Katalog

12 simler, Java kökenli batik sanatı, müzik aletleri, bambu mobilyacılık, ikat denen kumaş dokumacılığı, Hindistan cevizi ağacından Türkleri Endonezya'da en çok mutfak eşyalan... Bali, hem sıradışı arayışlar şaşırtabilecek davranışlardan biri de içindeki gezgini, sırt çantalı maceraperesti, Endonezyalılar'ın yumuşak başlılığı ve hem de deniz ve güneşe tapan turisti ayru şidanlayışlılığı. Istanbul'u hiç aratmayacak bir trafik keşmekeşi içinde bile yumruklar detle kendine çekiyor. Bu merakh ve memsıkılıp küfüıier savrulmuyor. Siz trafikte nunkalabalıkhernasılsabirbirineengel olklaksonla rahatsız edildiğinizi madan bu ufacık adaya nüfuz ediyor. Kimi zannederken, aslında hayırsever birisinin ıssız Mejangan Adası'na uzanıp deniz dibisize doğru yolu gösterdiğinl nin inanılmaz renklerine ve formlanna dalıfarkediyoraunuz. Kısa süre önce yor, kimi kuzeydeki yanardağlann etekleriBaşkent Jakarta'daki Tayland maçında ne kurulu ilahi mekanlann büyüsüne kapılıhalkı çılgına çeviren şey Ise, futbol sahalanna özgü evrensel şiddetseverlik yor, kimisi de Hint Okyanusu'nun derinleolmalı. rinden kopup gelen dalgalann sırtında, ya da Tipik Endonezyah'nın bir başka ilginç uzanıp giden geniş kumsallarda ekvator güniteliği de temizliği. Kitaplardan neşinin tadını çıkanyor. öğrendiğimize göre Endonezyalılar Bali'nin entelektüel merkezi Ubud kasagünde iki kez yıkanırlarmış. Gerçekten bası. Endonezya'nın Soho'sudadenebilecek de, Bali adasındakl çeltik tarlalarının nitelikte. Ubud'daki sanatsal ve uluslararası çevresinde dolanan derelerde sabah ve akşam saatlerinde yıkanan kadın ve yoğunlaşma gerçekten şaşırtıcı. Dahada şaerkekleri görmek mümkün. Evlerini ve şırtıcı olan, bu yoğunlaşma ile Ubud'un özsokaklarını temiz tutmakta da çok gün karakterinin (henüz) bozulmamış olmaduyarlı bu insanlar. Otellerde, evlerde, sı. Bali stilindebungalowpansiyonlar,nefis hatta genel tuvaletlerde hep temizlik Bali yemekleri sunan, çevreye iştah kabartıfaaliyeti kesintisiz sürüyor. Bali adası cı kokular salan lokantalar, pazar yerleri ve Endonezyahlar'ın çocuklarıyla ilişkileri de kendine özgü. Çocukların eğitimini anne, Yapmacıksızegzotirmidoyasıyayaşatan yüzlerce hediyelik eşya dükkânı... Birrehber baba ve aile büyükleri paylaşıyorlar. Endonezya'nınöylebirköşesivarki,yoğunkitap şöy le yazıyor Bali hakkında: "Bali'ye Sokaklarda, avlularda, çocuklarını laşmışkültürel vedoğalyapısımilyonlarca gelen yabancı lar bujada kalış sürelerini birazarlayan ve pataklayan değil, onlarla turisti bir mıknatıs gibi kendine çekiyor: bukaç gün, birkaç ay ya da yıllarca uzatabi liroynayan ve şakalaşan büyüklere rası Bali Adası. Hinduizm'inegemenolduler." rastgeliyorsunuz hep. Okul eğitimi de ğu Bali kültürü, halka malolmuş sanatın, yaçok önemsenıyor Endonezya'da. Endonezya müziği kendi başına uzun bir ratıcılığın, doğayla uyumlu uygarlığın ne deÇocuklar her sabah olağanüstü titizllkle geziyi hakedecekkadarzengin. Geleneksel hazırlanıp okula yollanıyor. Çocuk, mekolduğunuöğretiyorherbirziyaretçisiorkestra olan Gamelan, vurmalı metal sazEndonezyalı ıçin geleceğin tam ne. Yabancılan kendi icine alıyor, sanki hazlardan oluşan, çok sesli halk müziği olarak anlamıyla güvencesi. mediyorBali. tanımlanabilecek bir müzik. Bu sazlar öyleTurizme para ayırabilen insanlardan Balililer'in fotoğraflannın çekilmesine sine ustahkla ve hızlı çahnıyor ki, izlemek epey uzakta olmasına rağmen, inanılmazbirkayıtsızlıklanvar. Amabu,ne imkansız. Sağ eldeki tokmakla vurulan her Endonezya çok turist çeken bir ülke. Denizi, kültürlerı, doğaaı ve egzotizmi, müzelik hale gelmiş turistik bir egzotizme metal plakadaki titreşimin, o vuruşun sonunEndonezya'yı aıradışı bir ülke arayanlar hizmet etme, ne de Batı I ıya öykünme anlada sol elle durdurulması gerekiyor. için çekıci kılıyor. Şaşırtıcı derecede iyi mında. Balili.BatılıziyaretçisiiletamanlaBuda, gamelan icrasını dışardan bakıldıorganize olmuş bir yerel turizm ağı mıyla cv sahibikonuk ilişkisi içinde, sağlıkğında son derece kaımaşık hale getiriyor.. kurulmuş. Hiç rehberiniz olmadan, ücreti lı ve son derece ıçten bir bağ kuruyor. TurisSağ vc sol el, ilişkisizmiş gibi görünen alade başlangıç noktasında ödeyerek çok tik kazançların yoğunlaştığı köşe baslarınuzun tek veya çift yönlü turlar bi Idiğine hızlı ve karmaşık bir devinime giridan uzaklaşıp çeltik labirentlerine, dev banyapabiliyorsunuz. Ülkenin doğası ve yorlar. Gamelan dışında, gender,rindikgibi coğrafyası öylesine görkemli ki, yarım yanağaçlannınaltınagizlenmiştapınaklann pek çok müzik türü ve bunlara eşlik eden saatlik bir yolculuk sizi bir "hamam" gibi dingin ortamına daldığınızda, bu gerçek dadans var Endonezya'da. Bali'deki Ubud'da havası olan kıyı bataklıklarından, ha bir belli ediyor kendini. Çeltik fidesi eken her akşam pek çok seçenck arasında izlenen dondurucu soğukların kol gezdiği çıplak genç bir adam, torunuyla övüncünü anlatdans ve müzik gösterileri, bu kültürün ulaşvolkan yamaçlarına götürebıliyor. Faruk mayaçalışanbirdede,"hello"diyebağıran mış olduğu olağanüstü noktay ı hemen ortaPekin'in deyimiyle "yorularak dinlenmek" birbebek(!)... İçin bir cennet sanki Endonezya. ya koy uyor. Endonezya'da yaygın bir başka Vitrinlerde safari çağrıştıran giysilerin sanat da, bizim Karagöz'ün eşdeğeri olan El sanatları, resim ve heykel öylesine geyalancı ve eğretl egzotizmi gibi değil, VVayang. Karagöz'deki konu, karakter ve işlişmişkiBali'de.sanatçıkavramıneredeyse alabildiğine ıçten bir kucaklaşma b u . ^ leme zenginliğini aratmıyor Wayang. Jakarortadankalkmış:Buradaherkesbirbakıma ta'da bir de Wayang Müzesi var. sanatçı. Ağaç oymacılığı, Baliye özgü reEndonezya'nın kara trafiği de kendine özgü. Bir zamanlar gelişmiş bir buharlı tren ağına sahip olan ülkede artık lastikli canavarlar hakim. Aynı bizdeki gibi. Ancak yollarda pek öyle fazla otomobil yok. Yalnızca motosiklet, minibüsvekamyon. Dünya oksijeninin yüzde onunu sağlayan Endonezya ormanlan hâlâ yanıyor. Eşi görülmemiş hava ve deniz kazalan, depremler de Endonezya'nın başını rahat bırakmıyor. Bu engin ülkenin mazlum, yoksul ve yaratıcı insanları, yanlış hesaplarla kaybettikleri ormanlanyla birlikte, belki en değerli milli varlıklannı dakaybediyorlar. Bir tek Amazon ormanlanndan küçükolan Endonezya yağmur ormanlan her y ıl yeniden yakılırken Dünya Gezegeni de onarılması güç yaralar biraz uzağında. alıyor.^ Dünyanın en büyük Budist tapınağı Borobudur, Java Adası'nın orlasında, Yogyakarta'mn P+ lardaki bir başka tepeden sabahın dördünde yola çıkıp Bromo'da gün doğuşunu yakalamaya çalışan "hacı" adaylarını sıfır dereceye yakın bir soğuk, lav tozundan oluşan beş kilometrelik bir deniz, yüzlerce metrelik zorlubir tırmanış ve hepsinden kötüsü, Bromo'nun dev kraterinden yükselen sülfür buhan bekliyor. Kraterin bıçak sırtı kenanna dizilipboğazıyırtıhrcasınaöksüren yüzlerce insan, tanyerinde beklcdikleri kızılhkkadar ilginç bir manzara oluşturuyor farkında olmadan. J ava' nın çok öneml i bir başka özelliği de, dünyanın en büyük Budist ve Hindu tapınaklarını barındırması. En büyük Budist anıtı olan BorobudurTapınağı 5000metre uzunluğundaki rölyefleri ve ortayerine kurulduğu doğa sahnesiy le zamanın durduğunu hissettiriyor. En son 1994'tekükreyipbinlerce can alan Merapi Yanardağı da öy lcsine yakın ki... Borobudur gibi, UNESCO tarafından dünya mirası mekan seçilen Prembanan Tapınağı da üç Hindu Tanrısı olan Şiva, Vişnu ve Brahma için yapılmış. CUMHURİYET DERGt GUNLUK YASAM Yıllarca üvey anne kavramı tartışıldı. Ama üvey baba daha çok sorun çıkanyor. Gerçek babanın yerine geçecek kişiyi seçerken ne tür sorunlarla karşı karşıya olduğunu kavraması amacıyla, annenin belli konularda bilgi sahibi olması gerekiyor. Zira taciz olaylannın ortaya çıktığı ailelerde üvey babalı olanlar önde gidiyor. Uvey baba şeytan olunca S öylenceler ve peri masallannda kötü üvey analar adeta bir şeytan gibi yansıtılır. Ancak gerçek yaşamda, öyle görünüyor ki, kaçılması gereken üvey anneden çok, kötü ruhlu üveybabalar. Kanadalıtoplumbilimuzmanlan Margot Wilson ve Martin Daly' nin gerçekleştirdikleri araştırma, çocuğun yetiştirilmesindeki en zorkoşulların üvey anne ya da üvey babal ı bir ortamda y aşamak olduğunu ortaya koyuyor. Tahmin edilebileceği gibi, bu oldukça tartışmalı bir konu. Son birkaç yıldır gazete başlıklanna göz atanlar üvey baba kurbanı çocukları konu alan sayısız olaya tanık olurlar. Ancak basında çıkan haberlerin bilimsel birdeğeri yok. Bu haberleryalnızcakamuya yansıyan ve okurun ilgisini çekecek denli yankı uyandıran olay lan içeriyor. Bir başka deyişle, çocuklara acımasız davranan, onlara gerek fiziksel gerek duygusal açıdan kayıtsız kalan üvey babalar ile ilgili daha az ilgi çeken olaylar, büyük bir olasılıkla, kamu oyunahiç yansıt>lmıyor. Oysa ki, araştırmalarında ana babanın çocuk üzerindeki etkisini inceden inc^ye ele alan bilim adamlan kötü ruhlu üvey baba konusuna ciddi bir biçimde eğilmcmiz gerektiğine dikkat çekiyorlar. Birlngilizderneği 1992 yılındabu tür so