Katalog

r ü 15 PAZARIN PENCERESİNDEN Kitaplar ne olacak? SELÇUK EREZ I . Abdullah Freres. Cemal Işıksel (19041989), Atatürk köylülerle. Selahattin Giz (Selanik 1914tstanbul 1994). uis Borges'in "Babil'ın Kıtaplığı" başlıklı öyküsünü okuyorum: Bu kitaplığın sayısız, belki de sonsuz sayıda sekizgen galerilerinin olduğunu ve bu galerileri, alçak parmaklıklarla sınırlanmış geniş hava boşluklannın birbirinden ayırdığını anlatıyor. Bu ara "kitaplık" sözcüğünü de "uzay" anlamında kullandığını da saklamıyor. Bu kitaphkta, sekizgenlerden birinden bakınca üstteki ve alttaki katlar görünürmüş, galerilerin içerıkleri de oldukça belirliymiş.. 'Borges'in tarifıne göre' bu galerilerin bütün duvarları boyunca beş uzun raf bulunuyor. Ancak, bu sekizgen odaların ikişer duvan eksik: Bu aralıklardan tekı, başka bır galeriye uzanan bir hole açılıyor. Holün sağında ve solunda iki küçük odacık var: Birinde insan ayakta uyuyabilir, diğeri ise ayak yolu. Borges'in kitaplığında bu alanda, ayrıca bir ucu gayya kadar derinlere inen, diğer ucuysa yukarılara doğru kaybolan sarmal bir merdiven de bulunuyor... Işık, 'lamba' olarak anılan küre şeklindeki meyvelerden yayılıyor. 'Babil'in Kitaplığı'nı Istanbul'dayken okusaydım kim bilir neler geçerdi aklımdan; ama Los Angeles'de, eski dostum Dr. Barry Schifrin'in evinde yan gelip okuduğumdan gözlerimin önüne dün dolaştığım Paul Getty Müzesi geliyor: Mimar Richard Meier'in eseri olan bu müze binasının da birbirlerine korıdoriarla bağlanmış galerileri yok muydu? Bu galerilerden bakınca da değışık düzeylerde, başka alanlar görülmüyor muydu? Bir galeriden diğerine bu koridoriardan geçip gittiğimizde sonsuzluklardan gelen ve uzaklara giden yolları, ufuktaki tepelerı görmedik mi? Bu koridorları da, çeşitli noktalarda, bir ucu göğe çıkar gibi görünen, bir ucunun aşağıda nerelere uzandığı belirsız merdivenler bağlıyordu. Değişik devırlere ait sanat eserlerinı banndıran bölümlerı, sekizgen değıl ama farklı düzeylerde çokgenlerle Luis Borges. kesilen duvarlarla sınırlı değil mi? San Monica dağlannın tepelerinden birinde sezemedikleri başka bir şey daha var: bütün görkemiyle yükselen bu binanın Bazıları, satamasalar da, yazdıkları 'Babil'in Kitaplığı'nı anımsatan yönleri kitaplaşamasa da kimsenin ruhu duymasa bunlardan ibaret değil! da roman yazmayı, öykü tasariamayı Borges yazısının bir yerinde, bu kitaplığın sürdürecekler. Eskiden de böyle insanlar bir Tanrı yapısı olduğunu söylüyor... vardı; Osmanlı ressamı Avni Lifıj Insanın ise bir rastlantı sonucu buraya kimseye satamayacağını, kimsenin ulaşmış olabıleceğinden ya da yaradan alamayacağını bildiği düzeyi yüce resimler tarafından belli bir amaçla atanmış yaratırdı... Pekı, bu milenyum yazarlannın olabıleceğinden bahis açıyor. Robert yazdıklarını kim okuyacak? Çok kere Meier'in yaprtı da tıpkı Borges'in Kıtaplığı kendıleri; bazen karıları ya da kocalan ya da gıbı aslında Tann değil, ınsan ımgesinin diğer yakınları..yani topu topu üçbeş ürünü... Sız, bunun da esin kaynağının kişi..Uzun yıllar böyle geçecek; ama yaradan olduğunu düşünebilirsiniz.. Sonra, gelecek milenyumun yüzyıllarından rastlantı da var mı bu işte? Meier, aralarında birinde, bıri çıkacak, bu o güne dek James Stirling gıbı, Fumihiko Maki gibi, yazarından başkasının bilmediği, kimsenin Michael VVilford gibi sıradışı mimarlar okumamış olduğu romanlardan, arasından seçilmış olduğuna göre ve öykülerden birını bulacak.. Bunu okudukça "Başka bir mimar, mesela Stirling gözlerı büyüyecek, okuduğunun güzelliği, o seçilseydı, görkemi daha eksik, sanat güne dek okuduklanna benzemezliği değerı daha kısıtlı bir eser çıkardı.." onu kendinden geçirecek.. Bunu denılemeyeceğine gore burada da "şansçağdaşlanna haykırdığında, bu, sadece kaderkısmet" p'ekâlâ rol oynamış!.. yazılmış ama başkalarınca okunmamış 'Mılenyum'un başı varsayılan tarih geldi romanlar ve öykülerin güzellerı bulunup da çattı; gazeteler, dergıler önümüzdekı yeniden gunışığına çıkınca ne olacak yüzyıllarda neler olacağını kestırmeye biliyor musunuz? İşte o zaman ikinci bir çalışanların yazılarıyla dolu. En sarsanlan, Rönesansı, bir aydınlanma devresini en çok düşündürenlerı, en inandırıcı yaşayacak torunlarınız! ^ olanlar: 'Newsweek' dergisinde, yeni milenyumda başımıza gelecekler sayılıp sıralanmış. Açıp bakıyonjm: Kitaplıklara, müzelere ne olacak? Çok uzak değil, oldukça yakın bir gelecekte, ıçlerine yüzlerce, binlerce sayfa sığdınlabilecek kompakt diskleri yansıtan ekranlı ekitabı okuma aygıtlan çıkacak ve bu aygıtlar giderek ucuzlayıp, küçülüp, hafifleyip kitaplann yerıni alacak; 2020'de VVebster Lugatında 'kitap'ın "Genellikle bilgısayar ya da kişisel okuma aygrtlarında görünen uzunca bir yazrt" olarak tanımlanması çok olası! Kitaplar, gazeteler dergiler artık basılmayacak; bundan böyle birer eskı kitap deposuna dönüşecek kitaplıklara kitap almak ya da okumak için değil, Getty Müzesi gibi mımari açıdan ilginçse binalarını görmek için gidilecek.. Yazarlara ne olacak? Roman yazanlar, sonra öykücüler ne yapacaklar? Pek azı bundan sonra geçimlerini sinema ya da televizyon için senaryo yazarak sağlayacak ama çoğu, sessiz sinemanın eski yıldızlan gibi unutulup gidecek... Bütün bunlar doğru ve olası ama bu 2000'li yıllann falcılarının göremedikleri,