Katalog

19EYLÜL 1999. SAYI 704 yor. Yanına gittik, tanıştık. Ankaralı bir resimöğretmeni. Adı MehmetTevlim. Takma adla yazı yazdığım bir mizah dergisine katkı verenlerden. Ismen birbirimizi tanıyoruz. O benim yazılarıma, ben onun çizgilerine hiç yabancı değil. Daha önceki CHP Belediye Başkanı Mehmet Soysalan zamanında, Didim'de rahat çalışma ortamı buluyormuş. Şimdiki belediye başkanı ki bir dönem görevden alınmış ilkokul mezunubirtüccar. Çalışma izni vermemiş. Adı Ünal Bozkurt olan bu zat, sayın Tevlim'i: "Ressam messam, sanat manat anlamam ben" diyerek makamından kovmuş. Tüm seyyar satıcılar adamın baştacı. Çünkühepsi oydaşları. Tevlim Didim Sanat Galerisi sahibi sayın Doğan Ersoy'un duyarlılığı ile standını koruyor. Işin en ilginç yanı, kordonboyunda stratejik üç noktanın Ülkü Ocaklan standı ile işgal edilmesi. Gözetleme kuleleri gibi çalışıyorlar adeta. Kurt resimli pankartlar, bayraklar, yüzükler ve liderlerinin, başbuğlarının resimleriyle dolu standdan, Türkleştirme ve Turan nidaları yükscliyor. Duyduk ki Hasankeyf ten gelen, dogrusu Özal zamanında yerinden yurdundan edilerek Akbük koyundaki Denizköy ve Yalıköy 'e yerleştirilmiş Güneydoğulu insanlarımız Didim'i bozmaya başlamış. Belli Hasankeyfliler birilerinin keyfini kaçırmış. BunlannacilenTürkleştinlmesi gerekmektedir. Elbetteki bumisyonu yerine getirecek kuruluş Ülkü Ocaklarıdır... Bizsolculanngözünüseveyim. Adamlar ayakta uluyor, biz ise ayakta uyuyoruz... Yerel, ulusal, evrensel tüm değerlerden soyut, uyumaya devam edeceğiz de. Didim'ın Altınkum koyu ortahallı yerli ve yabancı turistlerin akınına uğramış. Belediye Başkanı Ünal Bozkurt'u tescil eden beyanatını geçenlerde basında okumuştum; "Ben yerli ve yabancı turistin paralısını severim." Diğer koylar ise kurumların vc süper halli zenginlerimizin akınına uğramış. Anlayacağımız koylarımız da sınıf atlamış. Koylara düzenlenenturlarakatıldığınızdagerçekliği tümçıplaklığıylagözlemleyebiliyorsunuz. Turun ilk durağı Cennet Adası oluyor. Nefis birdenizivar. Adanınyakınındadenizegiriyoruz. Adanın daha önceki adı 'Ziraat Adası' imiş. Ülkemızin dünyada Yunanistan ve Italyailebirliktesayılızeytinüreticisiolduğu dönemde, adada zeytin fidesi yetiştirilir ve tüm yöreye buradan fide dağıtımı yapılırmış. Zeytin üretimine uygulanan yanlış tabanfiyatpolitikalannedeniylebilindiğigibi zeytinüretimigeriletilmiş,dolayısıylaZiraatAda'sındakifidelerdeuçurulmuş. Şimdilerde albatroslann konuşlandığı biralan. Yakındaalbatroslarda uçurulacak. Çünküada 49yıllığınaSedatSimavi'yekiralanmış. Ikınci durak Dalyan koyu. Uzaktan cnfcs bir görünümc sahıp. Eskıden bu koy balık üretim alanıymış. Rivayet o ki bazı Yunan adalarına bile balık buradan gidermiş. Şimdi Tarım Bakanlığı ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'neaitkampyeri.Denizinrengi Cennet Adası kadar berrak deği 1. Koya yaklaştığınızda gerçeği görüyorsunuz. Duş yerleri açıkta, sulannı koya akıtıyor. Koylar ve ne güzel kıy ılar, kişi ve kurumlara denetimsiz bir şekilde özal döneminde adeta bağışlanmış. Yagma vc talanın ivmelendiği süreç diyoryöre halkı bu sürece. Didim Belediyesi 1985 yılında çarpık yapılaşmayı önlemek için, konutu olmayanları kooperatif çatısı altındaörgütleyerek cüzi fiyatlarlakooperatiflerearsatahsisindebulunmuş. Sayın Özal arsalarael koyarak buralan parlamenterlerin dinlence alanına dönüştürmüş. Bu alan zamanla da parlamenterlerin mülkiyctinegeçirilcrek"ParlamcntcrlerSitesi"ne dönüştürülmü!}. Her koyda olduğu gibı Parlamenterler Sitesı'nin açığında da denize gıriyoruz. Kıyıda bir gruba yaklaşıyoruz. Sitenin dışında güzel bir çardak. Al 17 Didyma (Didim)'in bulunduğu yerde MÖ 400 yılında tyonlartarafındaninşaaedilmiş. Humeyni 'nin atalan Persler (Daryus zamanı) putlara tapınmak şeytan işidir diye tapınağı n üzerini toprakla örtmüşler. Perslerin tarihi soykınmına dur diyen tskender tapınağı tekrar ortaya çıkarmış. tnşaatı tam 300 yıl sürmüş. Tapınak mitolojik fahişe Medusa'nın kabartmalan ve mitoloj ik kâhin Orcyle (Oracle) söylenceleri ile efsaneleşmiş. Tapınak, devasa 120 kolondan oluşuyormuş. Günümüzde ikisi ayakta... Tapınağın olduğu yer, tarihındc dünyanın en büyük liman kenti olan Milet'in 20 km uzağında. Ticaret ıçin Iimanagelenlerbu20km'likyolukatederek Apollo Tapınağı'nı ziyaret ederlermiş tapınmak için. 100 senedir bölgede kazı yapan Alman arkeologlar, 1980'lcrdc Apollo ve Milet'i birbirine bağlayan 20 km'lik aslanlı yeraltı yolunu bulmuşlar. 300 metrelik bölümünü ortaya çıkarmışlar. Tamamı ortaya çıkarıldığında, dünyanın en uzun antik yoluna kavuşacağı arkeologlar tarafından söylenmektedir. Muhteşem bir inşa yöntcmi kullanılmış. Zemin devasa taş bloklarla döşcli. Yol üç merre genişliğinde, tretuvarlan hâlâ duruyor. Kolon yerleri belli. Aslanlaryok. Kazı tüm hızıyla devam ederken bilinmeyen bir nedenle durdurulmuş. Etrafını yüksek duvarlarla çevirmişler. Yaklaşmak bile yasak. Arkeologlann birbaşka değerlendirmesine göre, ApolloMilet bağlantısının ortaya çıkanlması, devasa Apollo kolonlannındikilmesi halinde ortaya çıkacak antik kompleks Didim'i dünyanın en büyük tarihi turizm merkezi haline getirecektir. Yıkılmış devasa kolonlann tüm parçalan Apollo Tapınağı'nın çevresinde. Yine Alman arkeologlann dediğine göre, devasa bir kolonun dikimmaliyeti 300binmarkmış. Bizimkilerin bu maliyettenkaçışlan akıl işi değil. Belli mi olur! Biz mukaddes ApolloMilet Yolu'nu bisiklet yoluna çcviririz de. Dünün Akköy'e bağlı mahallesı Didim, bugün Eskihisar, Yenihisar ve Altınkum bütünleşmesi ile kentleşme sürecine girmiş. Didim'li Didim'in il olmasını istiyor. Didim varoşlarını da yaratmış. Altyapı yctersiz. Yollardüzensiz. Hertaraf foseptik, kokudan geçilmiyor. Fakat yoğun yapı laşma hızla devam ediyor. Kanalizasyon sıstemi Fransızlara ihale edilmiş durumda. thalesi yapılan yat limanının ticari limana dönüştürülmesi halinde, Didim'in büyük bir metropol "e, liman kcntine dönüşmeyeceğini kimsc iddia edemez. Didim bugünkü durumundan memnun değil. Didim "Ne idim ne oluyorum!" diye adeta haykırıyor. Duyan yok. Tüm kıyılanmızagösterilcnduyarsızlıklar, Didim içinde geçerli. Yetkililcr Didim'in feryadınakulak versinler. Didim dinlence 'kenti' olmaktan çıkmış, işkence 'kenti' olma yolunda hızla ilerliyor. Didim bir deprem bölgesi olmasma rağmen gerekli önlemler alınmıyor... tındakonuşlanmışkişilerinhepsitanıdıkeski bakan ve parlamenterler. Bir hanımefendiyletartışıyorlar. Hanımefendi kendilerine: "Bu güzel dayanışmaörneği değerlendirmeleri, benim gibi emekli olup eskidikten sonra değil, Meclis'tc ikcn yapmalıydınız" diyerek sitem ediyor. Hanımefendınin adı Süheyla Berker. Feyyaz Berker'in kuzeniymişler. Bazı ünliilerin, örneğin merhum Cengiz Tuncer (Bakan), Uğur Dündar, Müjdat Gezen, Kemal Sunal vb..'nin da Vefa Lisesi'ndenhocalan... ParlamenterlerSitesi'ninçevresiboş geniş alan. Bu geniş alan Hazine'ye aitmiş. Hemen önünde yat limanı inşaatı başlamış. Bakalım bu 'alan' kimlere.'talan' ettinlecek. En güzel koylar, kıyılar polis akademisi, DDY, Çitosan, Azot Sanayii, TÜGSAŞ ve bazı holdinglerimizin yerleri olarak işgal cdilmiş. Didim'den 30 km uzaklıktaki, eskiden mandalina bahçeleriyle bezenmiş Akbük koyu da aynı saldınyla iç içe. Didim sanat doğasıyla değil tarihi ile de varsıl... Koylar ve antik kent alanlan kesinliklc doğal ve tarihi sit kapsamına alınmalı idi. Evet "ıdi" ama çok geç... Dünyanın en büyük tarih öncesi tapınağı burada. Latince ikiz kardeş anlamına gelen eski Rum köyü 1. derece deprem alanı Bu süreçlcmcnin dikkatten kaçan en öncınli yanı, bölgcnin birinci dcrcccdc deprem alanı olmasına karşın, bina yapımlannda deprem yönetmeliğine istenen düzeyde önemverilmemesi.özellikle Yenihisar yerleşim alanında inşa edilen çok katlı binalar denetimden yoksun. Yeni deprem yönetmeliğine göre yapılardaki yanal yük katsayısı arttınldı. Katsayıya göre bina kesitleri büyümekte, kesitlerin büyümesi donatı dediğimiz demirmiktan,betonvediğeryapımalzemelerinde artışı gündeme getirmekte, bu dabina metrckare maliyetini arttırmaktadır. Bundan kaçınan yüklcnıcı yapsatçılann deprem yönetmeliğinikesinlikledikkatealmadıklannı gözlemledim. Belediyenin şu andaki yapıskaymazlıkları oynuyor... Kısacası Didim, yapılaşma boyutundaki kımlıkdeğişimi ile 'Kent Kaotızmf nin kapısınıaralarbirmisyonyüklenmiş...^ Koylar ve kıyılar ayrıcaiıklı kurum ve kişilere pefkeş çekilmiş... Boş kalan alanlar da talan edilme korkusu yaşatıyor Didimlilere...