Katalog

8 0* ğiniyapmalısın.söylcntilcrealdırma demişti ona. Tina durulsa cla rahibclcr gibi yaş,amıyordu. Beş. yıllık dostu ressam Xavicr (iucrrcro ilc arkadaşlığı duygusal bir ilişkiyc dönüşüvcrmişti. GuerreroTina için yeni bıraçılım oldu. "Kski inançlarımayağımmaltındaparçalanırkcnsengözlerimiaçtın"diyecektiona. Iki Italyan radikali, Saceo ile Vanzetti'nin Amerika'da idam cdilmclcri Tina'nın yas,amında bir dönüm noktası oldu. l927yılındaMeksika'dabüyiikprotestogösterileriyapılıyordu.Tinadaartık komiinist partisinin kart tas.ıyan bir üyesiydi. Kaınerası dcvrimci sanatın hizmetindeydi. Mcksika Komiinist Partisi scvgilisi Guerreıo'yu üç yıl için Moskova'yaLeninOkulunaçağırdıgındaTina'nınhiçbiritirazıolmadı.Meksika'nııı sınıf farklılıklannı bclgeleyen fotograflar çekiyor, orak çekici mükeınınclbirgrafiktebirleştirençalışmalarla Si'vgilisi ressam (iuerrero, bir dostlunmn kızıyla. öneçıkıyor, Hl Machetc'deçalışıyordu. Işte bu gazete çalışmalan sırasında kendısinden ycdi yaş. küçiik Antonia Mella'yasırsıklamaijikolmaktankendinialamadı. Partidcn ve dosllaıdan gi/lemcyc çalış.tılar bu iliijkiyi. llerikierkekde Mcksika Komiinist Partisi için va/gcçilmc/ isimlcrdi. Guerrero'ya ilıanct duygusu Tina için katlanılamaz biı halegelinceonagcrçegiyazdı:"Birbas,ka erkegi seviyoı um. Ben ona aş.ıgım, o da bana. İ!)tc buas.k, aslaolamazdcdiğim bir ş.cyeson verdi. Yani sanaolanaskıma."Mektupta Mella'nın adından soz ctmcycn Tina, davayaolanbağlılığınınazalmadıgmı vuıgulamayıönemsemis.ti. Bubaglılıgınbirihtilalciyeas,ıkolmaklankaynaklanmadıgını köklcrinintaıçindeolduğunuekliyordu.Guerrero'dan kupkuru bir tclgraf gcldi yanıt olarak. Arkasmdan da bir dost cliylc zelıir zembcrck bir mektup. Ama aradaki dost gereksiz buldugu bu mcktuptan Tina'ya hiç sözctmcdi. Mclla, Tina için çok özcl birisiydi. Sevgilcriçokyoğundu. Suikastsilahı birkışgecesisarmaijdolaşyürürlcrkcnyakaladıonları. BuölümTina'yıyıktı.Dönemingazctesayfalannı ansızın yas.lanmış Tina Modotti fotoğraflarıkapladı.Toparlanmalı, Mella'nın ölü bcdeninın rcsmini çckmcliydi. Mclla içinyapılananmatörcnlerininönsafındayerinialmalıydı. Weston'ayazdıgibirmektupta yaşadıklarını Nietszche'den bir alıntıyla anlatacak,"l)arbebeniöldürmü'yorsa,sadcce güçlendirir," diyccckti. tcnbiriydiTinaosıralarda. Birazdaünü koruyorduonu. Amaartik çemberdaralnıışevigözaltınaalmmıştı. Sonsergisiniaçtı.Mcksika'yıtcrketmeninzamanı ;j.clmişti.Tina'yıdabirgrupkomünistle gözaltmaaldılar. Ycni baskan Rubio'ya gırisilcn suikast bahanc cdilmişti. Sırıd dı^ı edcccklcrdi onu. Amcrikan pasaportu istcmediği için ttalyan pasaportu vcrildi Tina'ya. Mcksika'dayedi yıl yaijadıktansonraayrılmasıiçinsadecciki gün izin verilmesineçok kırılmıştı. Sınırdıs.ı cdilcn iki kiijiyle birliktc farelerinciritattiğıbiryükgemisinebindi. Yolculuk altı hafta sürccekti. Üstelik o gözaltındaydı. (ieminin ilk uğradığı Tampico limanında csrarcngizbiryolcu katıldıaralarına.Tina'nındatanıdığıl'crulubirgazetccininkimliğinitaijimakla birliktc, kılık değiştirmiş bir baş cski dost, Vittorio Vidali'ydı. Parti Tina'yı yahıızbııakmakistememıı)ti. Tinagece(T. lcri asık suratla dolasıyordu gcminin güvertesindc. Birkercsinde Vidali'ycyakmacaktı,"Göktekiyıldızlarkadarçokçocuğuın olsun istcrdim"dıye. Mella'nın bir gün onu götiirmeye söz vcrdiği Havana'ya da uğradı gemi. Ama Tina'nın iniij izni yoktu. Küba gazcteleri bu transıtyolcuyukaçırmadılar: "Meksika'dan sınırdış.ı cdilcn komünistlcr bugün Avrııpa'yayolaçıkıyorlar. AralanndaJulia AntonioMella'nınmctresiTinaModottidevar" diycrck duyurdularTina'nın salıillerinde konaklayışını. ' (ierçckten de partinın tahmin cttiği gibi gemı Rotlerdam sahillerınc ulasjtıgında Mussoli'nin gizli polisi Italyan vatanda^ı, tehlikeli komiinist vc tcrörist Tina Modotti'yi arıyordu. AmaUluslararası Kızıl YardımTcijkilatı'nınoradaTina içinhazırbulunaıı iki avukatı, Mrs. Modotti'nin bir gün Hollanda'dakaldıktansonra Almanya'yailtica edebiltncsi için gcrekcni yapmışlardı. Tina Italyan faşistlerindcn kaçarkcn 1930 Almanya'sındabuluverdikendisini. llkkcz YÜ7yiizeydifaşizminçıplakgerçcğiyleSokaklar karanlık, insanlar ise asık yüzlüydü. Sanki yaklaşan faijizmin yükünii şimdidcn taşıyorlardı. Ama uyum sağlaması ve hayatasıfırdanbaşlaması gerekiyordu. Vidali'nin birliktc Moskova'yagitmcönerisini ise bir kalemde reddetti. Meksika'dan tanıdığı bir ailcninyanınayerleşti.Getirdiğiparatopu topu420dolardı.Fotoğrafçılıkyapmakiçin çokparayaihtiyacı vardı. Weston'ayazdığı birmcktuptaBcrlin'deaçyaşadığınısoğuktan donduğunu söylcyecek, "Bu yaşadığım ortam beni öldürüyor"diyccekti. Zarflann üstüne adını yazmamasını da tembihlemişti. Tina'nın bu dönemine ilişkin çok fazla şey Cl MIIUKlYn I)KI«;I bilimniyor. Zatcn vızcsi altı aylık vcycnilcnmcycn cinstcndi. Vidali altı ay sonra Bcrlin'e döndüğündcTina'yı solgıın vcparası/buldu. Faşizmekarşımiicadclectmek için İlalya'yagitmcyehcvcslcnıyordu. Vidali partinin böy lc bir göıcv için onayını almıijtı. Ama Sovyctler Birliği'nc ilişkin anlattıklan sonundaTina'ya çok cazipgelmisolmalı ki iki hafta sonraTina Vidalı'ylc birliktc Moskova'yagitmcküzerc Almanya'yı tcrkclti. Moskova günleri Moskova'daki ılklıattalarTina'yı scvincc bogdu. Küçük birotcl odasmaycrlcsmişli. VVcston'a söylc ya/acaktı: Buradaki hayat iizerine yazacak oylcsinc çok şcy var kı. Bambaşka birhayatım var. Okadarki kcndimi sanki biıbaşka insan gibi hisscdiyoruın." llkiiji ilıanctcltiği scvgilisi Xavicr(iucrcro'yu aramak oldu. lilinc asla ıılaşmayan mektubundanhabersizonungönlünüalmayaçaliijtı. (juerıcro Tina'nın açıklamalannı kös bir suratla dinlemckleyetındi.Tamameıı silmişti deftcı iııdcn Tina'yı. Şchitdüşmüş bir ihlilalcinindulcîji olarak herkes say gı göstcriyordu gcnç kadına. Ama kısasiireiçindeonu Vidali'ycyakıştırmaya başladılar. Vidali karısına sadık oldugunu söylcsc dc, Tina'ya tanı da o sıralar as,ık olmaya başladığını itirafcdccckıi sonradan. Tina'nın Kızıl YardımTc^kilatı'nııı LatinAvTupaböliiıiHİndeçalış.ıııasıııygunbulundu. Delilcrgibiokumayabaşlami'>tı. Tarıhc, siyasetc vc sosyal duruma ilişkin görii^lcri köklübirdeğişimgcçiriyordu. Mcksikatoprak rcformu, dullar, kadınlar vc fas.izm ckKcnlimakalclcrya/tnayabaşladı.C'laraZctkin ve Sergci Eıscnslcin ilc ili^ki kurdu. I otoğraf çekmese dc cski cscrlcrini scrgiledi Moskova'da. Sovyetler Birliği Komiinist Partisi'ninresmi fotoğrafçısı olmatcklıfini isegeri çevirmiştı. (,'üııküpartiycçok bağlıydı. Fotoğratları için onay bcklcmcyc dayanmayacaktı. Kaldı ki sadccepropoganda fotoğranarı çekcmcyccek kadar kararlı bir sanatçıydı. Moskova'dakibirinci yılınınsonunda fotoğrat'tan taınamcn koptu. 1920'li yıllarMcksika'sındasanatınıpolitikfaaliyctiylcbirlcijtirenTina, lc)3()'larınorlamınasanatçı olarak dcğil ama militan olarak katılacaktı. Tina'nm kuderini değiftiren Vidali. (I.M.) lerle çatısmaya baslarnıstı. Yabancı komiinistleriartıkistemiyordu. Nikaragua'nınihtilalci önderi Sandino Meksika'daydı. Tina Nikaragua'yagidip Amerika'yakarijiyürütiilcn mücadclcyc katılmak istiyordu ama Sandinoonuvazgcçirmi^ti.Hapsegirmcden çalışmalarını yürütcbilen tck lük komünist Vidali ile blrlikteliği Vidali, Tina'nın dogum yeri olan Udinc'nin yakınlarındaki Muggia'dan bir maden işçisininogluydu. Ut'ak tef'ek, tıknaz ve keldi. I lepgizli kapaklı vc kirli işlerin peşine düşmekleünlüydü.Dünyanındörtbiryanında Sovyctler Birliği'nıngızlihaberalmaörgütü için çaliijtıgı söyleniyordu. Robodışında Tina'nın derinlcmcsineiliijkikurduğuerkekler her zaman Tina'nın ilgisini çeken alanlarda önde gclen kis.ilcrdi. 1931 'lcrin Moskova'sında Vidali Tina için çekici bircrkekti. Tinacasusluga kadar uz.anan tehlikeli görevler üsteniyor, Avrupa'da Nazi zulmii altındaki siyasi tutuklularla yardım vc habcrleşmeyi yürütüyordu. Çok sık seyahat ediyordu. BiraraParis'tc Kızıl YardımTeşkilatı'nınbaşkanlığını yürüttü vc 1000 kadının katıldığıdev bir kongretopladı.Sonunda Vidali ilebirlikte içsavaş içindeki Ispanya'ya gönderildilcr. Tina Moskova'dan ayrılırken gcçmis. inin bir bölümünü daha gcride bırakı* yordu. Fotoğraflarını ve fotoğrafmakinesij ni. | Meksika'dan sınır dışı edillyor SovyetlerBirlığiilciyiilişkilerbi)zulmayaba^layınca Meksika I lükümcti komünist Içsavaşyılları... 193')yılındalspanya'daHemşireMariave Beşinci Taburun sorumlusu Kumandan Carlos, Cuatro Caminos yörcsindc hcmen herkesin yakından tanıdığı iki isimdi. Rahibc giysilerini tcrcih cdcn hemsjire Maria Isçi Tina'nın çalı^musu Komiinist Partisiguzetesi El Machette okuyun Meksikalı köylüler. Hastanesinde her türlu işin gönüllüsüydü. Tina 'nın objektifınden...