Katalog

26EYLÜL 1999. SAY1705 Bir aydır depremin acısı ve korkusuyla yaşıyoruz. En çok etkilenenler çocuklar, kadınlar ve yaşlılar. Ancak kişi kendisini "güvende" hissetmediği sürece tedavi çaresizlik duygusunu gidermiyor. Psikiyatrist Prof. Dr. Şahika Yüksel "Önce ev" diyor, "aksi halde çadırda yaşayan birinin ancak uykusunu düzenleyebilirim..." Once ev BERATGÜNÇIKAN • •• K ırk bin kişinin ölümünc yol açan depremin üzerinden biraydan fazlazamangeçti.Yaralilar tedavi altına alınırken, enkaz kaldırma çalışmalan sürerken hem deprem mağdurlan hem degazetelerçağrıyıpsikologvepsikiyatristler üzerinde yoğunlaştırdı. "Gelin ve yardım edın" deniliyordu. Gazetelerde travmanın nelere yol açağı ve nası 1 aşı lacağı konusunda yayımlaryeraldı.Meslekyaşamıboyuncailk kezkendisindenbu kadar çok yardımistendiğini söyleyen tstanbul Üniversitesi Tıp Fakiiltcsi Psikiyatri Ana Bilim Dalı öğretim Üyesı Prof. Dr. Şahika Yüksel bunun nedeninın "çaresizlik duygusu" olduğunu söylüyor. Prof. Yüksel'le depremin yol açtığıtravma ve sonuçlan üzerine konuştuk... Deprem en çok kimlcri etkiledi? Bir felaket ya da ağır bir travma olduğu zamanortayaçıkanruhsalzorluklanbelirleyen basitbirmatematikhesabımızvardır. Birkişinin öncesi, iki: yaşanan mağduriyet yani travma, üç: travma sonrası devre. Bu üçünün kişidc daha sonraki tepkileri belirlediğini düşünürüz. Yanı kışınin hayatındadahaönceden geçirilmiş travmalar varsa ve bu birdençok iserisklidir. Onun için geçirilmiş kazalar, saldınlar, dcpremler, felaketlerburada birrol oynayacaktır. Toplu msal katman olarak... Deprem yine fakıri vuruyor. Bununla ilgi1 i çok net say ı lar var. Dünya Akı I Sağl ığı Teşkilatı'nın 199092 yılları arasında yaptığı dünya çapında bir değerlendirme var. Dünya nüfusu içinde felakctlcre maruz kalanların yüzde 45 'i Asya'da, yani az gelirli ülkelerde. Zengin ülkelerde yaşanan felaketlerde ise alt sınıfların kınldığını, hasargördüğünü görüyoruz. Yaşadığımız depreme baktığımız zaman, ölü sayısının çokluğu zaten herkesi travmatize etmekte başl ı başına bir endikasyon. Ancak düşük gelirgrubundanolmaketkilenmeyi arttırıyor. Diyelim ki birinin daha düzenlı bir işı ve gelır kaynağı varsa, depremde evını, malını kaybetmişse ikinci birini belkibirazzorlanarak,belkibiraz daha mütcvazı bir hayatla kurabilır. Böylebirolasılığıvardır. Ama fakir, işsız, zaten geçıcı marjinal işlerde çalışanların benzer bir işi tekrar kurması son derecezor. Dolayısıylaaltgrup daha da çaresizliğe ve sefalete doğru itiliyor. Ağırdepresyonlann bu grupta yüksek oranda olduğunu Dünya Sağlık Teşkilatı'nın sayıları söylüyor. Geçmişi enkazın altında. Yaşama yeniden başlayabilmesi için öncelikle gereken bir ev... Prof. Dr. Şahika Yüksel Diğer risk grupları... Çok sayıda çocuğu olan, düzenli bir partnerı, bu çocukların bakımınıvesorumluluğunupaylaştığı kimsesi olmayan kadınlar, hastalar, herhangi birbedenselhastalığıyadadahaöncedcn geçirilmiş ruhsalsorunuolanlar, yaşlılaryineriskligrubagiriyor. Depremde olan nedir? Ansızın bir uyaran geliyor, kişinin o zamana kadar kurduğu hayatı, hem Türkiye'de ilk kezpsikologlara böylesineçağrıyaptldı. Prof. Yüksel"egöre neden "çaresizlik' mal, hem beden bütünlüğü hem de insan ilışkılerı bakımından sarsıyor, yok "Bu fclaketten sonranasıl yaşayacağım? Bu met veriyor. Onun dışındaburada, psikososediyor. Kişi, dünyadaki yerını depremzede dünya güvcnilır mı? Ayaklarımın üstündc yal travma programında biz dc travmaya maolarak yeniden yerleştirmek ve yenı bir durabilecek miyım? Yakınlanm,mahallelim ruz kalan kişilere ücretsiz hizmet veriyoruz. uyum sağlamak zorunda kalıyor. Yeni bir ya da devletim beni koruyabilecek mi? Ko Şimdi depremzede travmatist hastaların duuyum, planlanmış olarak birycrc göç edilse ruyamayacak" gibibirolumsuzimaj yerlerumunu onlara en uygun tedavilerle takip etbile bir zorluktur, bir yıkım üzerine yenı bir şıyor. Eğer oraya bircv, düzcnli bir yiyecek mekteyi/. Ama bu tür kuruluşlar, psikososuyum kurmak daha da zordur. gıderseo7aman"Güvenlıbirdünyadayım, yal travmayı merkezalan ruh sağlığı hizmetbeni koruyabil irler, bir zorluk yaşadım ama leri Türkiye'de iki ya da üç tane var. AnkaAnlattıklarını/dan ortaya öncelikle fibunun onarılmasımümkün"diye bir güvenra'dabirkrizemüdahalcmerkezıvar,Ankaıiki sorunların çö/.ülmesi gerektiği çıkılik duygusu yeniden gerçekçi olarak devreye raÜniversitesi'nebağlı,birdeBakırköy'ün yor... girebilecektir. Bunlarınolmaması iseyoğun böylebirbirimi var.başkayok. Dolayısıyla Deprem travmasını yaşayanların ruh sağderccedc dcprcsyona yol açabilecek birdubiz daha çok bilgiye sahibiz. Bi/.im buradan lığı için neyapılmalıdırdenildığınde.çok net rumdur. yetişcn arkadaşlarımız, öğrencılerimiz hepolarak hemen"ev"diyorum. Evyapılsın. Bizim bir şey yapmamız, zararın giderildiği Depremin üzerinden bir aydan fazla za siçokbilgililerbukonuda. Buyüzdenbmm diğer yaptığımi7 iş daha az donanımı olan durumda mütnkun. man geçti... Bir aya kadar gösterilen psimeslektaşlarımızı bilgılendirmek, eğitmek kolojiktcpkilerinnormal olduğu söylenYani yeni bir kapı açmak... ve onların sahadaki tedavilcrini uygun şekilmişti.Şimdineulacak? Aksi takdirde ben, çadırda yaşayan vc çadc yapmalarını sağlamak. Tedavılersürecek. Bizım Psikiyatri Ana dırı su alan birısınin uykusunu düzenleyıcı Bilim Dalı olarak biracil poliklıniğimiz var. Bir de travmayı yaşayıp da derdini, sıbir şey yapabilirim ama hiçbir ilacım onun Bu depremzedelere ücretsız ve 24 saat hizkıntısınıanlatamayanlar... * " çaresizlik duygusunu gideremez. Insanlarda