Katalog

4EK.İM l'>98. SAYI654 15 Kevin VVarrick İngiltere'de, Reading Üniversitesi'nde Sibcrnctik Profesörü. Yıllardır insanmakinc ilişkilerinin geliştirilmesi yolunda çalışmalar yapıyor. Profesör Warrick son buluşunun denenmcsi için kobaylık yaptı. Bıçağın altına yattı ve Sibcrnetik Bölümü'nde geliştirdikleri bir mikroçipi bcdenine taktırdı. maya başlıyor, yemcginız fırında ısınmaya başlamış: Istersenizbanyonun küvctıni bile doldurabilirsİ!iİ7bilgisayanni7ayüklediğinizprogramvcbedeninizetaktırdığınızmikrochipsayesindc. Dahadaötesi.bubuluşsuçlannönlenmcsinekatkıdabulunabilecek. Örneğin silahlara ve insan bedenine takılacak mikrochipler sayesindebirsilahı yalnızca sahibiateşleyebilecek, silahın yanlış kişi tarafmdan kullanılması, ya da silahlı bir kisinin okul ya da devletbinalannayaklaşmasıhalindebinanın alarmıçalmayabaşlayabilecckyadakapılan otomatik olarak kilitlenecek. Ya da kişinin kredi kartları, banka bilgileri vb. bu çipe yüklendiği ve de bedeninde taşındığı için çalınması mümkün olamayacak. Böylelikle de hırsızlarazalacak. Mikroçipin sağlık alanına da çok büyük katkıları olacak. Profesör VVarrick, insan zekâsının bilgisayar zekâsınagereksinimiolduğunu söylüyor. "Insanlara silikon çipler monteederekbilgisayarlarınönünegeçebiliriz" diyor. Sağlık alanında bcnzerçalışmalarbugün dc yürütülmekte. Örneğin, Londra, I lammersmith Hastanesi 'nde paraplegic (beyninden kaslara komut ilctimi olmadıgı için yürüme özürlü) hastaların yürümesini sağlamak için bu tür bir çalışma öngörülüyor. İnsan bedenine yerleştirilecek bir mikroçip sayesinde bu insanların kaslarını denetim altına almalan da mümkün olabilecck. Kuşkusuzher ycni buluşta olduğu gibi bu buluşun da sakıncalan var. Örneğin insan bedeninin yabancı bir maddeye göstercccği reaksiyon. Komplikasyonlaroluşması olasılığı büyük. Kolunun dirseğinin içine geçen kısmına, deri altına yerleştirilen mikroçip profesörün bedeninde bir hafta kalacak. Deneye kobay olma kararını almadan önce profesörün de kaygıları varmış. 23 milimetreye 3 milimetre ebatlarında olan ve bir radyo alıcı cihazı ileçeşitli mikroçipleri içeren bu cam kapsülün patlayabileceği ya da yerinden oynayıp, bedeninde serbcst dolaşımaçıkabileceği kaygıları varmış(*). Profesör VVarrick'ineşibu tür bir şey olmasıhalinde ameliyatı gerçekleştiren I)r. (icorge Boulos'udavaedeceğinisöylemişşakailekanşık. 16yaşındakikızıMadeleinebabasınınöncebirazoynattığınıdüşünmüş, öyle ya kaç kişinin babası robot olmayıisterki... Yinedcbilimingelişmesi yolunda kendini kobay olarak kullanmaktançekinmemiş VVarrick. Ayrıca, bütün yararlı buluşlarda olduğu gibi bu buluşun da kötüye kullanılması tehlikesi söz konusu. İnsanın yaşamını bilgisayarlartn eline emanet etmeye hazır olup olmayışı bir yana, olayın moral değerlere uygunluğu da söz konusu. Kişinin özel yaşamı o dcnli kontrol altında olacak ki, makinenin bilgisi'olmadan tu valetc bi le gidemeyeceksiniz. Yaşamınızı bu denli gözler önüne ^^ sermeyehazırmısınız?BilimselahW lakla bilimin ve teknolojinin geliş' mesi arasında çelişkiyi en yoğun bir şekilde yaşadığımız bu dönemde, Profesör VVarrick'in bu buluşu da kuşkusuz koyun Dollyörncğinde olduğu gibi tartışmalara yol açacak muhakkak, ancak teknolojinin ilerlemesini durdurmak isteyecek miyiz? Istesekbilc/amanı geriyeçcvirmek mümkün olacak mı? Bütün bu sorulann yanıtı gelecekte?^ Derleveır.EMELSOYLLI (') Profesör Warwıck amelıyatından 3 gun sonra son derece sağlıklıydı ve çeşıtlı radyo ıstasyonlarına deneyı ile ilgılı mülakatlarverıyordu. TaksimParkı'ndasokaktakalmiijbiraile var. Birdeycnidoğmuşçocukları! Kadın,çocuğıın üstiinü örtsün diyc götürüp onlara vereceğim,"dcyişininasıl unutabılirim?..'İ)üşmüş"birinsanın,"düşmüş"birbaşkainsana güstcrdiği o şefkat vc dayanışma örncği, her anışımda ıncccıkten sı/latıryürcğimi... Çaresizliği izlerken... Zeynepdeoinsanlardanbırıışte.Odünyanın, o "âlem"in insanlarından biri. Burada da bizinı yaşadığımız diiny ada olduğu gibi kendineözgübirçarkişliyorkuşkusuz. Buranın dakuralları, iyilcri ve kötüleri var. Bazı adamlar, bunu zorla alıp götürüyor. Kendisininbilehaberiolmadanparakazanıyorlar sırtından. Adam gclip ücretini ödcdim, bcnimlc gelmcyc mecbursun diyor. Neredenbılsin. Normal dcğil zaten. Haberibile yok. Bazı o... çocuklan, bu bizim sermayetniz, şu kadara çıkıyor, ver parayı, git al, götür diyor. Sonra arazi oluyor tabi i bunlar. Parayı ödcycn adam da gclip buna yapışıyor. Tehdit cdiyor, vururuz, asarız, seni burada yaşatmayızdiye... Ona bakıyorunı yeniden. Güneydoğu, Bosna I lersek, Afganistan, Arnavutluk düşüyor aklıma durup dururken... Trajedi, dram,herneysc,kitleselvebireysel,heraçıdan can yakıyorgerçekten... Kollarında söndürülmüş sigara izleri, hatta sol yanağında bile!.. Sıkı sıkı giyinmesinin nedeni nc?.. Zorla, tehditlc götürülmeye çalışılırkcn, kendimdetaniklıkettimbirgeccçaresizliği, ürkekliği,korumasızlığı...(Busözcüklerin dışmda,bunuanlatabilecekbaşkasözcükler olsa keşke!...) Yinc oranın neferlerinden KarlosGülhanyetişmiştiimdadına,çocukça bir sevinç kaplamıştı içimi, olan.bitcni uzaktan uzağa izlerken... Sürekli sigara istiyor birilerinden:"Sigaranız var mı, bir sigara versene!" diyor ama sigarayı da öyle dcrin derin içinc çekerek içtiğini hiç görmcdirn. Dudak tiryakıliği onunki. Ya da "âlem"in raconuna uymak adına içiyor gibi görünüyor. Pek konuşmuyor Cem. Soru sorulmadıkça bir şey söylemiyor. Sorulduğunda da ııtangaç,gülümseyerckyanitlıyor. Üstübaşı tertemiz, ne zaman görsem öyle, hcp farklı kıyafetlerle üstelik. Peki ama buradakilerden bu kadar nct biçimde ayrıldığı halde nedcn hcr gecc, gcç saatlere kadar burada?.. Onu çeken ne, hangi esrarlı gücün pcşindcn savrulupduruyor,hangi sırrın izini sürüyor acaba? Burada, bu insanlarda onu çeken, yalnızlığımdağıtıpyoğuneflcânnıseyrelten birşey varamane?..Biliyorumki,yüreğini deşmek, yüreğinin kapısını aralamak gerekiyor bunu öğrenebilmek için; bu hayatıyla, "mâzisi"yleilgilibirşey,biliyorum... "Üsküdar'dan Taksim'e niye geldin, Zeynep?" "O cepli telefonlu adam (ifade yinc onun!), bcni zorluyordu. Ben de kaçtım" Kim bu "ccp telefonlu adam?" Ccmanlatıyoryine:"Bunuzorladılarabi. Esrar, eroinayağınayatanp...lervardıetrafında. Poliszorlamıştırbunu. !>öylcdemıştır. Bu gariban, ne bilsin. Kaçtı, buralara geldi o yüzden..."Kâğıthane'deyaşayanağabeyleri,yengclerikabuletmiyorlarmışZeynep'i. Ne zaman gitse kovuyorlarmış onu. "Git, başının çaresine bak, ne yaparsan yap" dıyc. Neredeyattığınısorduğumdasusuyor.Onuru,parçalanmi!j,incinmİ!} bir kişiliği olsa da yüzü kadar bcyaz ve tcmız bir onuru korunıaya çalıştığını suskun kalışından anlıyorutn. "Tinercilcrle birlikte, onların arasında yatiyor abi," diyc fısıldıyor kulağıma Cem usulca,onunonurunuanladığını farkcttirerek, tamdığı biıini görüp yerınden fırlayan Zeynep'inanlıkyokluğuııufırsatbilerek... Biliyorıım, ona bir isim vermek gerek... Gece kadar yoğıın vc çaresiz... Taksimli Mikroçipin emrine girmek nsan bcdenine yerleştirilen mikroçipleribugüncdekyalnızcabilimkurgufilmlerindegördük. Örneğin Keanu Reeves, "Johnny Mnemonic"filminde21. Yüzyırdabeynineyerleştirilmiş bir silikon chip kanalıylaçokgizlibilgilertaşıyanvebunun içindebeynininbirbölümünü(anılarını)boşaltmak zorunda kalan bir kurycyi canlandırmıştı. Profesör VVarrick'inbudeneyi ile bizim de bcnzeri deneyleri yaşamımızın yollan açıldı. Hem bunun için 21. Yüzyılı beklememizdegerekmiyor. Sibernetikdalının insanlateknolojiarasındakietkileşimiincclediğini söyleyen Profesör Warrick , gelecekte bütün binaların akıllı binalara dönüşeceğini,beşyılakalmadanparatransferlerinin yapılabildiği, insana ilişkin bilgilerin y üklenebildiği mikroçiplerin insan yaşamınasonhızlagirmesininkaçınılmazolduğunubclirtiyor. ProfesörWarrick'inbuatılımıilebugünc dekbirbirinden iki ayrı varlık olan insan ve makineninbirbiriileinteraksiyonubaşlatılmış oldu. Türünde ilk örnek olan bu deneyde, kişinin bedenine yerleştirilen 64 bitlik bir silikon mikroçipkanah ile bedenin dışındaki bilgisayarlarla beden arasında doğrudan bir ilişki kurulması sağJanmıs oluyor. lletişimteknolojisininbusonharikası.yaydığıbirradyodalgasısaycsinde bilgisayar ağı ile donatılmış bir yapıta insanın hiçbir şeye dokunmaksızın pek çok şey i yapabilmesini olası kılıyor. Dokunmadan kapıları açabiliyor, asansörleri çağırabiliyor, ışıkları, ısıtıcılan açıpkapatabilıyorsunuz. yapmak isteyen gazetecileri, televizyon ve radyo yapımcılarını organize etmek ve profesörün gününü planlamak şu anda hâlâ Liz'inişi. Mikroçipin şu an yapabildikleri sınırlı. Varolan teknolojiyle mikroçip taşıyıcısına ait tıbbi bilgileri, sağlık problemleri, çalıştığı işlcri, kan grubunu, sigortanumarasını, kredi kartı dctaylarını teşımak mümkün. Kişinin geçmiş sabıkası, trafik cezalan bile mikroçipeyüklenebiliyor. Vebukonudataşıyıcının yalansöylemesisözkonusudeğil. Deney başarılı olursa, mikroçipin insan yaşamına bomba hızıyla gireceği kuşkusuz. Iş yaşamından, günlük ev yaşamına kadar pek çok yeıdeyararlı olabileceği düşünülüyor. Işverenlcrçalışanlannişbaşındaolupolmadıklarını denetleyebilecekler örneğin. Ya da ev yaşamında tümüyle otomasyona gidilebilecek. Düşünsenize evinize yaklaştığınızda önce garaj kapısı, sonra evin kapısı, yalnızca siziniçinaçılıyor. Işıklartamhoşlandığınız loşluktaayarlanıyor, sevdiğinizmüzikçal Profesör VVarrick vc yardımcıları Grant Foster ve Darrcn VVenn, yıllardır bilgisayar ağı ile donatılmışyapılarplanlayarakgeleceğinmekânlarınıdahapratikveyaşanılırkılmanın yollarını arıyorlar. Şuanda Reading Üniversitesi Sibernetik Bölümü'nde buna benzer bir ortamkurulmuşdurumda. Prof. VVarrick binaya yöneldiğindekapılarkcndiliğindenaçılıyor, ışıklaronuntcrcihinegörehafifliyor,elektronikpostasıokumasııçın ckrana geliyor, tclefonun cevap vermc makinesi dc kapıdan girdiği anda gelmişmesajlanokumayabaşlıyor. Profcsörün sekreteri Liz Lucas'ın artık işinden olacağını düşünmeklc hata cdcrsini/. Çünkü profesörün böliimdc olmadıgı zamanlarda duvardakıelektronıkharitadanncrcdcolduğunu bulmak, onunla röportaj Profesör H'arrick mikroçipiyle sağlıklı görünüyorıiu.