Katalog

CUMHURİYET DERGİ NejaA MeSh Devrim, Kompozhytm, duyuran ressamlann çahşmalannı bir araya getiren bu sergide elliye yakın yağlıboya ve kâğıt üzerine yapılmış iş sunuluyor. Paris'te II. Dünya Savaşı'nm ardından oluşan sanat ortamı, Türkiyeli sanatçılar için de önemli etkilenme, bilgilenme merkeziydi. O tarihlere dek yurtdışına sadece eğitım almak amacıyla giden sanatçılanmız beraberlerindebazen 30 bazen 50 yıl önceki sanat akımlannı getirerek, Türkiye'de "Modernizm"i, "Modern Sanaü" sorgulamayaçalıştılar. AncakKübizm'in, Izlenimciliğın, Sembolizm' in geç kalmış yorumlan Türk resmi için yeni bir açılım getirmediği gibi, devletin tüm olanaklannı arkasına alan îstanbul DevletGüzel Sanatlar Akademisi, 1937'deLeopoldLevy'nineğitimvermeye başlamasma dek adeta derm bir kış uykusunayatmıştı. Levy'nin20. yybaşlangıcmdakisürecebizzattanıklıketmesi, modern resmin serüvenini bilmesi öğrencileri için büyük bir kazanım olmuştur. II. Dünya Savaşı sırasmda dışansıylatüm ilişjölen kopan sanat ortamı, Levy'nin Akademizm bataklığına saplanmadan öğrencilerini soyutlamaya yakın tarzda yetiştirmesi, Türkresmineyön veren temel öğelerden biri olarak etkisini 1954'ten sonra gösterdi. Çünkü tstanbullu ressamlar da, dünyanın dörtbiryanuıdameslektaşlangibi,savaşbiterbitmez "son gelışmelen" öğrenebilmek amacıylaParis'inyolunututtular. Yapı Kredi Kültür Merkezi' ndeki sergi, ister Fransız Hükümeti'nin verdiği burslarla, istersekendı ıstekleri doğrultusunda Paris'e gidipburada çalışan ressarnlanmızın çalışmalanyla o dönemlcrde gündemde olan sanatçılann işlerini yan yana getırerek, izleyicilere bir dönemin, 19451960 arasının panoramasını sunuyor. Abidin Dino, himsiz, 1954~. Nicolas de StaeL, Kompozisyon, J948... Buyrun Paris okuluna B NECMİSÖNMEZ* indbkuzyüzkırkbeşyıhyaknıtarihte gündeme gelen önemli eko) nomik, politik, sosyal olgulann yanı ara Sanat Tarihi'nde de bir dönüm noktasım belirier. II. Dünya Savaşı'mn ardından "güncel sanat"myenianlatım olanaklarmı zorlayarak, farklı "yorumIara" varmak için harcadığı çaba, yaralı kıtamn tek kentinde, Paris'te bütünselbirgövdeoluşturabilecekyoğuntağaulaşır. 194555 arasında Paris'te oluşan sanat ortamı, çağdaş sanattn psıkoanalızmden Doğu Kaligrafisine, Göney Amcrika nritlerinden Ortaçağ Hıristiyan İkonografisıne dek oldukça geniş etkilcnme alanlarından kendini beslediğini duyumsatmaktaydı. öteden ben dünyanın dört bıryanından göç alan Pans kentinde bitçok sanat ortamı hem farklı bir "çağdaşhk olgusunu", hem de o zamana dek bılinmeyen, tanınmayan uluslararası bir eğılimi gündeme geürmeyi başarmıştı. Dino, Selim Turan, Mübin Orhon, FahrelNissa Zeid, Adnan Çoker, Neşet Günal, Tiraje, Nedim Ounsur, Fikret Muallâ Saygı, Adnan Varrncagibi 19451960 arasmda Paris'te çahşmalannı sürdürmüş olan sanatçıIanmızla Serge Charchoune, Jean Degottex, Natalia Dumitresco, Jean Fautrier, Hans Hartung, Andre Lanskoy, Charies Lapicque, Serge Poliakoff, Gustov Smgier, Pierre Solüages, Nicolas deStael, MariaHelenaVteira da Silva, Jean Bazaine, RogerBissiere gibi o yıllarda Fransızbaşkentmdc isimlermi Kıyaslama yapmadan Serginin en büyük erdemi, ressamlar arasmda "kıyaslama" yapmadan, o dönemin ruhunu yansıtan çalışmalan "bilgilendirici" bir güdüylcyan yana getirmesi. Seçılentablolann düzeyi, o sanatçıyı ne oranda temsil ettiğitartışılabilirelbette.Hattabunoktada dahadaderinleşerek, sadece Paris'teeğitim alan ressamlanmızla oraya yerleşen, ismini duyurma mücadelesmi veren sanatçılanmızm bir payda altında toplanılması eleştirilebilir.Ama, Çağdaş Resim Tarihi'nde Türkiyeli sanatçılann Batılı akımlarla "ilk" kez "eş zamanlı" dıyalog kurması, o yıllarda Paris'te açılan önemli sergılere ressamlanmızın da davet edilmiş olmasından doğan yakmlaşmayı geç de olsa gündeme getiren bu sergiyi, yeni bir sorgulama sürecinin baslangıcı, bihnmezlık perdesmm aralanması olarak değcrlendirmek gerekıyor. Çünkü Paris'tn modern sanatmmerkezi olmaavantajınıNewYork'akaptırmadankısabirsüre önce Pans'te "zamanın ruhunu" soluyan Türkiyeli sanatçılar farkında olmadan yeni bir sürecin, dünyaya bakış açısının ilk prototiplen oldular. Paris gibi zorlu bir sanat ortamında edindiklen başanlar, onlann "resım gelcneği" olmayanbirkültürdengelmelenneragmen zorlu bir mücadelenin içinde bazen ileriye, bazen geriye düşerek "kendi serüvenlerini" sürdürdüklenni düşündürmektedir. İster figüratıf ısterse soyut tarzda olsun, sergıdeki resimleri, hakkında pek az bilgiye sahip olduğumuzbu serüvenin damlalan olarak değerlendırmek yanlış olmayacaktır. Sergi Yapı Kredi Kazım Taşkent Sanat Galerisi'nde lOHaziran 2000 tarihine dek izlenebilir.^ (*) Necmi Sönmez, Sergi Yapımcısı, Sanat Eleştırmeni, Frankfurt'tayaşıyor. Kâzım Taşkent Sanat Galerisi'nde Türk ve yabancı ressamlann aynı dönemde (19451960) yaptıklan çalışmalan yan yana getiren sergi önemli bir "sorgulamanm" kapılannı aralamayı Tiraje Dikmen, A.M. anısına, 1960.. Yapı Kredi Kâzım Taşkent Sanat Galerisi'nde AmelieEdgü'nün yapnncılığını üstlendiği "Paris Okulu ve Türk Ressamlan, Pans 19451960" başlıkh sergi, çağdaş sanatın bu hareketli dönemıni büyüteç altına alırken, ülkcmizde ilk defa Türk ve yabancı ressamlann aynı dönemde yaptıklan çalışmalan yan yana getirerek önemli bir "sorgulamanın" kapılannı aralamayı denıyor. Avni Arbaş, Hakkı Anlı, Albert Bitran, Cihat Burak, Nejad Melih Devrim, Abidin deniyor.