tıılfakat kahve önünde oturanlann kal kovasına bata çıkan sapı, akan dikkatinı çekıp, bır konuşma zemi tutkaldanboyluboyııncaıslanmış. nı yaratabılmek için. Sonucu öğ Polise yakalanma riskine karşı, işirenmek için gözlerimi o tarafa çevi mizibitiriptekrar ara sokağa çekirıyorunı. Yalnız oturan, gençdene leceğiz; acelemiz var Afişi yapışbılecek bırisi dahadıkkatli bakıyor tırmak için fırçayı direğe sürtmeye bana. Zaten onun dışında ancak başladığımda, kollarımda hafif bır dört beş kişi daha var Yaklaşıyo tıtreme ve uyıışmaduyumsadım ve rum. K.endisine doğru yürüdüğü fırçamı kcndiliğindcn dircklen çektim. Sonra içimden bir "Allah Almüanlıyor. Merhaba diyorum, merak etti lah!"la yeniden denedim ve... fırçayı elimden fırlatarak bağırdım. nı/değil mi? Ulan bu dırek elektrik kaçınyo' Evet diyor, doğrusu ney i merak Ben yıllar boyu o direğin önünettiğınizi merak ettim. O zaman diyorum, oturabilir den her geçişimde yavaşlar, ikimimiyim? Size neyi merak ettiğimı zın ortak bir sırrını paylaşırcasına ve selam verir gibi gülümserdim anlatınm. Polis olduğunu söylüyor. Hizbul ona. Şimdi artık o elektrik direği lah, (1994 yılı mıydı?..) lstanbul 'da yerinde yok. Olsun! Ben yine orabir sinagogu bombaladıktan sonra, dan her geçişimde, gözlerimle şöyburası da bir süre koruma altına le bir hesaplayıp, işte! diyonım, o alınmış ve o zaman buranın koru direkşuradaydı.