Katalog

JMHURİYET DERGt 1 AGUSTOS 1999. SAYI 697 Vasilis Ksipolitas bizdeki kaymakamlığa değer bir görev yapıyor, Rodos'taki 12 Ada• Valisi'ne bağlı olarak çalışıyordu. "Ank" diyordu "ben de vali deoylamayla işbaıa geliyoruz. Yani bizi halk seçiyor, atamaygelmiyoruz". Bizi Symi veardından Rodos'agötürecek niz otobüsünün kalkmasına daha dört saat rdı.Eniyisi Kos'udolaşmaktı. Yolarkadan Müfide Pekinçokiyi Rumcakonuşuyor, iletişim sorunumuz olmayacaktı. Kos'u •az dolaşmaya başlayınca o kadar çok Türkkonuşana rastladık ki, Rumcaya gerek bile lmadı. Kos, HmandaBodrumKalesi'nebenzerbir leyle başlıyor ve yapılaşma düzlükte sürür, dağların yamaçlarına varıldığında dururdu. Betonun dağlara tirmanmasına izin vemeınişti. Yapılaşmanın hemen ortasındaki tikkent,yürüyüşyollanylayaşamakatılmi!> cak koruma önlemlerinin tümü alınmıştı. :rgama'daki Asklepion'un (.sağlık tesihleri) benzeri de Kos'ta bulunuyor. Tıp uzmanlı/la tüm dünyaca ün kazanmış Bergamalı ılcnos'un"sclamlarını"götürdük. Symi 'ye doğru yola çıkıyoruz. Sanki oncagüzclliközcnlescçilmişveküçücük bir adaya yerleştirilmiş. Adaya özgü rengârenk evler, günbatımı saatlerinde ünlü bir ressamın biraz önce bitirdiği görkemli bir tabloyu andınyor. Fethiye'deki Kayaköyü'nünsankiayağakaldınlmışhaliSymi. 12 Adalar'agezmeyegidenlerözellikleSymi'ye getiriliyor, çünkü bu küçük toprak parçasında gerçekten görülmeye değer çok şey var. dıği için restorasyon biraz yavaş ilerliyormuş. Kendinizi tarihin daracık sokaklanna bırakıyorsunuz ve kayboluyorsunuz. Sırtını tarihin görkemli duvarlarına dayamış yaşlı adam çilingirsofrasını kurmuş. Fasulyepilaki, salata ve rakısı. Hemen önündeki meydan kalabalık. Ağabeyi Bayezit ile giriştiği taht kavgasından sonra yenik düşüp 1482 'de Rodos' a sığınan Cem Sultan belki de bu meydana yakın bir yerde yaşamıştı. SaintJean şovalyelerinin iki yüzyılıaşkın süre Rodos'tahüküm sürmelerininnedeni, yüksek surlara, girilmesi zorkalın 11 Vali'nin30. evlilikyıldönümüymüş. Sempatik eşini ve valiyi kutladık. Karayiannis çok duyarlı.kibarvesempatikti. Müfide, sürekli olarak Vali 'nin barış ve sevgi dolu tümcelerini aktarıyordu. Vali bir ara elini öne uzatarak bir şeyler söyledi.Hepimizinellerimizielinin üzerine koymasını istiyormuş. Ellerbirbirine kenetlendi ve Karayiannis gecenin son konuşmasınıböyleyaptı: "Bizdostuz. İki komşuyuz. Ellerimizhep böy le birlikte olsun. Ellerimizi çekmediğimiz sürece kimse bizim dostluğumuzu engelleyemez. Herkese selam söyleyin..." Syml'de günbatımı... asan'ların anlattıkları... Kos'taki camilere de büyük özen gösterilş. Merkezdeki Defterdar lbrahim Camisi kımlı ve açık. Caminin alt katında, meydabakan yüzünde Cafe Aenaos'ta Koslular nün yorgunluğunu atıyor. Arka taraftan ;rdivenlerle camiye çıkılıyor. Bizi kapıda am Mehmet Şekeroğlu karşılıyor. Balkonbir grup oturmuş sohbet ediyor. Namaz ktini bekliyorlar. lmam Şekeroğlu "Kardeşyaşamak her işin başı. Dostlukla sevgi bir a/agelirsehiçbirsorunolmaz"diyor. Sadık ısan, Kos'ta bini aşkın Türk bulunduğunu ylüyor. Üç kızını evlendirmiş. Şimdi sıra luna gelmiş. Hasan Aspalı kayınbiraderi ve ynanasının Bodrunı'da olduğunu, Kos'ta ğduğunu ve ömrünü orada tamamlamak isiiğini belirtiyor. Işçi emeklisi Hasan Sarı, lerginlik olmazsa hepimiz rahat ederiz" dir, ardından "Sen ncrelisın" dıye soruyor. ıne tarafından Girit, baba tarafından Selat göçmeni olduğumu söylüyorum. Baba ta'ından pek fazla bilgı olmadiğını, annemin bası Hüseyin Efendi'nin Girit'in Resmo ntinde doğduğunu, orada âşık olduğunu, kı»hp Ayvalık'ın Cunda'sına kaçirdığını anlaorum. Mübadele yıllarında buna benzer k öyküolduğunu söylüyorlar. Kos'un biraz jinda, Türklerin çoğunluk olduğu bölgede ımlauğraşılıyor. Bazılarıticaret yapıyor. Namazzamanı geldi. Vedalaşıyoruz. "Tür/e'ye selam söyley in. Düşmanlık kime kâr tirmiş,hepdostlukolsun"diyorlar. Kos'ta araba trafiğı çok az. Ulaşım daha k, gürültü yapmayan küçük motosikletlerle bisikletlerlesağlanıyor. Birdeyöreyigez;k için üçdört vagonlu küçük ulaşım araçı var. Müfide bir yerde oturup soluklanmaızı öneriyor. Kıyıya yakın Limnos Kafe'de aç altında bir masaya yerleşiyoruz. Müfide ımca bir şeyler söy lüyor garsona. Top sakalfirin genç garson "ltalyan mısınız" diye soyor. "Hayır" yanıtını alınca bu kez "Grek ısiniz" diye soruyu sürdürüyor, yine "hayır" nıtını alınca bu kez Türkçe olarak "Siz irksünüz"demezmi? OdaTürkmüş vebinlebirazdalgageçmekistemiş. Hakan Femoğlu Türkiye'de eğitim görmüş. Ege Ünirsitesi İletişim Fakültesi'ni bitirmiş. Ama ınesi ve babası Kos'ta oldugundan onlardan rı yaşamak istememiş. "Komşuda işlernaI" sorumuzu "Enflasyon hariç aynı durumlyız" diyeyanıtlıyor. Çarşıyıdolaşıpfiyatlaraalıcıgözlebakıyoz. Drahmileri Türk Lirası'naçavirdiğimiz; fiyatların Bodrum'la hemen hemen aynı duğunu görüyoruz. Ada, prehistorik dönemden bu y ana yerleşim alanı olarak kullanılıyor. Lelegler, Rodoslular, Romalılar ve Bizanslılar, St.John şovalyeleri ve 1522'den sonra Türkler şirin adanın konukları olmuşlar. 19121945 y ılları arasında ttalyan işgalini yaşayan ada sonuçta Yunanistan'ın ev sahipliğine geçmiş. önemli ticaret yolları üzerinde bulunması Symi'nin ekonomik olarak gelişmesine büyük katkı sağlarken turizm de gelire önemli bir katkıda bulunuyor. Symi, geçmişten gelen gelenekseltahtaoymacılığı iletanınıyor. Adanın evlcrinde hâlâ çok güzel örnekleri görülebiliyor. Çok sayıda kilise ve manastırda tabloyu tamamlıyor. Kıyıdaki dar sokaklardan oluşan çarşı sı Bodrum' un sanki küçük bir kopyası. Kıyıda kahvenizi içip, ahşverişinizı yapıp bunaldığınızda kendinizi Ege'nin mavi sularınabırakabiliyorsunuz. Symi, sessizliğin ve banşın yeri olarak tanımlanıyor. Doğ Kos 'ta araba trafîği çok az, ulaşım küçük motosiklet ve bisikletlerte yapütyor... rusu bu tanımı da hak ediyor. Rodos'tatarihi şaşırmak Symi'yi geride bırakıp ırili ufaklı adacıkların arasından süzülerek iki saati aşkın yolculuktan sonra ortaçağşovalyelerinin yel değirmenleri görünmeye başlıyor. Havakararmaküzcrc Heybetliyapılar sanki karanlığa başkaldırıyor. Mediterranean Oteli'nin önündeki kumsal hâlâkalabalık. Rodos'tanükleersantrallann dünyamızın başına neler getireceğiyle ilgili toplantı var. Dünyanın çeşitli ülkelerinden bilim insanlanndan nükleertehlikeyi dinliyoruz, aralarda da Rodos sokaklarına dalıyoruz. Zamanı şaşırmamak, kültürleri kanştırrnamak mümkündeğil... Antik dönemden kalma tapınak kalıntılan, kilometrelerce uzanan surlar, Rodos şovalyelerinin şatoları, Dünyanın Yedı Harikası' ndan biri olan Colossus'unkaideleri, ttalyanların işgali döneminden kalma büyük Symi'de kıyıda yapılar, Osmanlılar döneminden camilerve Bizanskiliseleri... Saymakla bitecekgibideğil.Dokunduğunuzherduvar, her taş sizi yüzlerce yıl öncelere götürüyor. Hcr şey iç içe. Işte "Grand Masters" denilen şovalyeler sarayı, hemen yanında Helcnistik dönemden kalma Ptolemyanıtmezan. Biraz daha yürüyorsunuz cumbalı, kafesli Türk evleri... Murat Reis Camisi'nin bahçesinde Türk mezarlığı bakımlı, yeşillikler içinde. Çarşı içindekiSüleymanCamisi'ninrestorasyonu sürüyor. AğahanVakfı'nındesteğiylesürdürülençalışmalardabazıanlaşmazlıklaryaşan alışverişyapabUir, bir kahvede Türk kahvesiyuduntlayabUirsiniz... duvarlı korunaklı şatolarabakıldığındadaha iyi anlaşılabiliyor. Kanuni Sultan Süleyman 1522'de Rodos'a ayak bastığında Cem Sultan'ın oğlu Murat, eşi ve üç çocuğuyla orada yaşıyordu. Murat ve oğlu korkularından giydikleri papaz giysileriy le belki de önünde olduğumuz manastınn yanında yakalanmışlardı. Kanuni, Murat veoğlunuoracıktaöldürttü, eşini ve iki kızlarını tstanbul'a gönderdi. Tarih bazen korkutuyordu. Bugüne gelmek sanki kurtuluşmuşgibigörünüyordu. 12Adalar Valisi Savvas Karayiannis ile Rodos'taki son gecemızde birlikte yemek yedik. O gece O topraklarda doğup bu topraklarda büyüyenlerin torunlany la, bu topraklarda doğup o topraklarda büyüyenlerin torunlan birçok sorunun çözülmesinde tarihten gelen komşuluk ilişkilerinin ne denli etkili olduğunu biliyorlardı.tkikomşunundışişleribakanlarınınbuluşmaları ve işbirliği çalışmaları gönüllerde sevinç rüzgârlan estiriyordu. Komşuya, dedemin doğduğu, gençlik yıllannıgeçirdiği.âşık olduğu topraklara"vizeyle" deolsamisafirolmakgüzeldi. Hepinizin selamını götürdük. Onların da size selamı var...^