Katalog

5TEMMUZ 1998. SAYI 641 da Kayseri'deyedeksubaydı. Budönemlerde Ankara'dadabirkomünizmkorkusudurgidiyordu. Her bıri sonraki yıllann çok anıt isimleriolaraktanınacakPertevNaili Boratav,Niyazi Bcrkcs, MuzarTerŞerifve Behice Boran için dcvlet, sürekli kazan kaynatıyor; nitekim Aybar'ın ünivcrsiteden kovulduğu dönemlerde, dcvlet bu isimlere de "komünistlikten"yol verıyordu... Aybar, tcrhistcn sonra üniversiteye dönmekistedi;hocalarıevetdedileramadevlet ısrarlıydi :"hayır". Aybar'ın sonraki yaşamı, belkidebukritikkırılmailebelirlendi.Çok sonraları belki dc sadcce çok saygın bir "Doç. Dr." olarak anılacak olan Aybar, devletin zoruy la, Türkiye'nin tarihine kocaman damgasınıbastı... Dcvlet "hayır"deyince,ucundanbulaştıgı gazetcciligi hayatının mcrkezine koydu vc Istanbul'daHüı'ünyaymınabaşladı.üazete sadece6sayıçıkabildi;sıkıyönetim,gazeteyi kapattı. tşini dcvam cttircbilmck için,bir matbaacının"benbasanm"dcmesiüzcrine. Izmir'c gitti ve Zincirli Hürriyet'e başladı. Onun ümrüde 3 say ı sürdü: "Zincirli Hürriyet'i çıkarmayabaşladığımda, Trumandoktriniilanedilmişti.BendeAmerikaalcyhindcyazılaryazmayabaşlamıştım: 'Yurdunu seven herkes Amerika'nın karşısına dikilmelidir. Çünkü, ulusal bağımsızlık tehlikcye düşmüştür' diye yazdım. Bu yazılar üç sayı dcvametti. Derkcnbirgünolanlaroldu. Izmir'dekiticaretmektebigençlerigenegene, çünkü 1945 'tc Tan (iazetesi baskını var galeyana geldi, ne hikmetse. Zincirli Hürriyet'ınbasıldığımatbaayageldiler, üçsayıyı olduğu gibi aiıp, Cumhuriyet meydanında polisingözüönündeyaktılar... Yetmezmiş gibi, bu yazıları nedeniyle hükümlcrgiydi: "Zincirli Hürriyct'te Sabahattin Ali'nindeyazısı vardı.Onadavaaçıldı.O zaman yurtdışındaydı. Gazetcnin sahibi olarak bcnyargılandım ve 1 yılağırhapiscezasınamahkumoldum. tstanbul'damatbaalar bcnim gazetcyi basmak istemeyincc 'Vali Lütfi Kırdar'a Açik Mektup' başlıkli birbroşür bastırdım, Ankara'da. O broşürdeki bir cümledendolayı'Cumhurbaijkamnahakarct davasıaçıldı.Ocümlcşöyleydi: 'CHPGcncl Başkanı Inönü.memlekettetümirtica, gcricicereyanlaradcstekolmaktadırveyamüsamahactmektcdir.' AnkaraAğırCezası'nda yargılandım. Öncebcraatettim,.sonra tcmyizbozdubukararı. Ikinciyargılanmamda3 y ıl ağır hapisc hüküm giydim." Tam bu aralarda Aybar, 1946'da, DP listesinden Bursa Bağımsız Mılletvekili Adayı oldu. tnsan hakları savunucusu, sömürü muhalifi, bilim ve eylem adamı. Mehmet Ali Aybar. TİP'in ilk Genel Başkanı... Sosyalizmin, "güler yüzlü" olması gerektiğini savundu. Russell Mahkemesi'nde ABD'yi yargıladı, kcndi ülkesinde yazıları cezalandırıldı. lamınçocuklarınıfalantoplayıp...Ozamanlarhavaalanıtaraflarıçokbos>tu.Ku!,avcılığı davardi. Hertürlüsporaçokmcraklıydı..." SiretHanım ArnavutköyKızKoleji'nden mezun. Amerika'daihtisasyapmışdönmüş. Nişanlandıklarında, 1946'da, Kolejde, Arnavutköy'dc bedcn eğitimi öğretmeni. Aybar'ın atlctliğinden beri tanırlarmış birbirlcrini.lstanbul atletizm yanşmalannda zaman zaman karşılaşırlarmış; RobcrtKolcjlikızlar atletlere madalya verirlermiş. Kolejin en güzel kızı seçilen Siret Uncu, Galatasaray formasıyla yarı^larda birinci olan Aybar'a madalya takmış. Evlenmeleri, 1947. Hvlcndikten sonra Siret Hanım öğretmenliğe devam etti. Aybar hem avukatl ık yapıyor, hem yazılar, kitaplar DERGIDEN Merhabu, Üç yıl önce sıcak bir Temmuz günü ayrıldı aramızdan Mehmet Ali Aybar. Ardından çok konuşuldu, çokyazı yazıldı. Sosyalistlerin parlamentoya girebildikleri ytllarda öğrenmiştik adını. "Bizim sosyalizmimiz insan içindir " demişti. Kendisi nasıl bir insandı? Güllü Aybar, Hüseyin Şentürk 'e babasını anlalırken altını çiziyor. "Hep bilinen yönleri yazıldı. Bilinmeyen yönleri de vardı." Sonra da sıralıyor... Yunş bisikleti vardı, Fransız spor gazetelerini takip ederdi, sergi açmak aklının ucundan geçmeden resim yapardı, denize dalıp bir sürii balık vurup çıkartırdı. Tuttuğu levrekleh kendisi pişirir, müthiş mayonezler yapardı." Mehmet Ali Aybar 190H doğumluydu. Cumhuriyet 'in kuruluşuna tanıkhk elmiş, sömürüye yer vermeyen bir demokrasi için sosyalizmi seçmisti. Hem düşünceye hem de eyleme değer vermişti. TtP 'in Genel Başkanhğı önerildiğinde önce şaşınp kalmış, sonra da düsünmek için bir gün izin istemişti. Uluslararası alanda Amerika 'yı mahkum eden Russell mahkemesinin bir üyesiydi. Hatta Vietnam 'a giden heyetlerden hirine başkanlık etmisti. Savası uzaktan izleyenlere göstermek için Vietnam dan kendi çektiği dialarla dönmüştü. "Baba bakamıyorum " dediğinde de kızmıştı Güllü ye. "Bak ne olduğunu gör " demişti. Cemal Süreya bir vazısmda "sövalye " unvanı vermişti Aybar 'a. Şöyle bir açıklamayla: "Hiçbir yerden buyruk almadı, boyun egmedi. Cesaretinden içtenliğinden gelen bir dokunulmazlığı vardı ki yanında cumhurbaşkanları, başbakanlar, başka liderler, yazar çizerler kaç para!" Sosyalizmin güleryüzlü koşucusunu unutmayacağız. Önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak umuduyla.... tpek Çahşlar Düzeltme: Iki hafta önce Lıllian Hellmann'la ilgıli yanlış bir fotoğraf (sırtı dönük olarak kalabalığa konuşan) kullanmışız. Dıkkatli bir okurumuz yayımladığımız fotoğrafın Amerika'nın ünlü faşist senatörü Joseph Raymond Mc Carthy'ye değil, Amerikalı senatör Eugene Mc Carthy'e ait olduğu konusunda bizı uyardı. özür dılerız. CUMHURİYET DERGI İMTİYAZ SAHİBİ BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIKA.Ş.BGENELYAYINYÖNETMENİ.ORHANERİNÇB GENEL YAYINKOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MÜDÜRÜ: İBRAHİMYILDIZ1SORUMLUMÜDÜR:FİKRET İLKİZBYAYINYÛNETMENhlPEKCALIŞLARI GÖRSELYÖNETMEN:AYNURÇOLAK1 REKLAMMEDYAC Balkan bayrak yarışlarmda derece aldu.. yazıyor. Sirct Hanım Bebekli. Güllü'nün ilkokulabaşlayacağıyıl,ozamanakadaroturdukları Kuzguncuk'tanBebek'e,büyükanncnin yanına geldiler. Sonra Ankara'ya taşındılar. Çünkü Mehmet Ali Aybar milletvekiliscçilmi'jti: "Babam sürekli Anadolugczilerindcydi. Hep yalnızdık ve o uzaklardayken hep korkutucuhaberlergelirdi.Telefonbağlantılan da şimdiki gibi kolay değildi. Gazetelerden oradan buradan, saldmya uğradılar, arabaları taşlandı, şöyle oldu böyle oldu. Yalnız, endişeli senelerdi Ankara'daki yıllar." GüllüAybar,TİPGenelBaşkam'nınü.stün meziyctlerinden biri olarak kolay iletişim kurabilmesini de sayıyor, Yüzyıllarca aynı sözlcrı dinlemeyc alüjmı^ kitlcye, çok«* Aybar, olimpiyatlarda... Aybaı'ınhayatında.sampiyonluklaraldıMehmet Ali Aybar, Galatasaray'da öğrenci arkadaşlarıyla... ğı atletizmin çok öncmli biryeri var. SportarihçisiCem Atabeyoğlu'nunyazdığınagöre Aybar'ın spor yaşamı Galatasaray Lisesi'nde futbollabaşlamış. Sonra basketbol ve voleybolahcvesetmiîj.Biraratenisçalujmış. Yazaylarındadenizdençıkmazmış.Sonundaatlctizındckararkılmış.. llkayyıldızlı formayı, 1928 AmsterdamOlimpiyatOyunlan'ndagiymiş. 192835 arasında Atletizm Milli Takırm'nda. 100200 metreci, hız atlcti. Türkiye rekorları kırdı. 1931 'de 200 metrcde Balkan ikincisi. Aynıyıl,şampiyonolan4x lOObayraktakımındakoştu. Balkanbayrakyarışlarında toplam 2 altın 3 gümÜ!> 3 bronz madalyakazandı. l£nbüyük rakibi.cnyakın arkada:>ı ScmihTürkdoğan. (Jüllü Aybar, babasmın saygın politikayaijamının arkasında, hiç vazgcçmediği sporcu rııhunda bulundıığunusöyliiyor. Spor, ıçındekiçocıığueniyisalıverdiğıalanlardanbiriymiijde:"Yari!jbisikleti vardı,hâlâdurur. BincrYcjjilköy'cgidcrdibençocukkcn.haMehmet Ali, Sirct ve (iiillü Aybar.