Katalog

C'UMHURİYm DER(;I Prof. Noam Chomsky, ABD'nin en önemli muhalifi. Dilbilimde evrensel devrim yapmış olan 74 yaşındaki Hoca, Amerikan medyasının da en sağlam eleştirmeni. Bir duruşması nedeniyle geçen hafta Türkiye'ye gelen Chomsky, dünyanın neresinde sorun varsa orada... Ragıp Duran'ın derlediği yaşamöyküsünü, Orhan Pamuk'un Chomsky konferansındaki sunuş konuşmasıyla birlikte yayımlıyoruz. Global muhalif RAGIP DURAN Y argılanan kitabımn duruşmasını izlemek amacıyla geçen hafta Türkiye'ye gelen Prof. Noam Chomsky, tartışmasız bir şekilde dünyanın en önemli dilbilimcisi. Chomsky, sadece dilbilim konusunda evrensel devrim yapmakla kalınamış, ABD'nin en ünetnli muhalifi olmuş, aynca medya eleştirisi alanında da tayin edici önemde çahşmalar yapmış bir fel sefeci. Birçok Chomsky uzmanı, Hoca'nın genel olarak anarşizme yakınolduğunubelirrhğiıçın,kendisinin Tannlanunaz olduğunu kolaylıkla varsayabilirız. Bu kadar büyük üç karpuzu yaklaşık 75 yıldır 'Allah vergisi' sayesinde taşıçektiği konularda acaba tam bir bilgi sahibi miyiz, yoksa onun deyişiyle gerçekler medya aracılığıyla "manipule" edilerek mı halka sunuluyor, bir düşünmeliyız. Türkıye'de sıyası cınayetler Kürt sorunu siyasal Islam, basın ve devlet ve iktidar ilışkileri konusunda acaba gerçekten bilgılendiriliyor muyuz, yoksa manipule edıliyor, kandırılıyor muyuz, düşünmeliyız. 1928 doğumlu Chomksy ilk ununu dilbilim konusunda felsefi pek çok sonuçları olan kuramlarıyla yaptı. madığını böylelikle çıkarabiliriz. Gerçekten de ancak bir dehada bulunabilecekçaptabirsentezanaliz yeteneği, fil hafızası ve an çalışkanlığı, doğaüstü güçlerden çok,' Chomsky' nin yaşamıy la aç ıklanabilir. Otuz yıl önce onun hakkında popüler bir kıtap alıp yaptıklarını anlamaya çalıştığımı hatırlıyorum. On beş yıl önce ise, Amerika'dayken aydınların, muhalıflerin, edebiyatseverlerin gıttiği nıtelıkli kitapçılarda risalelerını görür alırdım. Bunlar güncel siyasi konularda, Amerika'yı eleştiren ve ülkedeki muhalif yorum eksikliğini gidermek için alelacele kimi zaman fotokopiyle basılan birer formalık kitapçıklardı. Sonraları kitaplaşan bu makalelerin yalnızca kapaklarına bakarak konunun ne olduğunu, berbat işler çeviren devletin hangisi olduğunu anlardınız. Vietnam, Şili, Haiti, Doğu Timor yüzünden Endonezya, Nikaragua ya da Israil. Şimdi Chomsky'nin listesindeki bu ayıplı devletlere bizım devletimizin de eklenmesinın utancını, şaşkınlığını yaşıyoruz. Amerika'yı ya da Israil'i eleştirdiği için bir zamanlar onu alkışlayanlar Kürt sorunu yüzünden Türkiye'yi eleştirdiği için Chomsky'nin bilgisiz bir marjinal olduğuna bizi şimdiden inandırmaya çalışıyorlar. Chomsky'nin medyada manipulasyon dediği ve bütün hayatıyla ipini pazara çıkardığı şey işte bu. Onu dinlerken şunu hatırlamalıyız. Chomsky en çok Amerika Birleşik Devletleri'ni, yani kendi devletini eleştıriyor. Biz de kendi devletimizi eleştirmeli, eleştiremiyorsak bunu neden yapamadığımızı sormalıyız Babası Rus kökenli bir Ibranice öğretmeni. Üstelik Ibranicenin dilbilim yapısı hakkında kıtap yazacak kadar uzman bir öğretmen. Chomsky'nin yaşamöykülerinde, babasının, Birinci Dünya Savaşı sırasında (,'arlık ()rdusıında askerlik yapmayı redettiği iein anavatanından ayrılmak zorunda kaldığı belirtilır. Demek ki daha babadan gelme bir isyankârhk var Prof. ('homsky'de. New York iizerinden Pensilvania'yayerleşen Chomsky aılesı,ılkkuşakgöçmen olarak, biraz da Musevi ccmaatinin dayanıs.ması sayesinde, ama ağır çalışarak yaşamını sürdürüyor. llk kuşak göçınenlerin dil, yolyordam bilmeden, yabancı bir ülkede ayakta kalabilmek için tek çareleri var: Dayanışarak çalışnıak Noam'ın doğunı tarihi de ilginç 1928. Yani Amerikan ekonomisinin büy ük çöküş yaşadığı yı I ın öncesi. Bir başka deyişle ABD'de vahşi kapitalizmın yarattığı skandalların ckunominin çökıııesine neden olduğu bir dönem. Dolayısıyla Chomsky'nin çocukluğu ve ılkokulyılları, ABD'de 'NewDeal' tabir edilen ve özel çıkarların sınırlandırıhp kamu çıkarının önem ve değerinin anlaşıldığı yıllar. 29 Krizini bir kez daha yaşamak istemeyen VVashington, ekonomik istikrarı sağlamayaçalışırken, kamu çıkarını da düşünen bir dizi sosyal önlem alınıyor. Aslında Amerika'nın hem ekonomik hem de toplumsal adalet açısından sancılıyılları.Okuryazarbirailenin kendimize. Kendi devletimizi eleştirmeden yalnızca Amerika'yı eleştırmek millıyetçıliktir. Chomsky mılliyetçilığın, buyuk şirketlerın askeri mekanizmaların çıkarlarını gizlemeye yaradığını bize gösterdi. Onun kendi devletine yönelttiğı soruları bizde de kendi medyamıza devletimize sormaya çalışalım. Günün anlam ve mahiyeti bu. Üçüncü dünya ülkelerinde, insan hakları vahşice çiğnenen ülkelerde devletin Chomsky'nin manipulasyon dediği şeyi yapmasına bile gerek kalmaz. Gazeteler kapıtılır, kitaplar yasaklanır, yazarlar hapse tıkılır, vurulur. Yedi yıl önce Kürt sorunu konusunda açık sözlü bir gazete bir bombayla havaya uçuruluvermışti. Pek ince olmayan ve anlamak için Chomsky tarzı çözümlemelere bile gerek duymayacağımız bu kontrol yöntemleri şimdi de Chomsky'nin yazdığı bir kitabın çevirisinin başına geldi. Çevirmen Fatih Taş hakkında bir dava açıldı. Chomsky de davada bulunmak için Türkiye'ye geldi. Adı duyulmamış kendi vatandaşlarını rahatça hırpalayan devletimiz, kanuna rağmen büyük ihtimal, eşitlik ilkesini de çiğneyecek ve Chomsky'ye ilişmeyecek. Leman dergısı, devlet ona ilişseydı ne olur onu göstermek için Chomsky'yi hapiste gösterir bir kapak yapmış. Şimdi bu dergiyı ona vereceğim.^ YALNIZCA ABD'Yİ DEĞIL, KENDİ DEVLETİMİZI DE. ORHAN PAMUK Bu gibi durumlarda, boyle buyük değerli bir konuşmacı konuşmadan önce bir başkasının birkaç sunuş ve tanıtma sözü söylemesi âdettendir. O konuşmayı büyük bir onur duyarak ben yapacağım. Ama bir sıkıntı içerisindeyim. Bu bütün hayatını insanların eşitliğine, birbirlerinden farksız olmalarına adamış yalnız kuramlarını ve siyasal savaşını değil, günlük hayatını da bu yalınlığa göre içtenlikle düzenlemiş bir insanın ne kadar büyük bırı olduğunu söylemenin sıkıntısı. Noam Chomsky kendisinin öne çıkarılmasına karşı olduğu için biyografisini yazanlarla da işbirliği etmeyen biri. Şükür Türkçe bilmiyor da, hakkında ne dedığımi tam anlayamayacak. Chomsky bugün dünyada yaşayan en büyük aydınlardan biri. Aydın entelektüel her neyse kelimesiyle yalnızca bazı bilgileri yayan kişiyi değil, devleti, güç odaklarını, iktidarı, kurulu düzeni derınden eleştiren bir kışıyi de kastediyoruz. Chomsky son otuz beş yıldakı bitip tükenmez çalışkanlığı, eleştirel enerjisi ve zekâsıyla önceden bildiğimiz klasik iktidar odaklarından bir de başkası olduğunu bütün insanlığa gösterdi. Basın ve medya dediğimiz şey. Chomsky'nin gayretlen sayesinde ABD 'den Türkiye'ye, iktidarların ancak basın ve medya ile çok yakın ilişkiler kurarak ve temsil ettikleri büyük çıkar odaklarını koruyan kararlarını hayata geçirebilmek için gerçeğin büyük bir kısmını halktan saklayarak ayakta durabildiklerıni anladık. Chomsky'nin söyledikleri yalnız Amerika için geçerli değil. Türkiye için de doğru. Onu dinlerken, uğruna bütün Türkiye'nin sıkıntı