Katalog

17ŞUBAT2002. SAYI830 doks vardı. Kadınlann cinsellıklerinı, doğalannıerkekleresonsuzbirijefkatpınarıhalinde sunduklan dönemde erkekler, hazların en güzelini onun uğruna feraget etnıek için kendilerini hadımediyorlardı. Gününıüzdeyse iktidarlaniçinkadınıncinsellığınivedoğurganlığım.... Vaktıyle birsürü sergi dolaşmış olmama, yontu sanatıyla kendime göre haşir neşir olmama rağınen bana heykelcilik alanında doğru düzgiin bir bilinç kazandıran yerin Anadolu Medenıyetleri Müzesi olduğunu söylemekzorundayım. BASKENT GUNLERİ Arkaya bakmayanlar Hava raporları yağışlı günlerden söz etti Cinnah Caddesi'ndeki evi aldığım zaman dün akşam. İki gözü iki çeşme bir güne çok sevindi Orhan. uyandık bu sabah. Her şey soluk ve Sana bir resim yapacağım, yeni evine donuk. Giderek güçleşiyor yaşam. bir armağan. Sen de bana bir sofra Inandırıcı sözler söylenemiyor artık, yalan donat, bu olayı kutlayahm, dedi. dünyası dönüyor her yerde, giderek Çok geçmedi telefon etti. tırmanıyor, utanç duvarını aşıyor tüm sözcükler. Azızım resim bitti. Yemek ne zaman? diye soruyor Orhan. Al eline kalemi, yaz başına geleni, Hemen, dedim. Yarım akşam! Ortak diyemiyor insan. Biz istedik her şeyi. Biz dostumuz Ragıp Buluç'u da çağırdım. başaramadık, üstlenemedik görevleri. ** * Orhan'ı bekliyorum. Biraz erken geldi, armağanı koydu masaya, çığlığı bastım, Başucuma bir kitap geldi geçen sabah. sevgili dostum kedilerle selamlıyor beni. Prof. Dr. Mübeccel Kıray'ın kitabı. Adı Yeni evin ılk konuğu onlar. Dört kedi var "Hayatımda Hiç Arkaya Dönmedim" tabloda. Biri sensin, diyor Orhan Peker. Mübeccel Kıray'ı sevgiyle, saygıyla Acaba hangisi, diye özümü arıyorum. düşünürüm her zaman. Ankara Ama karar veremiyorum. Bir hayli Üniversitesi'nde ayrı fakültelerde, ayn dalgacı, uzaklara bakıyor, neler bekliyor kim bilir! Bu ben miyim acaba, diye soruyorum, yanıt yok. Peki bu sarışın kedi? Benzerliği de var, özelliği de. Benden bir esinti var ama terslıkler de haylı çarpıcı. Ben olabilir miyim diye kuşkulanıyor, üçüncü kediye bakıyorum. Kuyruğunu dikmiş bekliyor. Kuyruğu dikmek güzel bir olay. Orhan beni tanıyor, yüreklendirmek istiyor belki de. O günlerde hayli sorunum var. Gözlerim dördüncüde. Yok bu Orhan Peker ve eşi Özdem Erdem, yıl 1967... olamaz, diyorum. Yumulmayı bilmiyorum hiç. Orhan'ın sözleri hâlâ kulağımda. Kedinın tüylerı gıbi parlıyor, yumuşuyor sesi! Yumulmayı da öğren biraz, diyor ve ekliyor: Bu kedilerin hepsinde sen varsın. O konuşmadan sonra ben de muthış bir kedisever oluyor, sokak kedilerine de sevgiyle bakıyorum. Aradan kaç yıl geçti. Dergımizde Murat Ural'ı okurken ben de Orhan'a döndüm yeniden. Resimden söz ederken ona da selam Mübeccel Kıruy: Arkaya bakmadan yol alan bir ayclın. çakarım, anılara dönerim zamanlarda okuduk ama aynı birden. Doğrudan ve doğadan bir kuşaktanız. Arada bir Nermin Abadan ressam Orhan Peker. Ragıp Buluç anlattı Unat'tan selam yollar, o selamla bir gün. Renkleri de sevgiyle öğretiyor, gülümserim arkaya bakmayan arkadaşa. özgürlüklerine dokunmuyor hiç. Kitabı yaşamöyküsünü anlatıyor. Bence Bu pembe o yeşili sevdi, diyor. bir Cumhurıyet kızının bilincini vurguluyor özüne sevgiyle çalışıyor fırçası. Bir Mübeccel Kıray. lleriye bakarak karpuz diliminde kırmızı aşkı tutuşuyor. yapılanmanın gizemini duyuruyor. Hayli Yıllar geçiyor, on, yirmi, otuz, yüz yıl. O acı faturalara karşın ödünsüz bir yaşamı kırmızı solmuyor. Üreten ellere yeniden özetliyor. Arkaya bakmadan yaşayan bir hayran oluyor yeni kuşaklar, yeni genç kızın nasıl yapılandığını, nelere insanlar. Okurlarım biliyor; hüznümü, direndiğini, çağdaş toplumlarda çağdaş efkârımı sanatçı dostlarımla dağıtırım her düzeye vardığını, yaşama sevincıni zaman. Son günlerimi de Avni ve Orhan soldurmadan, dahası mizah gücünü de ile söyleşerek geçiriyorum. llginç bir katarak anlatıyor. Anı türüne yeni bir rastlantı, dergimizin sayfalarında da yan boyut katıyor. Hocaların hocası önemlı yana onlar. Yoz ortama güzel bir soluk bir ders veriyor hepimize. Yol açmak için katıyor, kirlenmeyi önlüyorlar. arkaya değil öne bakmak gerekiyor. Bir fırça vuruşuyla yeni boyutlar katıyor Sayın Kıray yaşamıyla kanıtlıyor bu yaşamımıza. Yenilenen bir gözle gerçeği...^ bakıyoruz önümüze. MÜŞERREF HEKİMOĞLU Efes... UluArtemis'inEfes'i... Yada muhteşem Efes'inArtemis'i...Onun, ilkbakıştadizidizi memeleri andıran figürlere yansıyan cinselliğini, başındaki yedi katlı tacın zengin Ege topraklarındaki bereketini, silüetindeki zarafetinden Egeli kızlara yansıyan işveyi görmek bir yana,benim için asılşaşırtıcıolan birbaşkaşeydaha vardı. Bu, kadıncinselliğinin, yaratıcılığının, bedensel hazın, anaç sefkatin doruk noktasını temsil eden Tannça Artemis ve rahibelerinin yarattığı kültten doğan geleneğin, bumın taın zıddı bir özellik taşıyanpüriiten Meryem'e dönüşmesinin hikâyesiydi... Meryem AnaEvi'ninbulunduğıı dağın yamacında yapılan Meryem Ana heykeliyle, özellıkle giyim kıışam ve yüz hatları açısından benzerözelliklertaşıyan Efes Artemis'i, Tanrıça geleneğinin zorla elinden alınarak böyle pürüten bir idole verılmesine epeyceiçerlemişolmalı. Zira tncil, Artemis tapınağının yok olmasınıöngörüyordu.(Acts, 19:27) Bunedenle tapınak406yılındayerle biredildı Ilırıstiyanlığın Anadolu topraklarında hızla yayıIdığı bu dönemlerde Efesliler Tanrıçalarına dokunıılmasını biiyiikbirisyanlayanıtladılar. I Iristiyan babalar, karşısında"Bıze Artemis'imizigeriverin"diyenEfeslileribuldu. Uzlaşmanın tek bir yolu vardı. Onlara yeni bir Tannça sunmak... Çokgeçıneden toplanan3.Efes Ekumenik Konseyi, Meryem'i Tanrı'nın annesi olarak ilan etti. Kentlerinin yakılıpyıkılmasına nıalolsada, Efesliler bu yeni tanrıçalannı,bu kez Taıırı 'y ı doğuran Bakıre olarak kutsay ıp bağırlannabastılar. Bakıre Meryem'inTanrınınanasıolupolmadığı tartışmalan,nıhayel bu topraklarda, yani Hfes'te Evrensel Konsül toplantısıyla kararabağlandı.Çatalhöyüklü Ana Tanrıça'nın hcykelleri; Tann'yı doğuran Meryem'in, lsa'nınveazizlerinin ikonlarına dönüşerek bu tek tanrılı din mabedlerinın duvarlarını ve ona inananlann evini süslemeyebaşladı. Ana Tanrıça; Kibele'nin, Artemis'in.Hera'nın, Afrodit'in, Athena'nın zengin kişilik özelliklerinden.cınselliğınden.yaratıcılığından, bereketinden oldukça soy utlanarak onu tarih sahnesine çıkartan o en öııemli özelliğiy lc, sadece ve sadece doğurgan özelliğıyle, analığıylaanıldı. Bakire Meryem, Tanrı'yı doğuran Bakire olarak.. Belgesel boyunca, Anadolu'nun bozkırlarında doğan Tanrıça Ana'nın ..,„ Kubaba'dan Meryemc dönüşmesinin izlerinı taşıyan son karemi çektiğimde, be Tanrıça heykelciği, Kültepe. (MÖ IH. yy.) ni fantastik biryolculuğaçıkartan Tannçalar diyarından modern çağın dünyasına dönmemek için bir kadın olarak kalbimın ve ruhumun tüm varlığıyla direndiğini anmısıyorıım.. Ancak ekip "meeburi" dönüij yolculuğuna başladığında kafanıda iki nokta, iyiden iyiye netleşmijjti. Birıncısı,klasık,modcm,postmodern olmak üzere her türdeıı edebiyatı sollayansöylenceleriyadagerçeklerı,günümüzdekalan mekânları vc izleriyle Anadolu topraklarında boy atarak dünya kültürlerini etkileyen Tanrıça kültünü yenıden tartışmanın ve sorgulamanm Yeni Çağ bilincine çok şey katacağı; ıkıncısıyse biiyük bü yiik annelerimin sahibi olduğu Tanrıça tacırnı ve Tanrıçalar ülkemı vaad etmeden, her yanıyla ığdiş edilnıiş böyle bir toplunı için kimsenin banaçocukdoğurtamayacağıydı... f BEŞ KİTAP BES... • Anadolu Kenti: Doç. Dr. Sümer Atasoy Belgesel: Antikten Bugüne Efes, Bergama, Sardis • Tarihte istanbul: Prof. Dr. llber Ortaylı Belgesel: Batı'nın Bittiği Yer Sultanahmet Meydanı • Osmanlı Minyatür Sanatı: Prof. Dr. Günsel Renda Belgesel: Osmanlı Çizgileri • Harem: Prof. Dr. Nurhan Atasoy Belgesel: Osmanlı'da Harem