Katalog

CUMHURİYET DERGİ ABD üniversitelerinde kadın öğretim üyesi oranı yüzde üç. Oysa Türkiye'de sadece fizik alanında profesörlerin yüzde 15'i, doçentlerin yüzde 20'si kadın. ABD ve Avrupa, kadınlan akademik alana çekebilmek için, cinsel aynmcılığın yapılmadığı,. „ ... cinsel tacizin \. yaşanmadığı kız okullannı yeniden açmayı tartışıyor. Prof. Dr. Gülen Aktaş, Türkiye'de kadınlann bilim dünyasındaki yerini anlatıyor... l.Sayfanındevamı Fiziği nasıl tanımhyorsunuz? Benim için fizik, bir düşünce sistemi, bir formasyon. Insana, hayata dair bir bakış açısı ve birtakım yöntemler öğretiyor. Çırakhkustalık işi. Sizden evvelkiler ne yapmış onlan öğretiyorlar, öğrenirken aklınız belli bir şekilde çalışmaya yatkınlaşıyor, bir düşünce formasyonu veriyor. Bu ne: Eleştirel bakış. Sürekli eleştirel bakmak, her şey i eleştirmek, her şeyden kuşkulanmak. Bu, bence ınsanı huzursuz, ama mutlu yapıyor. Bu her fizikçi için doğru mudur, emin değilim, amabakıyorum fizikçilerin hayatına kuşkuculuk ve merak hep var... Eğer bir fizikçi olacaksanız, bir şeyleri merak etmenizlazım,meraksızbilim olmaz. Kuşkuculuğun ve merakın sınırlarını nereye kadar götürüyorsunuz? itiraf edeyım kı, çok felsefeci değilim, onun için bunu felsef i açıdan düşünüp ele almış da değilim. Kendı hayatımdan kalkışıp yanıtlarsam, bunun hıçbır sınırı yok. Her şeyi sorguluyorum, her şeyi de merak ediyorum... Onun ıçın de insanlara huzur veren bin olmadığımı düşünüyorum. Bu günlük yaşamınıza, ilişkilerinizc nasıl yansıyor? Gazetede, kitaplarda okuduğum hiçbir şeye inanmıyorum, mesela. Ama bu demek değil ki, insanlara inanmıyorum. tnsanlara inanıyorum, ama onlan da soranm, merak edenm, yani didiklerim. Bilgiye de kuşku ile yaklaşıyor olmalısınız... Evet, kuşkuylayaklaşıyorum. Buğday fiyatlan 165 dolar olacak, bu rakam dünya fiyatlannın üstünde diyorlarsa, beyaz adamlar gelip bize bunları söyledi diye, o kadarkolay inanmıyorum. Nasıl bir aileden geliyorsunuz? Ailenizin sizin kimliğinizdeki etkisi nedir? Babam, 1960'daordudanayrılmakzorunda kalan, bundan da hiç hoşlanmayan bir subay. Annem lstanbullu, Istanbul Kız Lisesi'nden.Kadınlaraçokdeğerverilen birailedeyetiştim.Çokpozitifinsanlardı, okumaya, kadınlann eğıtilmesine çok inanıyorlardı. Biz, ikı kız bir erkek, kızların okuması lazım, erkek ne olsa yapar anlay ışı ile büyütüldük. Ve güven. Hayatımda tercihlerimı hep kendım yaptım, okumama karışmadılar: ünıversıte okuyacak mısın, sen bilirsin; fizik okuyacağım, iyi, işte fizik... Öğrencileriminaılelerinebakıyorum şımdı, çocukların hayatına çok daha müdahalecıler, aman onu okuma, fizik okunurmu... Sizin gençlik döneminizde, fizik muteber bir alan mıydı? Yaşım icabı 68 'lerde büyüdüm, solcuydum. Bizim dönemimizde işletmeye gitmekayıpbirşeydi. lşletme okumak, Allah korusun, söyleyemezdiniz böyle şeyleri. Mühendislik okumak da, hafiftertip oportünizm gibiydi. Fizik? Fizik daha iyiydi. Moda iktisat okumak tı; fen bilimleri okumak da iyi bir şeydi. Bu sizinle sizden önceki kuşak arasında çok fazla çelişki oimamasından da kaynaklanıyor olabilir mi? Belkı, ama şimdi hiç öyle değil. Benim fizikçi arkadaşlarımın hepsi değil ama, bir bölümü çocuklan için "Aman fizik okuyup bizim gibi aç mı kalacak, üç kuruş devlet maaşjna mı sürünecek" diye düşünüyor. Çünkü, fizikçi olup da üniversite dışında iş bulmak çok zor... Fizikte hem öğrcnimde hem de sonrasında kadınlann yeri ne? Türkıye her şeyde geri de, kadın fizikçilerde, birgarip ileri. Üniversitelerin fizik bölümlerindeki profesör sayısı 204, bunların yüzde 15 'i kadın. Bu oran doçentl ik ve yardımcı doçenlıkte yükselıyor, 117 doçentten yüzde 21 'i, 188 yardımcı doçentten de yüzde 23'ü kadın. Fizik bölümlerindeki kadın öğrenci oranı ise yüzde 18. Mastırdiploması sayısı 556,alanlannyüzde25'ikadın... Avrupa ya da Amerika ile bir kıyaslama mümkün mü? Amerika'daki üniversitelerde fizik alanında kadın öğretim üyesi oranı yüzde 3. Yine fizikte hiçbir kadın öğretim üyesi olmayan üniversitelerin oranı ise nerdeyse yüzde 50. Kadınlann yüzde altmışı üniversite mezunu olmasına rağmen, fizik bölümlerinde hiç kadın yok. 1992'de fizik dalında 1200 kişi doktora almış, bunun sadece 120'si kadın. Avrupa? Dünyada en yüksek fizikçi kadın oranı Macaristan'da, onu Filipinler izliyor. Sonra aynı sırada yçı1 alan Rusya, ttalya, Fransa, Türkiye var. Ondan sonra Brezilya, Polonya, lspanya, Belçika, düşerek gidiyor. Mesela Almanya sıralamada yok. Avrupa çok ilginç, Fransagibi çok yüksek, Almanya gibi hiç olmayan ülkeler var. Almanya sizce neden sıralamada bile yeralmıyor? Naziler'ın kadınlara biçtiğı rolün etkisi olmalı, evde oturmalan, iyi anne olmalan, ıy ı çocuk yetıştirmeleri... Bizde de Islamiyetin biçtiği bir rol var...