Katalog

30MART 1097. SAYI 575 19 gıdebiliriz?" diye." Sonuçta Hacı Evhaddin, lmrahor gibi kadim semtleri mekan eyleyenler şimdi Diyarbakırlılar. Erzincanlılar, Mardinliler.... Sigara üstüne sigarayakıyor Kaya Unmak. "Onlann bize uymasını bekliyorduk. Ama olmuyor. Onlar, Anadolu'dan Ycdikule'ye geldiler, bize uymalıydılar. Biz mi onlara uyalım yani. Yedikule'de dolmuş hattı Dıyarbakırlılarınelinde. Kimi dolmuşçular teybıni sonuna kadar açıyor. 78 dakikalık yolu gıdene kadar akla karayı seçıyoruz. Kütursüz de konuşmuyorlardoğrusu." Yedikule'ninkısasüredegeçirdiği değışime akıl sır erdiremiyorlar, eski Yedikuleliler. Bunlaıdan birı de Baraş Ofandis Bafra. Istanbul'un fethinın hemen ardından Yedikule'ye ilkgelenlerınKaramanlı Rumlar olmasına karşın onun kökeniBafra'yadayanıyor. O Yedikule'yi terk etmeyen birkaç Rum'danbiri. "Neden Yedikule'yi terk edeyım. Hvim burada. Çocuklanmi burada yctıştırdim. Eşimle Mardin nere? Yedikule nere? bu evde acı ve tatlı günler yaşadık. Hayatımınbüyükbirbölümü bu semtin kaldınmlarında geçti.Fabrikadadaçalıştımlıamallık da yaptım. Ama bu sem ti asla terk etmedim. ölürsem de Yedikule'de, evimde öliırüm" diyor. Ofandis'in çocukları yıllat önce Yedikule'yi terketmiş. "Onlar şimdi Yunanistan'da yaşıyorlar. Zaman zaman zıyaretime geliyorlar. Şu ilerde ikı katlı ahşap bir evim var. Orada yalnızyaşıyorum." Ofandis, 87 yaşında. Eski Yedikule deyince gözleri doluyor. "Eski Yedikule'yi anlata anlatabitirememki. Ağaçlann, çiçeklerin koynunda yaşayan, mıs gibi kokuların yayıldığı bir semt. Ahşap evlerin çiçeklcrle dolubahçesindeTürk, Ermeni, Rum kadınlarının kahve key f i. Yedikule önceden bahçeli ahşap evlerle kaplıydı. Parke taşıyla kaplı yollarda faytonlar dolaşırdı. Maçka, l'eriköy, Nışantaşı, Beyoğlugibi semtlerde yaşayan gayrimüslimler faytonlarlagelirler, Yedikule Bostanları 'nda piknik yaparlardı. Surdiplerini incirvedutağaçla Sezai Güzhan doğma büyüme Yedikuleli. rısühlerdi." neklerinden bırı olan havagazı tesislcrinin, Gün ola devran döne... gazhaneninyetinebcşyıldızlıbirotelyapılacakmış. Sonra gelsin eski güzel ve şaşaalı "Yedikule Bostanları bambaşkaydı. Bosgünler... tanda ıstcdiğimiz marulu beğenirdik. Az sonYüzünü buruşturuyoryılların Yedikuleli'si ra bahçıvan marullan temizler, tuzlar, tepsiySezai Güzhan: le servis yapardı. 15 kuruşa45 kiloluk marul "Aynı fikridedeğilim. Yedikule iyice kayenirdi. Yedikule Bostanları'nin domateslebuğunaçekildi.Çevreyeaçılmaimkâmyok. ri deçok meşhurdu. Burada mevsiminegöre Biryanındasurlar.öteyanındaboyluboyunhcrtürsebzcyetiştirilıyordu." cadenizuzanıyor. BirtekSamatya'ylabağSermet MuhtarAlus'unda Yedikule izlelantısı varokadar. Yedikule'de pazar kurulnimleri:"Mevsimigeldimi,helegünlerden muyor,büyükalışverişmerkezlerıyok. Ama cuma ve pazar ise bostanlar mahşer Allah. ıki km. içensındc 30 tane kahvehane sayabıBahçıvanlarmüşterilerehasır.kâğıtta tuzlar, testi testi sular taşır durur; önlerine kucak ku lırim sizc vc bır o kadar da meyhane." cak hıyarlan yığar. Kolları sıvayıp hart hart Birzamanlar Istanbul'un siizülmüşinsanyiyen yiyene. Her biri kol kalınlığında vc lalannınoturduğumutluluklarladolubirsemtkin körpe körpe, çıtır çıtır." miş Yedikule, yazılanlara anlatılanlara bakarsanız. Şimdiy se "Yedikule nerede?" diye Yedikulc'nin macerası tstanbul'lasürecek. sorulduğundapek kimse bilmezmişyerini. Rivayet o ki, Kazlıçeşme'den taşınan deri Yine de eski Istanbul'dan, Osmanlı'dan, fabrikalannınyerineDünyaTicaretMerkezi Bizans'tankokularalmakistiyorsanızyoluyapılacak. Aynca, yat limanı projesi söz konuzu Yedikule'ye düşürünüz.^ nusu. Geçen yüzyılın ilk endüstri yapısı ör açarken 60 yaşındaki Urfalı lbrahim Dede dc çiğköftenin tadından dcm vuruyor. "Şimdi Yedikule çok değişti. O eski hüviyetini Anadolu'dan gelen göçleıle kaybetti. Yedikule, özellikle Malatya'dan, Pötürge'den, Adıyaman'dangclcnSüryaniler'lcdoldu. Urfa, Sıirt'tengelenlerYcdikule'ninçchresinıdeğiştirdi" diyor Sczai Güzhan. O, doğuştan Yedikuleli. Onun Yedikule imgelemibirbaşka:"Ah şimdi, bir pazargünü ailecek toplanıp Yedikule Bostanlan'na gıtmek. Mermermasalariistiindebahçıvanın getırdiğidılleredestanmarıılları,domatesleriyemek vardı..Hemsokaklarakilimlersermek sandalyclerkurmak. Tüm mahalleliyle birlikteKatarinaTeyzc'ninpişirdiğizeytinyağlı dolma veya pilakilcre kaşık sallamak vardı. Şimdi sebzelerini salarken attığı ııaralanduymak: 'Gelinvatandaşlarçürükdomateslere! Soluk maydanozlara!' Veardmdan bır kahkaha patlatmak." Sezai Güzhan, Kaya Unmak'ın çocukluk yılları Yedikule'de geçmış. Ö/lemin eski tadı var mıbilinmezyaonlaro eski günlerianlatıyorlar: "Bizim çocukluğumuzda Yedikule bahçeli ahşap evlerledoluydu.O evlerin bahçelen envai çcşit çiçekten, ağaçtan bırbırine karışırdı. Her gün çöpeii at arabasıyla gclırtcneke kutusundan bozma küreğiyle sokaklan temizlerdi.Tümmahallelisabahkalkarkalkmaz evleriııin önünü süpürürdü. 50 ev vardı. Bu evlerin 35'inde Rumlar otururdu. Arkadaşlanmızın çoğu da Rıım veya Ermeni 'ydi." F.fkârlanıyorlar. 67 Eylül olaylannı Yedikule'ninkötükaderidiyeniteliyorlar. "O olaylardan sonra Rum aileler tcker teker Yedikule'yi terk ettiler. Rumlar 'dan sonra yaşam seviyesi yükselenMusevilerdelstanbul'un Yeşilköy, Florya gibi semtlerine göç ettiler. Yunanistan'da çok dostlanmız var. Hâlâonlarlahaberlcşiyoruz." Güzhan, arkadaşı Unmak'adönüyor. "Bodrum'a tatil için gittiğimde kimle tanıştım biliyor nıusun? Bizim siitçü Hıyani 'nin akrabalanyla. iki gün beraber kaldık, eski günleri anımsadık. Yedikule'yi çoközlemişler. Onlar da Yunanistan'da bir kolonı olus.turmus.lar. Aynı eski lstanbul gclcncğini sürdürüyorlarmış. ArnayinedeYedikule'deki günlerini arıyorlarnnş." "Negünlerdionlar"diyorKaya Unmak. "Ermeniler'in ve Rumlar'ın çok iyi komşulukları vardı. Babam vefat ettiğinde ben 6 yaşjndaydım, ablam 8. Annem çalışıyordu. Bizi Korina Teyze büy iittü. Çoeuklarına süt alırkenbizedealırdı.özçocuklarındanayırmadı bizi. Kışın oyundan sonra bizi evine alırdı.Sobanınbaşındaelimiziayağımızıısıtırdık. Korina Teyze deeldivenlerimizikuruturdu." Unmak'ın yüzündehafifbirgülümseme beliriyor. "Bir zamanlar Yedikule sahıllerı semt sakinlerini ağırlardı" diyor. Belli ki o günlere, çocuklukyıllarınadönmckonuheyecanlandırıyor. " 195253 yıllarıydı. Yedikule'de 52. llkokul'da okuyordum Sülalecek Yedikule'de oturuyorduk. Teyzemin kızları, arkadaşlar, çoluk çocuk, anne vc babalarımız Narlıkapı'nın oradan denize girerdik." Sermet Muhtar Alusda"tstanbul Ka/an Ben Kepçe"sinden teyit eder gibidir: "Sahildeki Narlıkapı, lstanbul yakası delikanlıları ıçındc denızc ve yüVmeye düşkün olanlarınadctabaşplajıydı. Kayığa, kürcğc, yelkene meraklıların da toplanlı yeriydi. Düz, geniş kayanın üblü halı, kilim yıkayıeıların;yanıdayazmacıların,tazeler." "Şimdi yeni nesile sorarsanız 'Yedikule nerede?' diye bilmezler. Geçen yıl 23 Nisan etkinlikleri çerçevesinde, Fatih'in semtleri arasında, kompozisyon yarışması düzenlendi. Yanşma Yedikule Spor Kulübü, Balıkçılar Derneği, Yedikule Muhtarlığı'nın katkılarıylayapılmıştı.Kazanansemtlerdekiçocuklar gelecek, ödüllerini alacaklar ama kimse Yedikule'yi bilmiyor. Öğretmenleri bizetelefonaçıyor'Yedikule nerede? Nasıl Yedikule 'de bir Rum: Bafralı Ofandis. Ah şimdi, birpazargünü ailecek toplanıp Yedikule Bostanları 'na gitmek varmış. Mermer masalar üstünde bahçıvanın getirdiği dillere destan marullan, domatesleri yemek. Mahalleliyle birlikte sokaklara kilimler serip sandalyeler kurup Katarina Teyze 'nin sardığı zeytinyağlı dolma veya pilakilere kaşık sallamak! Özlemin eski tadı varmı? Kaya Unmak: Bizi Korina teyze büyüttü.