Katalog

10MART2002.SAYI833 benzeri nıiolurdu? Değişcn,dcğiştirilecek olanlarnedir? Aradan 3540 yıl geçmiş! Bu süre de tekrar/tekrar, "Capıtal"ı okuduğumu söylemek, saçmalamak olur. 1980'dcnbuyana, Injluences (Etkiler), Autoartures, L' IIOMME (Insan) Sen'lenne çalıştım unuttuğum çok şeyler var, hatırladıklarımı söyleyeyim. lşlenmemiş konular vardı: Tarihsel yönden (Epoque feodale, Manufacture, Mode de production Asiatique (Asya tipi üretim tarzı), vb... Gelgelehm, büyük olaylarla dolu, korkunç ve güzel yirmıncı yüzyıladönmekzorunluluğunu duydum. Actualisation du Capital (Kapital' i bugünleştirme denemesı) Seri 'sinin varl ı ğı da buradan geliyor. 2002 yılında tekrar "Le Capital" Serisi'ne çalışmaya başladığımı düşünelım. Tıpatıp aynıresimlerdenoluşmayacağı.değişikbirserinin ortaya çıkacağını söylemek gerekir mı? Neydı beni 1969 yılında, bu seriyı yapmaya iteleyen? Her şeyden önce, "Le Capital" kitabı, Marx ve onun yakın dostu Engels'in tüm yapıtlannı, bır sanatçı olarak okumak çabası!.. B. Brecht'ın bir yerde belirttiği gibi, K. Marx'ındilindekisanatsal,şiirselgüç,büyii! Marx, W. Shakespeare, H.Heinegibiozanları bosuna scvmiyor. Çağımızda yaşasaydı başka ozanları sevıp, kendı yönünden, Le Capıtal'ın 5,6,7'nci kitaplannı yazacağınt düs.ünebili 11 BEN YUKSEL ARSLAN... • 1933'te Eyüp'te doğdum. Babam buradaki fabrikalardan birinde işçiydi, annem de garıp bir göçmendı, hayatını babamla evlenene değin, ev işleri yaparak kazanmıştı. 2. Dünya Savaşı sırasında annem de çevredeki mensucat fabrikalarından birinde çalışmaya başlamıştı. Iki erkek, iki kız dört kardeştik. • Mezarlıkta oynuyoruz. Mezar taşlarını oldum olası yaşayan varlıklar olarak gördüm, sadık dostlar olarak! En büyük merakım taşları kaldırıp böceklere bakmak. Evde sineklerin çıftleşmesini izliyomm merakla... • Mahallede şeker meker satarak "hayatımı kazanıyorum". • llkokulda öğretmen yazımın güzelliğini ve resimlerımi övüyor. Daha sonra mahallede de komşular, suluboyalarımı, pastellerimi beğenecek, aralarından bazıları çerçeveletıp evlerinın duvarlarına asacaklar. • Yedinci ya da sekizinci sınıfta Gogol'un Müfettiş'ıni okuyorum, yavaş yavaş dunya klasıklerini okumaya başlıyorum. • Istanbul Lısesı'ne giriyorum. Cep harçlığımı çıkarmak için, yaz aylannda manavlık yapıyorum. Resim çalışmalarım suruyor... Klee'nin etkisinde guaş, suluboya, pastel karışımı bır şeyler bunlar. Kararımı verdim: Ressam olacağım! »/ Birkaç ay sonra, bır düzıne tuvalımı yırtıp atıyorum. Tüplerden çıkan boyaları yapay, "doğa karşıtı" buluyorum. Yapay boyalara olan tiksıntım, doğal boyalara yöneltiyor beni. Kâğıt üzerıne çiçeklerı, yaprakları, otları, taş, tuğla, kömur, sabun, kav parçacıklarını sürterek oluşturmaya çalışıyorum resımlerimi.... • Güzel Sanatlar Akademısi yerine Sanat Tarihı Enstıtüsü'ne yazılıyorum: Daha önce gıdılmış yollardan gidilmeden de resim yapılabilir, ressam olunabılır... • Adalet Cımcoz'un Maya Galerisi'nde 20 kadar resımden oluşan ılk sergimı açıyorum. (1955) • Buyuk bunalım. Ne yapacağını bilememe. Kendımi tanımak için Freud'u okuyorum. Baudelaire, Nerval, Rlmbaud, Lautrcamont, Sade'ın yapıtlannı okuyorum, buyük bir açlıkla... • Eleşkırt'e askere gıdiyorum. • Paris'te ilk sergimi açıyorum. Başlık Phalhsme(1958) • 1961 'de Paris'e gidiyorum. Resimlerimi, daha ben Istanbul'dayken tanıyan, bılen Andre Breton'dan sergimi sunmasını istiyoruz... Paris Cezayir Savaşı'nın en ateşli günlerini yaşıyor. Breton resimlerimin aykırılığını belirttıkten sonra bana ve Ferıt Edgü'ye unutamayacağım şu sözcükleri söylüyor: Ne yazık ki demokratik bir ulkede yaşamıyoruz baylar". Resimlerim el altından satılıyor. • Fransızcada resim: Peınture. Ama bu, yağlıboya resim demek. Oysa benim yapıtlarım peinture değil. Ben de yapıtlarıma Arture adını veriyorum, imza olarak da Artslan atıyorum... Paris'tekı ilk Arture'leri sergiliyorum. • Korkunç günler. Handiyse sefalet. Sokaktan izmarit bile topladığım oluyor. • Istanbul ve Ankara'da sergı açmak için "yurduma"a dönüyorum. Ankara'da Cumhuriyet Savcılığı on yapıtıma el koyuyor. Suç: Adaba mugayir eser, yani pornografi... Dört celsede arturelerı kurtarıp kapağı Paris'e atıyorum. • Marx'ın 1844 Elyazmaları'nın etkisinde yeni bir dizıye başlıyorum: Yabancılaşmalar. Kutsal Aile kitabını okurken bir karar alıyorum: Kapital'i resimlemek. Altı yıl boyunca gece gündüz çalışarak 30 arture gerçekleştırıyorum. önce kitap, dört yıl sonra sergi gerçekleşiyor. • Türkiye'de ilk kitabım yayımlanıyor. "BırDönem, 19511961" • 1981'de "Politik Yapıtlar"ı sergiliyorum. Görüyorum ki, resimlerimin tekniği birçok insanın merakını çekiyor, "Bir Arture Nasıl Yapılır" başlıklı bır metin yayımlıyorum. • 1981 'de llhan Koman'la birlikte Sedat Simavi Görsel Sanatlar ödülü'nü alıyorum. • lonesco'nun başkanlığındaki jüri "Humour Noir" ödülünü bana layık görüyor. • Hayatım boyunca etkilendiğim düşünür, ozan, yazar, bestecıleri konu alan "Etkiler" dizisinin doğal bir sonucu gene bir kitap: Influances. Sergi ise Kasım 1985. • Bir ressamdan çok bir okur, Brecht'in aydına dalga geçerek verdığı ad gıbı bır TUl'yim ben... Ister istemez yeni dizim de okumaya yönelik olacaktı. Bu kez kısaca "lnsan"ı seçtım. İlk kitabın (1990) sonunda yer alan bibliyografyada 572, beş yıl sonra yayımlanan ikıncı kitapta ıse 1320 başvuru kitabının adı geçiyor. • Dediğim gibi, ben okuyarak, inceleyerek öğrenen ve öğrendiklerimden bir bölümünü resim yoluyla dile getıren biriyim. Bu nedenle resimlerimin estetik bır heyecan uyandırmasına çahşmam. Çizgilerimin düşündürmesını ısterım. Benım okuduğum gıbı resimlerime bakanlar da onları okusunlar isterim...^ Not: Yukarıdaki yazı, sergi kataloğu için Yüksel Arslan'ın kaleme aldığı yazıdan kısaltılmıştır. riz! Diğer yönden, Averti ssement (l J y an )da da bclirttığim gibi, bir sanatçı olarak, resimlenıe çabasında, Alienation (Yabancılaşma) kavramından aşın olarak faydalanmam. Bu kavram, boylebirçalışmada.aşırıderecedeolmasabile, yine de, bir bakınıa bugiin de geçerlı Neden''"LeC'apıtar'danbırikıcümlealalım:"Lc proprietaired'esclaresachetesontravailleur comme il achete son boeuf" (Köle sahibi, kölelerinı, öküzleri gıbı satın alır). "Le capitaliste paie... la valeur journaliere de la force de travail,dontparconsequent,l'usageluiappartıent durant la )ournee, toul comme celuı d'un cheval qu'il a loue â lajournee" (Kapıtalist, kullanımını satınaldığı ışgücününgünlükdeğerini, yine günlüğüne kiraladığı bir at gibi, işçiyeöder).BuikicümleK Marx'un,yukarda değındığım gibi, dılındekı şıırsel gücü belirliyor. Bugünbile, Le Capital üzerinde çalışacak ozan ve sanatçının ışını kolaylaştırıyor, Anlaşılmaz gibi görünen economique sorunları, somut bir image olarak göz önüne seriyor. Yanılmalaragelınce: Arture 151 ve 152'de, daha eski makineler göstermem gerekirdi. Onyedinci yüzyılda işçilerin kırdıkları dokuma makınelengıbı. Işçılerörgiitlenıp.grevhakkını kazandıktan sonra, makinelere saldıı ıııalannıngereksizliği kendiliğinden nıeydanda! Avertıssement (Uyan )'yı yenıden okuyunca, kısageçılmiş, kapalı bazı yerlerinbulunduğunugördüm. Örnek: 1966 yılında, ünlü fizyolog 1.1'avlov'un "Seçme Hserlen"nı okurken, Marx vc Engels'i okuma isteği canlandı bende.diyorıım Neredennereyedenılebılır1 . 1965,1966 yıllarında, sevdiğim bazı düşünür ve ozanların, yaşantılarını neden akıl hastası olarak tükettıklennı anlamak için, litterature psychıatriqueıleılgili,ve^ıtlikitaplarokuyorduııı. t. Pavlov'u okıunamın nedeni de bu. Pavlov, öğrencılenyleyaptığr'Çarşambakonuşmalan"nda, Batılı bazı düalisıe, animist fizyologlarla şakalaşıp, eğleniyor. Beni deuyartıp Marxısme'iincelemcyedürtenbuoldu,Î.Pavlov'da!.. Bu açıklanıalar için teşekkürler. Unuttıığumu sandığım bazı konuları canlandırmak fırsatını verdiğin için çok seviniyorurn, Komet. Yaşasın güzelim beyin!.. ^