Katalog

5TEMMUZ 1998. SAYI 641 15 Gürcüce veLazcaolduğunubiliyormuydunuzdiyesoruyor... "Karçhal,!>av5al,Maradit, Parhal.Maçahel, Imcrhevgıbi isimlerhcpGürcüec. Daha birçok Cjürcüce isim var. Bunların çoğudeği^tiriliyor." Gürcistan sözcüğünün yanlış olduğunu iddia ediyor ve dogrusu "Gürcüstan" olmalı diyor. Ancak, Türk Dil Kurumu'nun kabul ettiği Gürcistan. Iberya Özkan'agöre,Türkiye'de 2.5 milyonile3mi!yonarasmdaGürcükökenliTürkiye Cumhuriyeti vatandaşı var. Karadeniz ve Marmara bölgeleri en yoğun oldukları yerler. 500 civarında Gürcü köyü var. Türkiye'deki Gürcülerkurduklan vakifve derncklerlc kültürlerini yaşatmaya çalışıyorlar. 10'a yakın vakıf vc dernek var. Üç dört tanesindefblklorekibikurulmuş, durumda. Birinde de nıüzik grubu var. Bunların dışında yemeklitoplantılarvepanelleryapılıyor. Baz.cn de Güreistan'dan folklorekipleri getirilerek dansgösterileri organizeediliyor. Köylerde kurulmuş,, irili ufaklı çok sayıda dernek var. Bunların kültürel taaliyctlcri çok yoğun değil. Köylerde Gürcüce konuşuluyor. Ancak bugiderekazalıyorvegencllikle yaş.lılarkonus,uyor. Gürcüler, kendı dıllcriyle eğitim görmek, dilleriniheryerderahatçakullanmakistiyorlar. " Yasal olarak dilimizi kullanınamıza engel yok ama, insanların topkisi var. Yıllarca neredeyse yasak olan Gürcüce, I .azca, Çerkcsçegibidillcrüzerindebirbaskı var. Devletinresmibirbaskısıolmasabile,kafalarda olu^lurulanbırbaskıbu.Gevmişyıllardaçocuk okulda Gürcüce konuştuğu zaman öğretmentarafındance/alandırılıyordu. Gürcü dili,Türkçe'nin yanında aşağılandı. Ailelergenellikleotosansüıuygulayarak, çocuklarınaanadilleriniöğretmiyorlar." "Türkıyc'dc Gürcüler, siyası, politik bir kimlik olarak ortaya çıkniadılar. Hiçbir zaman özerklik ıstiyorıı/, kültürel haklarımızı istiyoruzgibisöylemlerdebulunmadılar." Iberya Özkan, ünivcrsitelerde Gürcü Dili ve l^dcbiyatı konularında bölümlerin oluşturulmasını gerekli buluyor. "Ay rıca, Gürcü kültürünü öğrcnmek isteyen ister Gürcü olsun, ister Türk herkes için Gürcü Kültür Merkezleri kurulmah. Böylece Gürcüler, kültürlerini yaşatabileceklerdir" Türkiye'de yaşayan Gürcüler arasında farklı dinlere mensup insanlar da var. Bin kişiolduklantahminediliyor. Bunlar daha çok Katolik veMusevi. "Onlarla ilişkilerimiz maalesef çok sıkı değil. Şişli Bomonti'deGürcü Katolik Kilisesi var. Güreü papaz ölene kadar, Gürcüce ayinlcryapılırdı burada. Şimdiayinler Latince." Çveneburiler, Katolik Gürcü Vakfı ve Gürcü Kilisesi ile irtibatmı sürdürüyor, ancak builişkilercemaatboyutunda değil. Iberya Özkan, bunun üç sebebi olabileceğinidüşünüyor:"Ya(,'veneburiler'dençckiniyorlar, ya Gürcü kımlığıılc ortaya çıkmak istemiyorlaryada korkuyorlar. Bu nedenlerdendolayısağlıklıilişkikuramıyoruzdiğer Gürcülerle."^ . 1993 yılındaÇveneburi'nin ikinci versiyonu, I numaradan(ilkvcrsiyonagöre8nu, mara)baş,layarakyayımlanmayabas,lıyor. 910 kişilik biryazı kurulu oluşturuluyor. llk sayi Bursa'dayayımlamyor. İkinci sayıdan itibarcndcrgı Istanbııl'ataijinıyor. Bu sefer dergiyi 3 aylık perıyotlarla yayimlıyorlar. 28. sayıya kadar 5 yıl aralıksız devam cdıyor. Son bir buçuk y ıl ise atılım dönemleri olııyor. (,'ünkü dostlardan aldıklan ilaniar dışında bir geliıleri yok. Bu parada dergiyi ancakfinanscediyor. Dergininsjmdıki sahibi Osman Nun Mercan dergiyc talip oluyor. llk olarak yayın kurulunu 3 kişiye düşürüyorlar: Osman Nuri Mercan, Mustafa Yakutvekendisi. Profesyonelcehazırlanmış.,kapağırenkli, içeriğizengin bir dergi için baş.lıyorlarçalış,maya. Lksikleri, hatalarıgözdengeçiripdaha kaliteliyı aramaya girisjyorlar. Kaliteyi artırmak için daha fazla para harcayıp, kimi gazete ve dergilere ilan veriyorlar. Sonunda dergiyi bütüngazetebayilerinesokuyorlar. 22. sayıdan itibaren de 6 bin tiraja ulaşıyorlar." Her.iayı için bir milyarayakınreklamgiderı yaptıklarını söyleyen Iberya Özkan, "Dergi birazbıraztanınmayabaşJandı.Abonesayısıdaartıyorve dergiyc sahipçıkılıyor. Bupromosyonubcllibirnoktadabitireceğiz. Sonuçta3binila4bınarasıbirtira)datutunmayı umuyoru7"diyor. Çvencburi arada firclervcrscdcbugün 20. yılını kutluyor. Iberya Özkan, "Dcrginin 20 yıl önceki amacı neyse.şımdiki amacıdao." diyekonuşuyor. "llk amacımız, Türkiye'deki Gürcülerin kiiltürlerini sürdürcbilmelerini sağlamak ve Gürcü kültürünün unutulmakta olan ftğclerini ortaya çıkarabilmck. Sonraki amacımız ise, Gürcü kültürünün Türkiye'ye, Türk okuyucusuna tanıtılması. Buradaki hcdcf kitle hem Gürcüler, hem de Gürcü olmayan halklar.TürkiyeGürcistanilişkileriningelişmesi için kültürel köprü vazifesi yapmak istiyoruz. Türkiye'nin sorunu olmayan tek komşusu diyebileceğımiz bırülke konumundaGürcislan." Çeveneburiler'in Türkiye'ye ne zanıan geldikleri konusunda tartışmalar var. 12. yüzyıldaKraliçeTamarazamanındaengenis. topraklarına ulaşan Gürcistan daha sonralan birçok işgale ugramış. 16. yüzyıldaOsmanlı Imparatorluğu'nun işgaline uğrayan Artvin, Bütuın ve Açara taraflarında yaşayan Gürcüler'in bir kısmı Müslüman oldu. Iberya Özkan,"Birkısmıbaskıy!a,birkısmı dagönüllü olarak Müslüman oldu" diyor. "OsmanlıRus savaşlarında Hıristiyan olan halkın bir bölümü daha fazla yıkımolmaması için Rusya'yayaklaşırken, Müslüman olan GürcülerdeOsmanh'yayaklaştı. 93 Harbi (18771878) sırasında Ruslargenel politikaları gercği elc geçirmek istedikleri yerlerdekihalkıyaRuslaştırmayaçalışıyordu, ya da göç ettirip yerlerine Ruslan yerleştiriyordu. Gürcistan'daki Müslüman Gürcüler, bu durumda ne yapacaklarını düşünmeye basladılar. Ya Osmanlı Devleti'ne göç edeceklerdi ya da vatanlarında kalıp Ruslar'la kültürmücadclcsi yapacaklardı." Gürcülerin bir bölümü Osmanlı Devleti'ne göçmek zoıunda kaldı. Osmanh'nın yönlendirmeleriyle Anadolu'nun değişik yerlerine ycrleştiler. Gürcülerin kültürlen ise Türk kültürüyle yoğrula yoğrula bugünegelindı. "Tbilisi(Tiflis),eskidevirlerdebirkültür merkeziydi. Azerisi,Gürcüsü,Türkii, Ivrmcnisi bir arada ya^ıyordu burada. Bu milletlcrin kültürlerine baktığımda birçok ortak öğeyerastladım.(jürcüvc rürkkültürüarasındaki etkileşimi, özellikle Artvin civarında yapılan.günümüzdekullanılamayacakdu A. özkan: Amaç kültürümüzü korumak. rumdaolsadaayaktakalabilcnmanastırlar, köprüler, kiliseler, kaleler, konutlarda görebiliriz." Artvin veçevresinin tarihieser bakımından Efesgibiyerlerkadarönemliolduğunu anlatan özkan, "Artvin'deki eserler, belki de diğerlerindendahaeskiyedayanan,keşfedilmemiş eserler" diyor. Mevlana Celaleddin Rumi'nin mczarındaki konik türbenin de Selçuklu eserı olarak bilinmesine rağmen, aslında Gürcü ustalartarafındanyapıldığını iddiaediyor. Artvin'deki isimlerin yüzde 90 oranında 12 Eylül Darbesi'nden iki buçuk ay önce Çveneburi'nin sahibi ve sorumlu müdürü Ahmet Özkan ile oğlu îberya Özkan şiddetten paylanna düşeni aldılar. Bursa'da silahlı saldınya uğrayan îberya Özkan ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldı. Babası Ahmet Özkan olay yerinde öldü. Gürcü Dergisi Çveneburi yaşamaya devam ediyor. Kafdağı Müzik Grubu 'nun gençleri yerel giysileriyle. En sağdaflüt çalan da Iberya özkan. Türkiye'deyaklaşık 2.5 milyon Gürcü olduğu tahmin ediliyor. Gürcügençler müziklerîniyaşattyor.