Katalog

CUMHURİVTTDERGİ HÜLYA F.RGÜN "Ölürsem millette görmeden iimit ettiğim feyzi Yazılsın mezur laşıma Vatan mahzun hen mahzun," D izeler Namık Kemal' in öngördüğü gibi oldu ve sürgün edildiğı Magosa'da "mahzun" öldü. Nc yazık ki Gelibolu'dakı mezan da hâlâ "mahzun". Modernleşme ideali hâlâgerçekleşmedi çünkü. Dahası modernleşme çabalannın ayıncı nitcliği olan "eklektizm" ve "montajcılık"tan da hâlâ kurtulunamadı. 250 yılhk modernleşme serüvenimize damgasını vuran temel yönseme benzerliklerdcn yola çıkarak olaylan ve dunyayı kavramay a ve açıklamaya çahşmak. Son yıllarda ortaya çıkan Latin Amerika ilgimiz de böyle. Kavramak ve anlamak için başvurulan yöntem; benzerlik arayışları. Bu ülkelere ilişkin Türkçe kitap sayısının çokluğu da bu benzerlik aray ışlannın önemli göstergeleri arasında. Latin Amerika'da yeşeren siyasal akımların Türkiye'deki siyasal oluşumlan ise büyük ölçüde etkilcdiğini yakın tarihte gördük. Latin Amerika ülkeleri gerek içinde bulunduğu durum gcrekse yaşadığı tarihi süreç itibanyla pek çok açıdan Türkiye' ye benzetiliyor. Koşutluklar kuruluyor. Azgelişmiş pek çok iilkcnin ortak paydası durumunda olan özellıkler tabii ki var. Ayırt edici özelliklerindeolduğugibi. lthal ikamccı dönemde, dış borçlar, enflasyonistgöstergelervb. karşılaştırmalı olarak incelendi. Daha sonralan devlet biçimleritartışıldı. Son yıllarda dagelir dağılımınınsıkçatartışılmaya başlanmasıyla Türkiye Latin Amerika'ylabölüşümaçısındankarşılaştınlıyor. Bu karşılaştırmalar o kadar ileriye gidiyor ki Türkiye kişi başına düşen milli geliri 600 dolar civannda olan Honduras ve dünyada gelir dağılımının en bozuk olduğu ülkcler arasında yer alan Panama ile aynı kategoride dcğerlendiriliyor1 Dünya Bankasf nın kaynakları ineelendığınde görülüyor ki yaşam standardını önemli ölçüde belirleyen iktisadi göstergeler anlamında I'ürkiye'ycenyakmülkePeru. Milli gelir 2100 dolar... Peru'nun kişi başına düşen milli geliri 1994 yılında 2100 dolar, aynı yılTürkiye'nin kışı başına milli geliri ıse 2500 dolar. 1994 yılııstatıstikleri.bölüşümaçısındanTürkiye ve Peru'nun bırbırıne yakın olduğunu gösteriyor. Peru'da nüfusun en varsıl yüzdc 20'sinin elde ettiği gelir cn yoksul yü/de 20'lik grubuneldeettiğigelirin 10katı,aynı oran Türkiye'dc 11 kat. Kişi başına düşen milli geliı açısından Türkiye'ye benzerlıkler gösteren iki Latin Amerika ülkesi Panama ve Vcnezüella. Panama ve Venezüella'nın kişi başına düşen milli gclirlerı l994yılındasırasıyla25K0ve 2760 dolar. Gelir dağılımı açısından baktığımız zaman bu iki ülkede de Türkiye 'ye oranla gelir dağılımının çok daha bozuk olduğunu görüyoruz. En varsıl yüzde 20'lik grubıın clde ettiği gelir, en yoksul yüzde 20'lik grubun elde ettiği gelirin oranı Panama'da 29, Venezüclla'da 16 kat. Latin Amerıka'nınzengin ülkeleri Brezılya, Şili, Meksıka vc Arjantin'e baktığımız zaman ise sonderece f'arklı yapılarla karşılaşıyoruz. Latin Amcrika'nın en zengin ülkesi Arjantin. Arjantın'de kişi başınadüşenınillıgeIir81 lOdolar. Bunakarşılıkgelirdağılımının çok bozuk olduğu bilınen Arjantin'le ilgiligelirdağılımınaait göstergelere rastlayamıyoruz. "Kardeş Ulke": Peru Kısa bir süre önce tüm dünyanın gözü önünde ondört Tupac Amaru gerillasının yargısız infazla öldürüldüğü Peru, yaşam standardını öncmli ölçüde belirleyen iktisadi göstergelere bakıldığında Türkiye'ye en yakın Latin Amerika ülkesi!